Đồng bộ các giải pháp để kiểm soát hiệu quả Quỹ BHXH

BHXH tự nguyện vượt kế hoạch

Đề cập tình hình thực hiện chính sách, chế độ BHXH trong 9 tháng năm 2020, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Lê Hùng Sơn cho biết, số người tham gia BHXH là 15,51 triệu người, đạt tỷ lệ 94,7% kế hoạch, chiếm khoảng 31,5% so với lực lượng lao động trong độ tuổi.

Như vậy, số người còn phải phát triển đến cuối năm để đạt chỉ tiêu kế hoạch giao là 869.000 người.

Trong đó, số người tham gia BHXH bắt buộc là 14,67 triệu người, giảm 102.000 người so với cùng kỳ năm 2019, giảm 533.000 người so với cuối năm 2019. Đạt 93% kế hoạch, số người còn phải phát triển đến cuối năm để đạt chỉ tiêu giao là 1,1 triệu người.

Đáng chú ý, số người tham gia BHXH tự nguyện là 844,7 nghìn người, tăng 381,6 nghìn người so với cùng kỳ năm 2019; và tăng 270,8 nghìn người so với cuối năm 2019. Đạt 137,8% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao đầu năm, vượt kế hoạch là 231.000 người.

Bảo hiểm thất nghiệp là 12,92 triệu người, đạt tỷ lệ khoảng 26,2% so với lực lượng lao động trong độ tuổi, giảm 511 người so với cuối năm 2019. Đạt 92,4% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Số người còn phải phát triển đến cuối năm để đạt chỉ tiêu giao là 1,06 triệu người.

Trong 9 tháng năm 2020, toàn ngành đã thực hiện giải quyết cho 94.913 người hưởng BHXH hàng tháng và tăng 13,2% so với cùng kỳ năm 2019.

Trong đó, số người giải quyết hưởng chế độ hưu trí là 79.499 người, tăng 17% so với cùng kỳ năm 2019; giải quyết cho 646.812 người hưởng các chế độ BHXH một lần.

Trong 9 tháng năm 2020 toàn ngành đã giải quyết cho 816.951 người hưởng trợ cấp thất nghiệp, tăng 29% so với cùng kỳ năm 2019, giải quyết cho 11.596 người hưởng hỗ trợ học nghề giảm 31% so với cùng kỳ năm 2019.

Nhấn mạnh ngay từ đầu năm 2020, dịch bệnh Covid-19 đã ảnh hưởng lớn đến công tác thu BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, theo Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam đã dẫn đến số thu BHXH, bảo hiểm thất nghiệp bị ảnh hưởng lớn; các doanh nghiệp gặp khó khăn tiếp tục nợ thêm tiền đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp.

"Tính đến tháng 9/2020, số đối tượng tham gia BHXH, bảo hiểm thất nghiệp vẫn đang giảm hơn 500.000 đối tượng so với cuối năm 2019. Tính đến hết tháng 9/2020 còn 905 doanh nghiệp, với 82.238 lao động và số tiền tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất là trên 329 tỷ đồng", ông Sơn nói.

Cần mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc

Để giải quyết những vướng mắc trên, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Lê Hùng Sơn đề xuất, cần quy định cụ thể, rõ ràng về hợp đồng lao động, các loại hợp đồng khác phải tham gia BHXH.

Bên cạnh đó, mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đối với các nhóm chủ hộ kinh doanh, người quản lý doanh nghiệp, người quản lý, điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương, người lao động làm việc theo chế độ linh hoạt. Chỉ quy định doanh nghiệp, tổ chức sự nghiệp đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài lập danh sách tham gia và có trách nhiệm thu tiền của người lao động để đóng vào quỹ BHXH.

Cùng với đó, ông Sơn cũng cho rằng, cần sửa đổi quy định tiền lương làm căn cứ đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp đối với người lao động thấp nhất bằng 70% tổng tiền lương và các khoản thu nhập khác có tính chất lượng của người lao động.

Ngoài ra, tăng mức hỗ trợ mức đóng cho người lao động tham gia BHXH tự nguyện; linh hoạt hơn về mức hỗ trợ, quy định mức hỗ trợ tối thiểu để địa phương nào có điều kiện thì có cơ chế để hỗ trợ thêm một phần mức đóng BHXH tự nguyện.

Thêm nữa, cũng "cần quy định xử lý nợ đối với đơn vị phá sản, rút giấy phép kinh doanh, chủ bỏ trốn còn nợ nhưng không còn khả năng trả nợ để đảm bảo quyền lợi cho người lao động", ông Sơn nói.

Tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả

Cho ý kiến vào việc kiểm soát hiệu quả quỹ BHXH, Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Nguyễn Bá Hoan nêu, chi phí quản lý BHXH, bảo hiểm thất nghiệp năm 2021 tiếp tục thực hiện theo Nghị quyết số 528/2018/UBTVQH14.

Từ năm 2022 trở đi, việc giao dự toán và thực hiện chi phí quản lý BHXH, bảo hiểm thất nghiệp cần tiếp tục được điều chỉnh phù hợp với tình hình thực tiễn hoạt động bộ máy và các định hướng của Trung ương Đảng về cải cách chính sách tiền lương (Nghị quyết số 21-NQ/TW) và cải cách chính sách BHXH (Nghị quyết số 28-NQ/TW).

Cụ thể, Thứ trưởng Nguyễn Bá Hoan nhấn mạnh, cơ quan Trung ương đã đặt ra đơn vị sự nghiệp công lập tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư, hoặc tự bảo đảm chi thường xuyên và các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách nhà nước được thực hiện cơ chế tự chủ tiền lương theo kết quả hoạt động như doanh nghiệp (Nghị quyết số 21-NQ/TW).

Bên cạnh đó, nâng cao năng lực quản trị và hiệu quả tổ chức thực hiện chính sách BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (Nghị quyết số 28-NQ/TW). Song song với đó là hoàn thiện bộ máy tổ chức thực hiện chính sách BHXH, bảo hiểm thất nghiệp theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, thực hiện dịch vụ công trực tuyến mức độ 4; Hoàn thiện, đẩy mạnh kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia về bảo hiểm với các hệ thống cơ sở dữ liệu có liên quan.

Thứ trưởng Nguyễn Bá Hoan lưu ý, cần triển khai có hiệu quả các chính sách bảo hiểm thất nghiệp, phát huy đầy đủ các chức năng của bảo hiểm thất nghiệp, bảo đảm đây thực sự là công cụ quản trị thị trường lao động.

"Chi phí tổ chức thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp lấy từ nguồn Quỹ bảo hiểm thất nghiệp, không lấy từ ngân sách Nhà nước. Có cơ chế tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ, nhất là trong bối cảnh thị trường lao động biến động nhanh chóng và cuộc CMCN 4.0", Thứ trưởng nói.

Để thực hiện có hiệu quả chi phí quản lý BHXH, bảo hiểm thất nghiệp trong thời gian tiếp theo cần cân nhắc một số giải pháp. Theo đó, Thứ trưởng nhấn mạnh, cơ quan BHXH, cơ quan thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp của ngành LĐ-TB&XH tiếp tục hoàn thiện danh mục vị trí việc làm, chức danh và chức vụ lãnh đạo, bản mô tả công việc, xác định cơ cấu công chức, viên chức, xác định khung năng lực theo từng vị trí việc làm, chức danh và chức vụ lãnh đạo.

Thứ trưởng Nguyễn Bá Hoan cũng đề xuất và phối hợp với Bộ Nội vụ xây dựng bảng lương theo vị trí việc làm, chức danh và chức vụ lãnh đạo gắn với sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế và đổi mới cơ chế hoạt động, cơ chế tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập…

Đề cập tới bảo hiểm thất nghiệp, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội Lê Thị Nguyệt nêu: Thực tế là trong những năm qua, số lượng người tham gia BHXH có tăng nhưng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu đề ra.

Mặt khác, bà Nguyệt cho rằng, vẫn còn đang có tình trạng lao động nhảy việc, làm ở doanh nghiệp này một thời gian rồi lại nhảy việc sang công ty khác, sau đó lại tiếp tục xin việc làm ở một nơi khác.

"Điều này làm gia tăng lao động chuyển đổi công việc để hưởng bảo hiểm thất nghiệp. Tuy nhiên, họ lại không tham gia vào việc mua các loại bảo hiểm khác dẫn đến không đảm bảo an sinh xã hội". 

Vì vậy, "Bộ LĐ-TB&XH cùng với BHXH Việt Nam rà soát lại những đối tượng trên để không ảnh hưởng, và đảm bảo thực hiện công tác an sinh xã hội tốt hơn", bà Nguyệt đề nghị.

Phát biểu kết luận Phiên thảo luận, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội Bùi Sỹ Lợi yêu cầu cơ quan BHXH Việt Nam cùng với Bộ LĐ-TB&XH đánh giá lại việc thực hiện BHXH ở các doanh nghiệp, người dân, người lao động tham gia như thế nào cũng như việc thực hiện BHXH tác động đến phát triển kinh tế-xã hội ra sao, để từ đó, có giải pháp hiệu quả nhằm thực hiện tốt chính sách này.