Hội nhập AEC: Bài toán nguồn nhân lực vẫn còn ngổn ngang

Năng suất lao động thấp..

 Hội nhập Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) cho phép tự do luân chuyển lao động trong 8 ngành: Kiểm toán, kiến trúc, kỹ sư, nha sỹ, bác sỹ, y tá, điều tra viên và du lịch. Theo khảo sát của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO)năm 2014, gần 50% doanh nghiệp trong ASEAN có nhu cầu về lao động nghành nghề (bất kể họ đến từ đâu), do lực lượng lao động phổ thông, thậm chí là cử nhân mà họ đang sử dụng chưa có được kỹ năng mà họ cần. Trên thực tế, từ năm 2005 tới năm 2012, các nước ASEAN đã ký nhiều thỏa thuận thừa nhận lẫn nhau (MRAs) liên quan tới 6 nghành, bao gồm kỹ thuật, điều dưỡng, kiến trúc, y khoa, nha khoa, du lịch. Ngoài ra, các nước ASEAN cũng thỏa thuận chung về việc tạo điều kiện di chuyển lao động qua biên  giới.

Lao động Việt Nam

Theo dự báo của ILO, khi tham gia AEC, số việc làm của Việt Nam tăng lên 14,5% vào năm 2025. Theo Bộ Lao động- thương binh và Xã hội, năm 2014 số người lao động trong độ tuổi lao động của nước ta là 47,52 triệu  người, tỷ lệ lao động qua đào tạo tăng từ 30% lên 40% trong vòng 10 năm trở lại đây, trong đó lao động  qua đào tạo nghề đạt 30%. Thị trường lao động dồi dào, nhu cầu lao động có tay nghề ngày càng gia tăng là cơ hội rất lớn cho Việt Nam trong bối cảnh tự do luân chuyển thị trường lao động.

Tuy nhiên, chất lượng nguồn nhân lực Việt Nam vẫn thấp hơn so với các nước trong khu vực. Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới năm 2014, chất lượng nhân lực của Việt Nam chỉ đạt 3,79 điểm, xếp thứ 11/12 nước Châu Á.

Năng suất lao động của Việt Nam thuộc nhóm thấp nhất ở Châu Á- Thái Bình Dương. Theo công bố của ILO thì năng suất lao động của Việt Nam nói chung và TP.Hồ Chí Minh nói riêng thuộc nhóm thấp nhất ở Châu Á – Thái Bình Dương, thấp hơn Singapore gần 15 lần, thấp hơn Nhật Bản 11 lần và Hàn Quốc là 10 lần.

 Nguyên nhân do công tác đào tạo không gắn với nhu cầu của xã hội. Ngoài ra, năng suất lao động cũng phụ thuộc vào nhiều nhân tố nhỏ hơn nhưng rất quan trọng  như trình độ khéo léo, sự phát triển của khoa học kỹ thuật, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, yếu tố tác phong công nghiệp.

Thâm dụng nhân công giá rẻ với năng suất lao động thấp, tiêu biểu trong các nghành công nghiệp như: Dệt may, da giày, chế biến thực phẩm …sẽ dẫn đến tình trạng nguồn lao động luôn biến động, chất lượng không cao, không có thời gian để nâng cao trình độ, tay nghề.

Đối với các nghề cơ khí, điện tử, máy công nghiệp…thời gian đào tạo lâu hơn và lao động ổn định hơn do có thu nhập cao hơn, tuy nhiên các doanh nghiệp thường phải đào tạo lại khi tuyển dụng bởi các cơ sở đào tạo thiếu hệ thống máy móc, công nghệ đồng bộ để trang bị kỹ năng thực cho học viên.

Năng suất lao động thấp, thiếu lao động tay nghề, trình độ ngoại ngữ vá các kỹ năng mềm khác đang khiến lao động của Việt Nam yếu thế trong cuộc cạnh tranh khốc liệt trên thị trường lao động khi hội nhập AEC.

..Vẫn có giải pháp cạnh tranh

Lao động trẻ Việt Nam cần quan tâm đến các vấn đề thị trường lao động sau khi hội nhập

Để có thể nâng cao chất lượng, sức cạnh tranh cho lao động Việt Nam, nhất là khi Cộng đồng ASEAN được hình thành, điều quan trọng nhất là bản thân người lao động cần được trang bị về trình độ chuyên môn, kiến thức di chuyển sang các nước bạn và có thể hòa nhập ngay với xã hội, môi trường công việc.

Anh Phạm Tuấn Hòa, Kiến trúc sư, tự tin nói: “Đây là cơ hội của người lao động Việt Nam được nghe, nhìn thấy tận trực tiếp các đồng nghiệp của các nước bạn mà cải thiện bản thân, phấn đấu hòa nhập… Có thể chúng tôi chưa bắt kịp hiện tại nhưng tôi rất tin tưởng vào bản thân tôi cũng như lao động Việt Nam sẽ phát huy tính cần cù, thông minh để đi cung và đi trước  trong thời gian rất ngắn sau khi hội nhập” Ông Tào Huy Bằng, Phó Cục trưởng Cục việc làm, (Bộ LĐ- TB&XH) cho rằng: “Việt Nam cần hoàn thiện pháp luật về lao động, việc làm, giáo dục nghề nghiệp, tập trung dự báo thị trường ngắn hạn và dài hạn, phát triển kết nối thị trường lao động ngoài nước phù hợp với trình độ, kỹ năng của lao động trong nước. Cùng với đó, Việt Nam cần đổi mới cơ cấu giáo dục nghề nghiệp, gắn kết giữa đào tạo với thị trường lao động và sự tham gia của doanh nghiệp, đẩy mạnh hợp tác quốc tế về giáo dục nghề nghiệp”.

"Điều quan trọng cần coi đầu tư đào tạo nghề nghiệp là đầu tư cho phát triển, ưu tiên đầu tư cho từng chương trình, dự án phát triển kinh tế- xã hội của từng địa phương, vùng, nghành, hình thành thang giá trị nghề nghiệp trong xã hội.". ông Tống Hải Nam, Phó Cục trưởng Cục quản lý lao động ngoài nước, (Bộ LĐ- TB&XH )cho biết.

Rât nhiều các ý kiến cho rằng để nguồn nhân Việt không thua ngay trên sân nhà  ngoài các các tiêu chí chuyên môn, ngoại ngữ, cần phải đạt các tiêu chuẩn chất lượng các kỹ năng mềm, đặc biệt là kỹ năng giao tiếp và làm việc nhóm; kỷ luật, đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm lao động; năng lực ứng dụng tin học

" Hiện nay các trường dạy nghề  đang nỗ lực đào tạo nguồn nhân lực theo đúng nhu cầu thực tế xã hội. Hy vọng sẽ nắm bắt được cơ hội này.Song, nguồn lao động vẫn chưa thể đáp ứng đủ và ngay lập tức khi hội nhập AEC". bà Nguyễn Thị Hằng , Hiệu Trưởng Trường cao đẳng nghề Kỹ thuật Công nghệ Tp.Hồ Chí Minh, cho biết.