Hiệu quả ở một trung tâm cai nghiện

Liệu pháp điều trị tổng hợp, lâu dài

Trung tâm Điều dưỡng và Cai nghiện ma túy Thanh Đa tọa lạc ở số 1051, Bình Qưới, phường 28, quận Bình Thạnh (TP. Hồ Chí Minh). Ấn tượng đầu tiên với bất kỳ ai tới đây, đó là TT có không gian rộng, sạch đẹp, được thiết kế xây dựng với nhiều khu dành cho việc điều trị cai nghiện, học nghề, vui chơi giải trí, trị liệu, rèn luyện sức khỏe... không khác gì một bệnh viện, một trường học mà cũng là trung tâm điều dưỡng.

Bác sĩ Nguyễn Hữu Khánh Duy, Giám đốc TT,  nguyên Cụm phó cụm Điệp báo A10,  Ban An ninh Sài Gòn Gia Định, hoạt động từ thời ông còn là sinh viên Đại học Y khoa Sài Gòn. Năm nay đã 76 tuổi, mái tóc bạc phơ, nhưng ông vẫn rất nhanh nhẹn, tràn đầy nhiệt huyết với công việc cai nghiện cứu người. Với 50 năm làm bác sĩ, ông đã có hơn 30 năm gắn liền với công tác điều trị cho những người nghiện ma túy (trong đó hơn 10 năm tại trại giam Chí Hòa và hơn 22 năm tại TT). Ngoài ra, ông từng là Hội thẩm TAND TP. Hồ Chí Minh, đã xét xử rất nhiều vụ án liên quan đến ma túy. Ông cho biết, cai nghiện ma túy là vấn đề rất khó, vì cần một liệu pháp điều trị tổng hợp: Y khoa, giáo dục, tâm lý, quản lý và trên hết phải có một tấm lòng yêu thương học viên, phải kiên nhẫn và sức chịu đựng. Vì thế, những đồng nghiệp về cai nghiện ma túy như ông không còn ai nối tiếp việc này.

Để cai nghiện thành công, theo ông ngoài cơ sở vật chất đầy đủ phải có một đội ngũ cán bộ có trình độ và bản lãnh. Ông yêu cầu tất các CBNV có điều kiện đều phải đi học, do TT chi toàn bộ học phí, trả đủ tiền lương và hưởng tất cả chế độ như CBNV làm việc. Hiện, TT có 2 tiến sĩ, 6 thạc sĩ, 18 đại học và nhiều CBNV trung cấp. Ngoài đáp ứng công việc thường xuyên ở TT, chỗ nào tổ chức hội nghị hoặc mở lớp tập huấn về ma túy ông đều cử nhân viên đi học.

Theo kinh nghiệm của ông, cơ sở vật chất của một TT cai nghiện tốt, phải đầy đủ nhằm đáp ứng yêu cầu cai nghiện phục hồi, đảm bảo các điều kiện cho công tác điều trị bệnh, giáo dục, quản lý, hoạt động trị liệu huấn nghiệp, lao động trị liệu. Ngay cả những phương tiện vui chơi giải trí cũng rất quan trọng, vì đây cũng là biện pháp điều trị giải quyết bức xúc, nâng cao sức khỏe và thư giãn cho HV. Chính vì thế, ngay từ khi đi vào hoạt động, TT đã có hồ bơi, các loại sân bóng đá, bóng chuyền, bóng rổ, trượt patin, cầu lông, phòng hát karaoke, phòng video game, bóng bàn, banh bàn, tivi màn hình lớn 120 inch, thư viện trên 1.000 đầu sách và được thay đổi thường xuyên, sân khấu có hệ thống âm thanh đầy đủ để HV trình diễn văn nghệ.

Đội ngũ y, bác sĩ, CBNV giỏi chuyên môn, giàu lòng nhân ái

Theo bác sĩ Nguyễn Hữu Khánh Duy, một TT cai nghiện hiệu quả phải đạt được các yếu tố: CBNV phải là người xứng đáng và mẫu mực từ đội ngũ y, bác sĩ cho đến cán bộ giáo dục, nhân viên bảo vệ vừa giỏi chuyên môn vừa giàu lòng nhân ái… Họ phải là tấm gương sáng cho HV, nhằm chuyển đổi nhận thức, hành vi, nhân cách của HV.

“Người nghiện ma tuý thường thực hiện nhiều hành vi không tốt, nhưng họ ít thấy và hay biện minh cho bản thân, trong khi đó họ lại rất tinh ý và nhạy bén nhận xét những điều không tốt của người khác, do đó nếu CBNV không gương mẫu khó có thể cảm hóa, chuyển đổi được HV. CBNV phải yêu thương và đồng cảm với HV, được giáo dục bài bản và tự rèn luyện thường xuyên, phải có hiểu biết cai nghiện phục hồi và chuyên ngành đang công tác như y tế, tư vấn, giáo dục, quản lý HV cai nghiện, để có thể giải quyết những vướng mắc kịp thời về tư tưởng, bế tắc trong suy nghĩ cũng như bất đồng trong nội bộ”, bác sĩ Duy chia sẻ và cho biết, đội ngũ cán bộ có trình độ luôn sẵn sàng đáp ứng và kịp thời khi xảy ra các tình huống, nhất là đối với bộ phận tâm lý, giáo dục, y tế, bảo vệ để có biện pháp tốt nhất mà không tổn thương đến HV. Tại TT, cán bộ tư vấn phải có trình độ từ đại học hoặc trên đại học; y tế phải có y, bác sĩ chuyên khoa tâm thần, nội khoa, phục hồi chức năng và nhiều chuyên ngành khác và điều cần thiết là phải có kinh nghiệm nhiều năm làm công tác cai nghiện ma túy.

Để TT hoạt động hiệu quả, 23 năm qua bác sĩ Duy luôn trăn trở và kiên quyết giữ cho TT trở thành môi trường thật an toàn, không được để thẩm lậu ma túy hoặc các chất gây nghiện khác. Đó là điều hết sức quan trọng, vì nếu để lọt ma tuý vào sẽ làm lây lan bệnh tật, tinh thần học viên không bình ổn, thiếu quyết tâm cai nghiện, dễ bức xúc, phá vỡ chương trình điều trị do luôn chờ mong có ma túy để sử dụng, nhất là khi tiếp nhận HV mới hoặc chờ những cơ hội tiếp cận ma túy (gia đình nuông chiều, CBNV biến chất, kẻ xấu mang vào). Vấn đề này rất khó nhưng đó là một trong những yếu tố tiên quyết để cai nghiện phục hồi có kết quả. Vì nếu không giải quyết được vấn đề này sẽ phá huỷ toàn bộ kế hoạch, hệ thống hoạt động của TT và công tác cai nghiện sẽ không hiệu quả.

Môi trường điều trị phải là nơi an toàn, không có tình trạng bạo lực, vì nếu bị ức hiếp, HV sẽ không an tâm cai nghiện và luôn có tâm trạng phải tự bảo vệ và thậm chí cất giấu hung khí. Vì những lý do trên, TT phải có nội quy, quy định rõ ràng và phải có phương tiện kiểm soát, với  hơn 350 camera đặt tại hầu hết các vị trí trọng điểm như: Ban giám đốc, bảo vệ, y tế, ngay tại nhà của giám đốc và có thể kiểm tra qua laptop… nhờ đó những vi phạm của HV, kể cả CBNV rất ít khi xảy ra.Để tránh hiện tượng phe nhóm, bè cánh và để HV có thể giúp đỡ điều chỉnh sai lầm cho nhau, một vấn đề quan trọng là phải xây dựng được nếp sống chuẩn mực, công khai. Những nguyên tắc quản lý phải được thực hiện một cách nghiêm túc, môi trường cai nghiện phải là môi trường học tập tích cực. Vai trò của những người có trách nhiệm, uy tín trợ giúp một cách hữu hiệu cho việc học tập của HV. HV luôn theo dõi việc cán bộ điều trị, nhận thức mối quan hệ chặt chẽ giữa lời nói và việc làm của những người có vị trí, trách nhiệm và mối quan hệ qua lại, do đó không được để các vấn đề mâu thuẫn nảy sinh. Để thực hiện tốt vai trò của mình, người cán bộ điều trị phải nắm rõ các quy tắc của TT; phải là tấm gương để HV học tập.