Dạy nghề và tạo việc làm cho lao động nông thôn thời 4.0

Nhiều chuyên gia kinh tế và lao động - việc làm cho rằng, xu thế chuyển dịch lao động nông thôn; chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp; xu hướng đô thị hóa nông thôn đặt ra vấn đề cần phải nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nông thôn.

Anh Hoàng A Dê (37 tuổi, ở huyện Mai Châu, Hòa Bình) là nhân vật đại diện cho lao động nông thôn từng làm nông nghiệp đơn thuần và có thu nhập thấp. Được tham gia chương trình dạy nghề cho lao động nông thôn, cộng với nỗ lực tận dụng công nghệ thông tin để học thêm tiếng Anh trên mạng, giờ đây anh Dê đã chuyển đổi việc làm thành công. Hiện tại, anh là hướng dẫn viên du lịch cho khách quốc tế. Ngoài ra, anh còn mở một cửa hàng bán đồ thổ cẩm, tạo việc làm cho mẹ và các thành viên trong thôn, bản.

Một câu hỏi được nhiều chuyên gia đặt ra: Cần làm gì để chuyển đổi việc làm, dạy nghề cho nhóm lao động nông thôn bị mất việc? Để trả lời câu hỏi này, bà Nguyễn Thị Kim Oanh, Giám đốc Trung tâm Dạy nghề Minh Tiến (Vĩnh Phúc) kể câu chuyện về đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại trung tâm.

Bà Oanh cho biết, hiện nay nhiều lao động nông thôn không muốn học nghề, có xu hướng dịch chuyển ra thành phố tìm công việc với mức thu nhập cao. Muốn giữ chân họ ở lại các làng quê thì cần phải tư vấn để họ chủ động tham gia học nghề khởi nghiệp. Ngay cả lao động mất việc ở đô thị, khi về nông thôn cũng cần phát huy tính chủ động để họ tự đăng ký học nghề.

"Thực tế nhiều lao động của chúng tôi đã học nghề và về khởi nghiệp thành công. Họ không chỉ có thu nhập cao mà còn tạo ra nhiều công việc cho lao động khác", bà Oanh nói.

Bà Oanh cho biết: Hiện nay, Trung tâm không chỉ đào tạo nghề mà còn mở xưởng làm thủ công mỹ nghệ và giải quyết việc làm tại chỗ cho 600 lao động, lương cơ bản là 6 triệu đồng/người/tháng. Tuy nhiên trong quá trình sản xuất, Trung tâm vẫn luôn cập nhật nhu cầu của thị trường để đào tạo lại cho lao động thích ứng với nhu cầu của thị trường.

Ông Đồng Văn Ngọc, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Nghề cơ điện (Bộ NN&PTNN) cho rằng, hiện Việt Nam đã xây dựng được hệ thống đào tạo nghề đa cấp độ. Chương trình đào tạo nghề theo Đề án 1956 về cơ bản làm thay đổi diện mạo nông thôn, nâng cao chất lượng kỹ năng nghề cho lao động nông nghiệp. Tuy nhiên, ông Ngọc cũng cho rằng để nắm bắt xu hướng cách mạng công nghiệp 4.0, Việt Nam cần làm tốt hơn nữa khâu đào tạo để nâng cao chất lượng nguồn lao động nông thôn, giúp họ hướng tới làm nông nghiệp thông minh.

"Đề án 1956 cần phải đào tạo và đào tạo mạnh hơn nữa ở các cấp độ, trong đó ưu tiên đào tạo chuyển đổi việc làm cho lao động nông thôn bị mất việc và chú trọng đào tạo hướng tới nông nghiệp công nghệ cao thông minh 4.0. Không chỉ đào tạo nghề cho lao động nông thôn mà phải đào tạo ra một ông chủ là nông dân, để ông ấy chỉ cần một chiếc điện thoại thông minh là có thể điều khiển cả trang trại, nông trại. Muốn vậy cần tăng cường đào tạo cấp trình độ cao hơn như cao đẳng, đại học", ông Ngọc kiến nghị. 

Theo ông Đỗ Năng Khánh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp (Bộ LĐ-TB&XH), hiện nay tỷ lệ lao động qua đào tạo ở Việt Nam đã tăng lên 65% (năm 2010 chỉ hơn 40%). Mặc dù vậy, tỷ lệ được đào tạo của lao động nông thôn vẫn thấp.

Để nâng cao chất lượng nguồn lực cho lao động nông thôn, thời gian qua, Việt Nam đã thực hiện xây dựng đào tạo giáo dục nghề nghiệp đa cấp, đa trình độ. Đã có nhiều chương trình dạy nghề thường xuyên, dạy nghề sơ cấp cho lao động nông thôn để họ có thể làm nông nghiệp tự do, nhỏ lẻ. Ngoài ra, có đào tạo trình độ trung cấp để lao động có thể tham gia vào nhà máy, xí nghiệp vào dây chuyền sản xuất. Cuối cùng là đào tạo trình độ trung cấp, nghề nông nghiệp công nghệ cao để có thể chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp, xây dựng nền nông nghiệp 4.0.

"Đào tạo nghề cho lao động nông thôn theo Đề án 1956 nhìn chung đã làm thay đổi cơ bản diện mạo của nông nghiệp, nông thôn. Qua 10 năm đào tạo, hàng triệu lao động đã được học nghề để chuyển đổi việc làm, hoặc làm việc cũ tăng thu nhập so với trước", ông Khánh đánh giá.

Ông Khánh cũng cho biết, ngoài đào tạo những ngành cũ, tức những ngành nông nghiệp, thời gian qua, Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp cũng đã kết hợp với nhiều đơn vị thực hiện dạy ngành nghề mới. Gần đây nhất, Tổng cục phối hợp với các trường và công ty ký hợp tác đào tạo nghề trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe.