Hành trình đi đến cái chết của sông Cẩm Đàn

Bài 2: Ai “chống lưng” cho doanh nghiệp đầu độc môi trường ?

Sông Cẩm Đàn đang trở thành con sông chết 

Trong một thời gian dài, việc xả thải của Nhà máy luyện đồng Á Cường đã gây ra những tác động hết sức nghiêm trọng cho môi trường xung quanh, đặc biệt việc xả thải ra sông Cẩm Đàn, một nhánh quan trọng của sông Lục Nam, khiến cho hệ sinh thái cũng như cuộc sống của người dân quanh vùng bị ảnh hưởng. Thậm chí, nhiều người dân còn coi nước giếng, nước sông  như là nguồn nước độc. 

“Chúng tôi đã báo cáo lên các cấp chính quyền, đề nghị huyện cũng như Sở TN&MT xem xét, xử lý việc doanh nghiệp nhiều lần xả thải ra sông Cẩm Đàn, thế nhưng như nhà báo chứng kiến, sông Cẩm Đàn ngày càng bị bồi lấp, đặc biệt ở khu vực đặt Phân xưởng tuyển luyện đồng (tại thôn Đồng Bưa) và khu vực nhà máy chính (thôn Gốc Gạo), lòng sông đã bị bùn thải lấp khoảng 2/3, cứ như thế này thì sớm muộn sông Cẩm Đàn cũng sẽ trở thành con sông chết”, bà Lưu Thị Huyền, cán bộ môi trường xã Cẩm Đàn bày tỏ lo lắng.  

Bùn thải lấp 2/3 dòng chảy của sông Cẩm Đàn.

Theo bà Huyền, Nhà máy luyện đồng Á Cường có hai cơ sở tại xã Cẩm Đàn, nhiều năm trở lại đây đã liên tục xả thải trực tiếp ra môi trường. Trong các kết luận của các cơ quan chức năng đều thể hiện việc xả thải của Nhà máy vượt nhiều lần mức cho phép.

Lượng bùn thải được xả thẳng ra sông, sau một thời gian đã lắng xuống, tạo thành những bãi bồi không thể vét được. Tuy nhiên, giải pháp khắc phục của Cty chỉ là dùng máy sục chân vịt để đánh tan bùn để... tự do trôi đi. 

Hàng loạt sai phạm nghiêm trọng...

Được biết, Thông báo số 35/TB-TNMT của Sở TN&MT tỉnh Bắc Giang từng chỉ ra hàng loạt sai phạm của Cty cổ phần Tập đoàn khoáng sản Á Cường, như: Chưa lập báo cáo đánh giá tác động môi trường đối với Nhà máy luyện đồng ở thôn Gốc Gạo; Nhà máy bổ sung hoạt động khu vực hóa nghiệm phân tích nhưng không có trong nội dung báo cáo đánh giá tác động môi trường được phê duyệt tại Quyết định số 1842/QĐ-UBND ngày 1/11/2007.

Tại mỏ đồng Đồng Bưa và mỏ đồng Khuôn Mười, thực hiện khai thác quặng đồng theo phương thức khai thác hầm lò không đúng với nội dung báo cáo đánh giá tác động môi trường đã được phê duyệt (khai thác lộ thiên).

Cũng theo Thông báo nêu trên, đơn vị này chưa có giấy xác nhận việc đã thực hiện các công trình, biện pháp bảo vệ môi trường cũng như lập đề án cải tạo, khôi phục môi trường; chưa lắp đặt thiết bị lọc bụi tay áo tại khu vực nghiền quặng; chưa lắp đặt màng lọc bụi và quạt thông gió tại xưởng sản xuất của nhà máy; chưa xây dựng hệ thống thu gom, xử lý nước thải vệ sinh công nghiệp; chưa xây dựng hệ thống mương thu gom nước thải rò rỉ từ bãi thải chứa quặng thải và bùn về bể tuần hoàn; Nhà máy chưa xây dựng hệ thống thu gom nước thải xưởng tuyển vào bể 3 ngăn để lắng và sử dụng tuần hoàn… 

Bùn thải đen kịt chảy trực tiếp ra sông Cẩm Đàn.

Tại thời điểm kiểm tra, cơ quan chức năng ghi nhận nước thải từ quá trình tuyển đồng ở Nhà máy chảy ra hố lắng 2 ngăn tại suối Khe Khính chưa có hệ thống chống thấm theo quy định.

Về hoạt động xả thải ra môi trường, Nhà máy xả thải vượt quy chuẩn môi trường cho phép từ 5 đến dưới 10 lần trong trường hợp thải loại nước thải từ 20m3 đến dưới 40m3/ngày đêm. Về thực hiện nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước, Cty chưa thực hiện đầy đủ việc ký quỹ cải tạo phục hồi trong hoạt động khai thác khoáng sản theo quy định; chưa thực hiện đầy đủ việc nộp phí bảo vệ môi trường đối với nước thải công nghiệp theo quy định đối với các khu vực khai thác và chế biến... 

Chỉ xử lý cho có !?

Với hàng loạt vi phạm nêu trên, Sở TN&MT tỉnh Bắc Giang đã yêu cầu Cty cổ phần tập đoàn Á Cường chấm dứt ngay việc xả thải chưa qua xử lý ra môi trường tại xưởng tuyển Á Cường, tạm dừng hoạt động để khắc phục và hoàn thiện đầy đủ các thủ tục, điều kiện trước khi hoạt động trở lại theo đúng nội dung cam kết của công ty.

Cty này cũng phải thực hiện các biện pháp thu gom, quản lý, xử lý bùn thải, chất thải phát sinh từ xưởng Á Cường, không để rò rỉ, phát tán chất thải ra môi trường, xong trước ngày 30/10/2014.

Cùng với đó, Sở TN&MT Bắc Giang cũng kiến nghị Cty xây dựng công trình thu gom, xử lý nước thải phát sinh từ quá trình hoạt động khai thác mỏ Đồng Bưa, đảm bảo yêu cầu về bảo vệ môi trường theo quy định, xong trước ngày 30/12/2014; đề nghị UBND huyện Sơn Động chỉ đạo các đơn vị liên quan giám sát, theo dõi việc khắc phục của doanh nghiệp.  

Bà Lưu Thị Huyền, cán bộ môi trường xã Cẩm Đàn ngao ngán trước việc xả thải của Cty Á Cường.

Dù Sở TN&MT tỉnh đã có chỉ đạo xử lý sai phạm, nhưng ông Ngọc Minh Phụng, Trưởng phòng TN&MT huyện Sơn Động lại thừa nhận: “Không nắm bắt được việc xả thải của Cty Á Cường và không có cơ sở để đánh giá về mức độ ô nhiễm môi trường do Cty xả thải”.  

Việc xả thải của doanh nghiệp diễn ra đã lâu, khiến dòng sông bị lấp mất 2/3 dòng chảy và chỉ cách trụ sở UBND huyện Sơn Động chừng 5km, thế nhưng thật lạ khi vị Trưởng phòng TN&MT lại không nắm bắt được sự việc.

Cùng với đó, Sở TN&MT tỉnh Bắc Giang đã chỉ ra hàng loạt sai phạm của doanh nghiệp, thế nhưng trong Thông báo số 35, cơ quan này chỉ đề nghị “khắc phục” và yêu cầu chấm dứt việc xả thải, mà không kiến nghị bất kỳ một hình thức xử lý nào thật nghiêm khắc, kể cả xử lý vi phạm hành chính. Thế nên, băn khoăn của dư luận về việc có sự bao che, “chống lưng” cho doanh nghiệp đầu độc môi trường không phải là không có cơ sở...