“Giá Thánh”- triển lãm Hội họa đầu tiên về tín ngưỡng Đạo Mẫu

Không vì việc Unesco công nhận danh hiệu Di sản cho Tín ngưỡng thờ Mẫu vào tháng 12/2016 mới khiến họa sĩ Trần Tuấn Long quan tâm tới không gian của Đạo Mẫu trong hội họa của mình, mà đã từ rất lâu, cách đây gần 20 năm anh đã bị mê hoặc bởi những khoảnh khắc mê hồn của sắc diện các giá hầu đồng.

Trong các bộ môn nghệ thuật dân gian tại Việt Nam, giữa chèo, quan họ, cải lương, hát xoan… thì nghi thức hầu đồng của tín ngưỡng Thờ Mẫu được thừa nhận có phần muộn màng nhưng lại chứa đựng tư liệu sống cổ kính phong phú nhất. Ở đó, người ta nhìn thấy khía cạnh tâm linh, nghệ thuật diễn xướng, âm nhạc, phục trang, installation art… cùng hòa quyện.

Các thanh đồng lần lượt trải qua các vai khác nhau, hóa thân thành những Ông Hoàng; Bà Chúa và cảm nhận được những uy quyền vô hình từ cõi trời cao đang tiến nhập vào bản thể. Sự thăng hoa đã đến một cách thật tự nhiên vào con người qua các vũ điệu, nghi lễ cúng tế, trong tiếng nhạc và những bộ trang phục sặc sỡ, tất cả những điều đó tạo nên sức cuốn hút diệu kỳ của tín ngưỡng dân gian này với con người.

Chính sự thăng hoa, cảm xúc nâng bản thể lên tầm mức thánh thần đó đã được họa sĩ Trần Tuấn Long nắm bắt để đưa vào tác phẩm của mình, trong 26 tác phẩm sơn mài khổ lớn. Bức đầu tiên được anh vẽ từ năm 1998. Năm 2005, một phần của bộ tranh này được anh đem tham dự Triển lãm Mỹ thuật Toàn quốc. Nhưng đã bị loại ngay từ “vòng gửi xe” vì lý do “vẽ đề tài mê tín dị đoan”. Nhưng họa sĩ không nản chí và tình yêu với nghệ thuật của tín ngưỡng thờ Mẫu không bị cùn nhụt mà được anh âm thầm mài sắc thêm trong các bức họa được tiếp tục thực hiện sau đó…

Qua mỗi bức tranh, người xem nhận ra không gian của các gian điện thờ ở đâu đó đang vào mùa hội, cũng nhìn thấy ở đó một thế giới tâm linh đa sắc và có phần hoang dại của người Việt. Trong tranh của Trần Tuấn Long, người xem như sẽ bị hút hồn vào những ngọn lửa thần thánh được bao phủ quanh nhân vật. Lửa bập bùng khơi lên lòng nhiệt thành tín ngưỡng, lửa dẫn dắt nhãn tuyến để đưa con người vào niềm say mê thuần thành với các cõi trời cao…

Họa sĩ Trần Tuấn Long sinh năm 1967, tốt nghiệp Đại học Mỹ thuật Việt nam năm 1995, chuyên sáng tác chất liệu mài cổ truyền, đã tham gia các triển lãm cá nhân và triển lãm nhóm tại Việt Nam; Đài Loan, Hàn Quốc, Đức….