Doanh nghiệp logistics “khát” nhân lực

18.000 lao động  

Ông Nguyễn Nhật, Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải cho rằng, hiện nay Việt Nam xếp thứ 48 toàn cầu và thứ 4 trong các nước ASEAN về chỉ số phát triển logistics. Việt Nam hoàn thành việc xác định 18 tuyến quốc tế đường bộ. Các cảng biển Việt Nam đã đầu tư, xây dựng quy mô lớn, có khả năng tiếp nhận tàu có tải trọng trên 100.000 tấn; có 70 đường bay quốc tế… rất có lợi thế để phát triển dịch vụ logistics, tuy nhiên vấn đề nan giải hiện nay của ngành này là nguồn nhân lực kém và quá thiếu.

Theo PGS, TS Trịnh Thu Hương, Trưởng bộ môn Vận tải- Bảo hiểm, Đại học Ngoại Thương, logistics đóng góp phần lớn vào sự tăng trưởng của hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu của doanh nghiệp (DN). Ứng dụng được logistics tốt sẽ giúp DN giảm chi phí nhân lực và thời gian làm việc, giúp giá thành sản phẩm giảm  đáng kể, gia tăng khả năng cạnh tranh. “Thế nhưng, đến nay 53,5% DN trong ngành logistics vẫn đang thiếu nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao. Đa phần lao động của ngành này chưa được đào tạo bài bản, DN phải tốn thêm thời gian và chi phí để đào tạo lại, chưa kể đến tình trạng “chảy máu” nguồn nhân lực sang các DN FDI”, bà Hương quan ngại.

Sự khó khăn về nguồn nhân lực của các DN ngành này càng được nhân lên khi Việt Nam gia nhập Cộng đồng kinh tế chung ASEAN (AEC) và sắp tới là hàng loạt các Hiệp định Thương mại tự do (FTA) với nhiều nước trên thế giới. Bởi theo lãnh đạo các DN logistics, để làm việc được với đối tác nước ngoài, đội ngũ nhân viên không chỉ cần năng lực, kinh nghiệm mà phải có bằng cấp, chứng chỉ theo tiêu chuẩn quốc tế, nhất là trong những lĩnh vực logistics đặc thù.

15 năm nữa, doanh nghiệp logistics vẫn thiếu nhân lực. (Ảnh minh họa)

Ông Lê Minh, Tổng Giám đốc Cty cổ phần Kho vận Việt Nam (Vinalogistic) cho rằng, logistics và ngành xuất nhập khẩu có mối quan hệ mật thiết với nhau, vì thế, hệ thống công việc trong 2 ngành này có tới 127 vị trí có thể tuyển dụng nhân lực. Từ nay đến năm 2019, ngành   logistics còn cần đến 18.000 lao động, thế nhưng với số lượng chuyên môn ít ỏi hiện nay, cộng với nhân lực yếu, để tìm ra đủ con số này từ nay đến 2019 xem ra là bài toán không dễ giải.

Nguy cơ thua ngay trên sân nhà

Theo các chuyên gia, thị phần của các DN logistics nội địa tăng trung bình khoảng 15- 20% trong năm 2015. Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam tăng trưởng trung bình từ 8- 10% mỗi năm và khối lượng giao dịch ngày càng tăng, do đó, nhu cầu cho dịch vụ logistics như: Kho bãi, đóng gói, vận chuyển, giám định sẽ gia tăng tương ứng. Các DN nước ngoài rất nhạy bén trong việc phát triển các dịch vụ này. Như vậy, sẽ có làn sóng đầu tư nước ngoài đổ vào lĩnh vực logistics tại Việt Nam sau khi gia nhập AEC hay TPP, sẽ tạo ra nhiều cơ hội và cũng ít thách thức cho các DN dịch vụ logistics của Việt Nam. Đặc biệt, với tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế, dự tính trong 5 năm tới, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đạt 200 tỷ USD, đây sẽ là cơ hội để ngành logistics Việt Nam đón đầu sự phát triển.

Để nắm bắt các cơ hội đó, điều đầu tiên phải chú ý tới là nâng cao chất lượng lao động lĩnh vực này. Bà Bùi Thị Lệ Hằng, Phó Tổng Giám đốc Cty cổ phần logistics Hàng không ALS cho biết, lĩnh vực Logistics này không chịu sự chi phối của nhiều tổ chức quốc tế nên người làm việc cần phải đạt được một số chứng chỉ nhất định do Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA) cung cấp hoặc chứng chỉ hàng hóa cơ bản, an ninh hàng không… Đây là những yêu cầu bắt buộc và là điều kiện cần để nhân lực ngành này tiến xa hơn. “Tuy nhiên, tại Việt Nam mới chỉ có một trường đại học có đào tạo bài bản về chuyên ngành logistics cho sinh viên, còn lại logistics chỉ là môn học phụ. Chưa kể đến việc đào tạo ở trường chỉ là học tập lý thuyết, còn thực tế khi vào nghề lại là chuyện hoàn toàn khác”, bà Hằng quan ngại.

Trong khi nguồn nhân lực thiếu và yếu thì nhiều DN đến từ Trung Quốc, Thái Lan, Singapore… đã quan tâm trước, kịp thời đến mở văn phòng tại Việt Nam để đón đầu làn sóng đầu tư từ các DN của quốc gia của họ. Để giải quyết bài toán khó khăn trên, nhiều DN logistics cho rằng, các DN cần có sự liên kết với nhau, tạo thành chuỗi mắt xích để hỗ trợ, bổ sung cho nhau. Vì thế, theo các chuyên gia, Nhà nước cần có chính sách vay vốn dành riêng cho các DN logistics, để lĩnh vực này cất cánh.