Chiến dịch Thanh tra lao động năm 2017: Ngành sản xuất điện tử và chế biến thủy sản được "điểm tên"

Chiến dịch thanh tra là một phương thức hoạt động mới, được tổ chức lao động Quốc tế hỗ trợ thực hiện thí điểm tại Thanh tra ngành Lao động – Thương binh và Xã hội Việt Nam năm 2015 đối với 152 doanh nghiệp thuộc lĩnh vực may mặc trên địa bàn 12 tỉnh, thành phố. Có thể khái quát những đặc điểm nổi bật của chiến dịch Thanh tra là:

Hoạt động nâng cao nghiệp vụ của các Thanh tra Bộ

Thứ nhất: Chiến dịch thanh tra lựa chọn ngành cần tập trung thanh tra nhất định, thậm chí là ở một số địa phương nhất định phục vụ cho công tác quản lý như ngành có nguy cơ đình công, hoặc có nguy cơ gây tai nạn lao động, hoặc tạo cú hích để ngành đó tham gia một thị trường nào đó.v.v. Vì vậy, chiến dịch thanh tra không tiến hành dàn trải mà có trọng tâm, trọng điểm, có sự đầu tư cao độ trong việc thống kê những sai phạm thường gặp khi thực hiện pháp luật lao động và biện pháp phòng tránh các sai phạm đó.

Thứ hai:  Có sự tham gia của các đối tác 3 bên (Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, Tổng liên đoàn lao động Việt Nam, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam) và các đơn vị cấp dưới tương ứng trong việc triển khai thực hiện chiến dịch. Việc tham gia của Tổng liên đoàn lao động Việt Nam và Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam trước và sau khi tiến hành thanh tra tại doanh nghiệp, đặc biệt là sau khi có kết quả thanh tra tại doanh nghiệp nhằm giám sát người sử dụng lao động chấp hành nghiêm chỉnh Kết luận thanh tra, khắc phục các thiếu sót theo yêu cầu của Kết luận thanh tra, giúp nâng cao hiệu lực của Kết luận thanh tra và cải thiện môi trường làm việc của người lao động tốt hơn.

Thứ ba: Chiến dịch thanh tra chú trọng công tác truyền thông. Các đối tác ba bên tiến hành khảo sát, thông kê, rút ra những sai phạm thường gặp nhiều nhất, có nguy cơ nhất đối với lĩnh vực được lựa chọn, từ đó tuyên truyền, phổ biến các sai phạm này trên hệ thống các phương tiện thông tin đại chúng, các tờ rơi, banner, sổ tay... Hiệu quả của công tác truyền thông là không chỉ các doanh nghiệp được thanh tra mà các doanh nghiệp khác cùng loại hình sản xuất kinh doanh, thậm chí các doanh nghiệp khác không cùng loại hình sản xuất kinh doanh, người lao động và toàn xã hội nắm được quyền lợi của người lao động, nghĩa vụ của người sử dụng lao động, các sai phạm thường gặp để cùng xây dựng quan hệ lao động hài hòa, tiến bộ.

Thứ tư: Sau khi ban hành Kết luận thanh tra, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Hiệp hội Doanh nghiệp tại địa phương, Liên đoàn lao động các cấp và tổ chức công đoàn tại doanh nghiệp sẽ giám sát người sử dụng lao động trong việc thực hiện các kiến nghị thanh tra, khắc phục được tình trạng sau khi Đoàn thanh tra kết thúc quá trình thanh tra trực tiếp tại doanh nghiệp thì mọi việc lại “đâu vào đấy”.

Sau khi thực hiện thí điểm, Lãnh đạo Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, Lãnh đạo Tổng liên đoàn lao động Việt Nam, Lãnh đạo Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam xác định mô hình hoạt động này là rất hiệu quả, góp phần rất lớn trong việc xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ. Vì vậy, trong năm 2016, ba cơ quan này triển khai chiến dịch Thanh tra trong lĩnh vực xây dựng với chủ đề “Tuân thủ pháp luật lao động vì những công trình xây dựng an toàn”. Lễ phát động chiến dịch được tổ chức ngày 21/3/2016 tại Hưng Yên nhân dịp triển khai Tuần lễ quốc gia An toàn, vệ sinh lao động - Phòng chống cháy nổ lần thứ 17.

Chánh Thanh tra Bộ LĐ-TBXH Nguyễn Tiến Tùng

Chiến dịch diễn ra từ tháng 3 đến hết tháng 10 năm 2016 với 3 mục tiêu:

Một là, nâng cao nhận thức và tăng cường tuân thủ các quy định của pháp luật lao động, pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động của người sử dụng lao động, người lao động và toàn thể xã hội; Cải thiện điều kiện làm việc của người lao động nhằm giảm thiểu rủi ro, sự cố gây mất an toàn, vệ sinh lao động, giảm thiểu tai nạn lao động.

Hai là, tăng cường hoạt động thanh tra tại các công trình xây dựng, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xây dựng nhằm kịp thời phát hiện, chấn chỉnh, xử lý những hành vi vi phạm trong công tác quản lý và khi thực hiện thi công công trình xây dựng; Mở rộng phạm vi ảnh hưởng của hệ thống thanh tra lao động tại các công trình xây dựng, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xây dựng. Phấn đấu cả nước thanh tra được ít nhất 630 công trình xây dựng, giảm số vụ tai nạn lao động trong xây dựng từ 37% xuống dưới 25% tổng số vụ tai nạn lao động

Ba là, nâng cao năng lực cho hệ thống thanh tra lao động các cấp.

Kết thúc chiến dịch, toàn quốc đã  triển khai thanh tra tại 1.036 doanh nghiệp, công trình xây dựng, trong đó Thanh tra Bộ tiến hành thanh tra tại 169 đơn vị, Thanh tra các Sở Lao động – Thương binh và Xã hội thanh tra tại 867 đơn vị, đạt 165% kế hoạch đề ra. Các địa phương triển khai tốt hoạt động thanh tra là: Thành phố Hồ Chí Minh (thanh tra được 111 công trình, doanh nghiệp), Quảng Ninh (thanh tra được 49 công trình, doanh nghiệp), Hà Tĩnh (thanh tra được 42 công trình, doanh nghiệp), Hải Dương (thanh tra được 39 công trình, doanh nghiệp), Long An (thanh tra được 30 công trình, doanh nghiệp), thành phố Hải Phòng (thanh tra được 23 công trình, doanh nghiệp). Qua thanh tra, phát hiện 6.440 sai phạm, bình quân 6,21 sai phạm/ công trình, doanh nghiệp.

Đối với hành vi vi phạm nghiêm trọng pháp luật lao động, các đoàn thanh tra đã lập biên bản vi phạm hành chính và báo cáo người có thẩm quyền ban hành Quyết định xử phạt hành chính với tổng số tiền xử phạt hành chính là 1.881,9 triệu đồng (một tỷ tám trăm tám mươi mốt triệu chín trăm nghìn đồng).

Theo báo cáo tổng hợp tình hình tai nạn lao động 06 tháng đầu năm 2016 của 63 tỉnh thành phố, số vụ tai nạn lao động và số người chết do tai nạn lao động trong lĩnh vực xây dựng giảm so với 06 tháng đầu năm 2015.

Cụ thể, 06 tháng đầu năm 2016: Số vụ tai nạn lao động lĩnh vực xây dựng là 89 vụ, giảm 38 vụ so với số vụ tai nạn lao động trong lĩnh vực xây dựng trong 06 tháng đầu năm 2015 là 127 vụ; số người chết do tai nạn lao động trong lĩnh vực xây dựng là 98 người, giảm 42 người so với số người chết do tai nạn lao động trong lĩnh vực xây dựng trong 6 tháng đầu năm 2015 là 140 người. Như vậy, có thể khẳng định chiến dịch thanh tra lao động trong xây dựng năm 2016 đã đạt được “trên cả mong đợi”.

Thanh tra Bộ LĐ-TBXH tiến hành thanh tra lao động Tập đoàn Than khoáng sản VN (Ảnh tư liệu)

Từ kết quả thí điểm chiến dịch Thanh tra lao động trong ngành May mặc năm 2015 và chiến dịch Thanh tra lao động trong ngành Xây dựng năm 2016, Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã ban hành văn bản số 4615 ngày 17 tháng 11 năm 2016 hướng dẫn công tác thanh tra năm 2017, trong đó xác định năm 2017 thanh tra ngành Lao động – Thương binh và Xã hội sẽ mở chiến dịch thanh tra trong hai lĩnh vực: sản xuất, lắp ráp điện tử và chế biến thủy sản. 

Để thực hiện tốt định hướng, cần phân định rõ trách nhiệm của từng cơ quan trong đối tác 3 bên trước, trong và sau Thanh tra tại doanh nghiệp; đặc biệt là trách nhiệm của cơ quan đại diện cho người sử dụng lao động trong việc giáo dục, hỗ trợ người sử dụng lao động; trách nhiệm của Ban chấp hành Công đoàn cơ sở trong việc phối hợp với người sử dụng lao động nhằm đảm bảo quyền lợi của người sử dụng lao động, đồng thời giám sát việc thực hiện Kết luận thanh tra nhằm nâng cao hiệu lực của Kết luận thanh tra.

Thanh tra Bộ thống kê sai phạm trong 2 lĩnh vực: sản xuất, lắp ráp điện tử và chế biến thủy sản, in các tờ rơi, banner... khuyến cáo các sai phạm trong lĩnh vực sản xuất, lắp ráp điện tử gửi thanh tra các địa phương. Các Sở Lao động – Thương binh và Xã hội in tờ rơi, banner... khuyến cáo các sai phạm trong lĩnh vực chế biến thủy sản. Sở Lao động – Thương binh và Xã hội phối hợp với Liên đoàn lao động tỉnh và Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Hiệp hội doanh nghiệp tổ chức tuyên truyền về chiến dịch trên phương tiện truyền thông của tổ chức mình, trên báo, đài địa phương, dán các banner, áp phích nơi đông dân cư, người lao động; phát tờ rơi cho người lao động đang làm việc trong các lĩnh vực này để người dân, người lao động biết, thực hiện.