Các giải pháp phát triển thị trường lao động bền vững

Tại phiên 4 trong Diễn đàn Kinh tế Việt Nam diễn ra ngày 17/12 mang tên "Bảo đảm an sinh xã hội, phúc lợi và việc làm gắn với phát triển kinh tế năm 2023" do Ban Kinh tế Trung ương phối hợp với Bộ LĐ-TB&XH tổ chức, Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Lê Văn Thanh cho biết, lao động - việc làm là một trong các cân đối lớn của nền kinh tế.

Vì vậy, bảo đảm việc làm và an sinh xã hội cho người dân là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và xã hội, góp phần tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế, đồng thời thể hiện cam kết của Việt Nam với quốc tế trong thực hiện Mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2030.

Lực lượng lao động tăng nhanh

Khi đại dịch COVID-19 xảy ra, thị trường lao động đã bị tác động nặng nề, có thời điểm nguồn cung lao động suy giảm nghiêm trọng, có hơn 30 triệu lao động (tương đương 58,36% lực lượng lao động) bị ảnh hưởng tiêu cực (bị mất việc làm; phải nghỉ giãn việc/nghỉ luân phiên; giảm giờ làm, giảm thu nhập,…) Song với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, thị trường lao động đã dần phục hồi trong năm 2022.

Để minh chứng, Thứu trưởng Lê Văn Thanh nêu số liệu cụ thể, lực lượng lao động tăng nhanh. Lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên 9 tháng năm 2022 đạt 51,6 triệu người (tăng 1,2 triệu người). Tỷ lệ tham gia lực lượng lao động 9 tháng năm 2022 là 68,5% (tăng 0,9%).

Bên cạnh đó, số lao động có việc làm cũng tăng trở lại cùng với xu hướng phục hồi kinh tế của đất nước. Lao động từ 15 tuổi trở lên có việc làm trong 9 tháng năm 2022 là 50,5 triệu người (tăng 1,5 triệu người).

Chuyển dịch cơ cấu lao động theo ngành trở lại chiều hướng tích cực. Lao động trong khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản là 13,9 triệu người, chiếm 27,6%, giảm  (giảm 162.200 người); khu vực công nghiệp và xây dựng là 16,9 triệu người, chiếm 33,4% (tăng 726.800 người); khu vực dịch vụ vẫn chiếm tỷ trọng cao nhất trong tổng số có việc làm với tỷ trọng 39,0%, tương ứng là 19,7 triệu người (tăng 895.600 người).

Bên cạnh đó, thu nhập của người lao động được cải thiện. Thu nhập bình quân của người lao động 9 tháng năm 2022 là 6,6 triệu đồng (tăng 12,4%, tương ứng tăng 727.000 đồng).

Ngoài ra, số lượng, tỷ lệ thất nghiệp, thiếu việc làm đều giảm. Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động 9 tháng năm 2022 là 2,35% (giảm 0,64%); tỷ lệ thiếu việc làm của lao động trong độ tuổi 9 tháng năm 2022 là 2,29% (giảm 0,77%); tỷ lệ thiếu việc làm ở khu vực thành thị thấp hơn khu vực nông thôn (tương ứng là 1,75% và 2,63%).

Theo Thứ trưởng, trong giai đoạn phát triển mới, chúng ta có cả những cơ hội đan xen khó khăn, thách thức nhưng khó khăn thách thức nhiều hơn. Khi nền kinh tế đang đứng trước nhiều thử thách trong năm 2023, dự báo thị trường lao động chắc chắn cũng sẽ chịu nhiều rủi ro và thách thức.

Để khắc phục cũng như lường trước được những khó khăn sắp tới, chúng ta cần có những giải pháp khắc phục và trả lời những vấn đề đang đặt ra ở cả lĩnh vực lao động, việc làm và an sinh xã hội.

Vì thế, các giải pháp phát triển thị trường lao động bền vững luôn được Bộ LĐ-TB&XH quan tâm xây dựng. Thứ trưởng Lê Văn Thanh cho biết hiện Bộ LĐ-TB&XH cho biết đang phối hợp với các bộ, cơ quan ngang bộ để trình Chính phủ ban hành Nghị quyết về phát triển thị trường lao động linh hoạt, hiện đại, hiệu quả, bền vững và hội nhập nhằm phục hồi nhanh kinh tế - xã hội.

Ba nhiệm vụ, giải pháp chính

Theo đó các nhiệm vụ, giải pháp sẽ tập trung vào một số vấn đề. Đầu tiên là hoàn thiện khung pháp lý, rà soát sửa đổi các quy định của pháp luật, đáp ứng nhu cầu phát triển thị trường lao động đúng hướng, tập trung vào các lĩnh vực trọng tâm, trọng điểm;

Thứ hai là phục hồi và ổn định thị trường lao động với hàng loạt giải pháp như: bám sát thực tiễn, quản trị nguồn nhân lực chủ động, linh hoạt, phối hợp chặt chẽ giữa các chính sách phát triển thị trường lao động với các thị trường khác để giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, trong đó có cung - cầu lao động; khẩn trương rà soát, đánh giá nhu cầu nhân lực theo từng ngành, lĩnh vực, từng vùng để kịp thời kết nối việc cung ứng nhân lực.

Thứ ba là thúc đẩy tạo việc làm bền vững và sử dụng hiệu quả lực lượng lao động. Các giải pháp cụ thể có: tăng cường đầu tư, phát triển các ngành kinh tế tạo nhiều việc làm bền vững như: đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế gắn với phát triển bền vững; đầu tư nguồn lực cho các chương trình, dự án tạo nhiều việc làm bền vững; đa dạng hóa các nguồn tín dụng để tạo việc làm mới, chất lượng, việc làm xanh, việc làm cho đối tượng yếu thế, vùng sâu vùng xa;

Nghiên cứu đề xuất các chính sách để hỗ trợ tuyển dụng và sử dụng các nhóm lao động đặc thù, lao động yếu thế, lao động sinh sống ở địa bàn huyện nghèo, khó khăn; hộ nghèo, hộ mới thoát nghèo,… để họ tham gia vào thị trường lao động, có việc làm bền vững; xây dựng bản đồ công nghiệp của Việt Nam để làm cơ sở xây dựng phương án cung ứng lao động, phân bổ và sử dụng lao động trên toàn quốc.

Bên cạnh đó là khuyến khích các cơ sở sản xuất kinh doanh, hộ gia đình đăng ký thành lập và hoạt động dưới hình thức doanh nghiệp (DN) để thu hút, sử dụng lao động chính thức, chuyển dần lao động phi chính thức sang lao động chính thức;

Đầu tư phát triển hệ thống kết nối cung - cầu lao động, công tác dự báo cung - cầu lao động và hệ thống thông tin thị trường lao động với nhiệm vụ trọng tâm là xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về lao động hiện đại, đồng bộ, có sự kết nối, chia sẻ với cơ sở dữ liệu dân cư, đăng ký doanh nghiệp, BHXH. 

Ngoài ra, cũng tại đây, trước những ý kiến của các đại biểu quan tâm đến người lao động trước Tết đến Xuân về đang đến gần, Thứ trưởng Lê Văn Thanh thông tin, Bộ LĐ-TB&XH cũng đã tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ ban hành Công điện về các biện pháp ổn định, phát triển thị trường lao động linh hoạt, hiệu quả, bền vững và chăm lo đời sống người lao động.

Trong đó có việc nắm bắt tình hình tiền lương, tiền thưởng, chăm lo cái Tết cho người lao động.

Công điện của Thủ tướng yêu cầu Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH chỉ đạo, phối hợp với các địa phương chủ động, thường xuyên nắm tình hình về hoạt động sản xuất, kinh doanh, về tuyển dụng, sử dụng lao động, cắt giảm việc làm trong DN;

Kịp thời tổ chức hướng dẫn, hỗ trợ DN thực hiện các chế độ, chính sách, thanh toán đầy đủ tiền lương, tiền thưởng theo đúng quy định của pháp luật và các thỏa thuận, nội quy, quy chế của DN;

Hướng dẫn các địa phương khuyến khích DN có các biện pháp thiết thực chăm lo cải thiện đời sống vật chất, tinh thần và khuyến khích người lao động đổi mới sáng tạo, cùng nhau khắc phục khó khăn, vượt qua thách thức.

Chủ động có giải pháp cơ cấu lại lao động, phòng ngừa, xử lý tranh chấp lao động có thể xảy ra, đặc biệt trong dịp Tết.