Chuyển sang Bộ Công an các sai phạm tại gang thép Thái Nguyên

Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - Công ty Gang thép Thái Nguyên hiện đã bị hư hỏng nhiều hạng mục. 

Đụng đâu cũng có sai phạm

Ngày 20/2, Thanh tra Chính phủ (TTCP) công bố kết luận thanh tra dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên (TISCO).

Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Công ty Gang thép Thái Nguyên (TISCO) ban đầu có tổng mức đầu tư hơn 3.800 tỷ đồng, sau tăng vốn lên hơn 8.100 tỷ đồng.

Song quá trình triển khai dự án này, đụng đâu cũng có sai phạm, liên quan đến trách nhiệm của TISCO, Tổng Công ty Thép Việt Nam (VNS), Bộ Công Thương... Một trong những sai phạm được chỉ ra là việc điều chỉnh tổng mức đầu tư tăng thêm hơn 4.200 tỷ đồng.

Theo TTCP, chủ trương đầu tư dự án là phù hợp với yêu cầu thực tế nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động khai thác quặng, sản xuất thép, ổn định việc làm, tăng thu nhập cho gần 5.000 cán bộ, công nhân viên. 

Tuy nhiên, quá trình thực hiện dự án, TISCO, Công ty Tập đoàn xây lắp luyện kim Trung Quốc (MCC), Tổng công ty Thép Việt Nam (VNS), Bộ Công thương, các cơ quan, đơn vị, cá nhân có liên quan đã có những khuyết điểm, sai phạm. 

Đến thời điểm thanh tra, tổng giá trị TISCO đã thanh toán cho dự án là 4.421,522 tỷ đồng; tổng dư nợ gốc, lãi vay ngân hàng phải trả là 3.896,838 tỷ đồng (hiện lãi vay phải trả trên 40 tỷ đồng/tháng), trong đó thanh toán cho MCC trên 92% giá trị hợp đồng nhưng các hạng mục của dự án đều chưa hoàn thành, đến năm 2013 MCC và các nhà thầu đã dừng thi công.

TISCO đã thanh toán thay MCC tiền thuế là 11,6 triệu USD, thanh toán chi phí xếp dỡ, bảo quản thiết bị là 4,737 tỷ đồng, vượt giá trị hợp đồng, trong khi MCC chưa chuyển đủ thiết bị, cung cấp nhiều máy móc thiết bị sai khác về xuất xứ, thông số kỹ thuật, không phù hợp với quy chuẩn Việt Nam với giá trị xác định bước đầu là 38,8 triệu USD (42 xe ô tô là 1,033 triệu USD, 5 đầu máy toa xe là 5,4 triệu USD...). Hiện một số thiết bị đã rỉ sét, hư hỏng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ, chất lượng dự án. 

Thanh tra Chính phủ cho rằng, trách nhiệm chính về những khuyết điểm, sai phạm thuộc TISCO.

Cụ thể như là lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi chưa đầy đủ cơ sở trình VNS, Bộ Công thương và Thủ tướng Chính phủ. Thành lập Ban Quản lý Dự án (QLDA) không đủ năng lực; phê duyệt và điều chỉnh thiết kế cơ sở không đúng thẩm quyền; lựa chọn tư vấn lập Báo cáo nghiên cứu khả thi (NCKT) không đúng quy định; trình cơ quan có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt Báo cáo NCKT và thẩm định, quyết định phê duyệt điều chỉnh cơ cấu tổng mức đầu tư, kế hoạch đầu tư nhưng không thẩm định những nội dung thay đổi, không làm rõ các nội dung điều chỉnh; bổ sung một số chi phí không có trong quyết định của VNS; không xác định chi tiết các nội dung chi phí cho công tác chạy thử.

Đồng thời, tính chi phí quản lý dự án vượt so với quy định nhưng không làm các thủ tục điều chỉnh, bổ sung chi phí quản lý dự án theo quy định...

TISCO có thẩm quyền ký quyết định điều chỉnh tổng mức đầu tư, song việc điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án lên hơn 8.104,9 tỷ đồng là không có căn cứ, không đúng quy định tại khoản 2 Điều 1 Luật số 38/2009/QH12 và khoản 1 Điều 7 Nghị định số 112/2009/NĐ-CP (không được điều chỉnh tổng mức đầu tư đối với dự án sử dụng trên 30% vốn nhà nước).

Mặc dù, ý kiến của các bộ, ngành cho rằng không có cơ sở điều chỉnh tổng mức đầu tư nhưng TISCO vẫn ký quyết định điều chỉnh TMĐT là cố ý vi phạm các quy định của pháp luật về đầu tư.

Kiến nghị khẩn trương điều tra những vi phạm có dấu hiệu hình sự

Về xử lý kinh tế, Tổng TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Công thương chỉ đạo VNS, TISCO thu hồi của MCC các khoản:

Tiền thuế TISCO đã nộp thay số tiền là 11.604.753,14 USD; các khoản chi phí xếp dỡ, bảo quản thiết bị là hơn 4,737 tỷ đồng và phí quản lý Phần C là 708.343 USD; tiền đã chi cho các tổ chức, cá nhân sai quy định hơn 3,062 tỷ đồng và 439.562,92 USD; giá trị thiết bị từ Phần P chuyển sang Phần C; giá trị thiết bị máy móc (38.885.069,75 USD) do MCC cung cấp, có sai khác về quy cách chủng loại, xuất xứ, tên nhà cung cấp, mã hiệu, thông số kỹ thuật, trọng tải và 10 triệu USD tiền bảo lãnh thực hiện hợp đồng (nếu MCC không tiếp tục thực hiện gói thầu EPC số 01 và khắc phục những tồn tại của thiết bị cung cấp); hơn 3,2 tỷ đồng về các khoản chi sai quy định…

Đồng thời, Thanh tra Chính phủ kiến nghị kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với các đơn vị, cá nhân liên quan. TTCP chuyển kết luận thanh tra đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương để xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với cán bộ, đảng viên thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý có liên quan đến khuyết điểm, sai phạm nêu tại Kết luận thanh tra.

Trước những sai phạm của lãnh đạo TISCO, VNS, Bộ Công thương, từ năm 2017, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Công an khẩn trương điều tra những vi phạm có dấu hiệu hình sự (Thanh tra Chính phủ đã chuyển hồ sơ, tài liệu cho Cơ quan Cảnh sát điều tra, Bộ Công an ngày 14/11/2017), gồm 4 nội dung:

Đó là việc Tổng Giám đốc TISCO và một số cán bộ thuộc TISCO, VNS, Bộ Công Thương có liên quan trong việc ký các Biên bản thỏa thuận phân chia công việc Phần C, chuyển một số phần việc từ Phần P sang Phần C; ký hợp đồng giao VINAINCON, các nhà thầu phụ khác thực hiện Phần C; thanh toán theo đơn giá điều chỉnh không đúng Hợp đồng EPC làm phát sinh tăng tổng mức đầu tư, gây thất thoát vốn đầu tư.

Nội dung tiếp theo là việc Tổng Giám đốc TISCO, một số cán bộ liên quan trong việc ký các phụ lục hợp đồng EPC và một số văn bản tiếp nhận nhiều loại máy móc thiết bị không đúng chủng loại, thông số kỹ thuật, nguồn gốc xuất xứ hàng hóa không đúng Hợp đồng EPC, tiêu chuẩn về quản lý chất lượng hàng hóa, bất lợi cho TISCO, ảnh hưởng đến chất lượng công trình, nếu MCC và TISCO không xử lý sẽ gây thất thoát vốn đầu tư.

Việc Tổng GĐ TISCO, một số cán bộ liên quan trình, phê duyệt và thanh toán nhiều khoản tiền cho MCC, các Nhà thầu phụ, các tổ chức tư vấn, vi phạm quy định, nếu MCC và TISCO không xử lý sẽ gây thất thoát vốn đầu tư.

Cuối cùng là việc VINAINCON lập dự toán Phần C theo đơn giá điều chỉnh, báo cáo các bộ, ngành, Thủ tướng Chính phủ thiếu căn cứ; vi phạm hợp đồng thực hiện Phần C, chậm tiến độ Dự án, phát sinh tăng tổng mức đầu tư, bán thầu hưởng phí trái pháp luật.