Bí ẩn sách bằng vàng trăm năm của triều Nguyễn

Văn hóa - Giải trí
07:52 - 07/04/2016

Những cuốn kim sách (sách đúc bằng vàng) và kim ấn (ấn vàng) lần đầu tiên được Bảo tàng Lịch sử quốc gia giới thiệu tới công chúng. Đây là lần đầu tiên Bảo tàng Lịch sử quốc gia giới thiệu khá đầy đủ và hệ thống về kim sách triều Nguyễn, giúp khách thăm quan tìm hiểu, nghiên cứu về loại hình thư tịch đặc biệt của Việt Nam .

Ông Đinh Ngọc Triển, Trưởng phòng Quản lý hiện vật - Bảo tàng cho hay, số kim sách này đã được lựa chọn kỹ lưỡng trong số 94 cuốn kim sách triều Nguyễn đang được lưu giữ tại bảo tàng. Đây cũng chỉ là một phần nhỏ trong số hơn 3.000 bảo vật triều Nguyễn mà bảo tàng tiếp nhận từ năm 1945 khi vua Bảo Đại thoái vị.

Ngoài 22 cuốn Kim sách, Bảo tàng còn giới thiệu đến công chúng 10 kim bảo liên quan; 2 hộp đựng kim sách… Năm 1802, sau khi lên ngôi lập ra triều Nguyễn, vua Gia Long bắt đầu cho đúc kim sách. Đây là một loại thư tịch cổ đặc biệt, được làm từ các kim loại quý, dùng để ghi lại việc chính sự, lễ nghi triều đình như sự kiện các hoàng đế lên ngôi, lập thái tử, hoàng hậu hoặc ghi công, phong tước và dâng, ban tôn hiệu, tôn thụy cho hoàng thân, quốc thích...

Đây là những di sản vô giá của triều Nguyễn để lại cho con cháu đời sau. Các hiện vật này vừa có giá trị về mặt kinh tế, chất liệu bằng vàng rất nhiều, vừa đặc sắc về mặt nghệ thuật, toàn bộ việc đóng kim sách là những nghệ nhân bậc thầy giỏi nhất trên toàn quốc được đưa về xưởng chế tác của triều đình.

Bên cạnh đó, về mặt tư tưởng đạo đức, nhất là đạo hiếu được triều Nguyễn rất đề cao. Mỗi một cuốn sách là một văn bản độc lập về một nhân vật. Qua cuốn sách này chúng ta hình dung được rõ hơn, chân thực hơn về một nhân vật của triều đại nhà Nguyễn

Kim sách triều Nguyễn, chủ yếu được chế tác bằng vàng, bạc mạ vàng, làm theo khổ chữ nhật đứng, bìa trước và sau trang trí hình rồng 5 móng hoặc hình phượng, gáy đóng 4 khuyên tròn. Mỗi quyển Kim sách không chỉ chứa đựng thông tin giá trị về lịch sử, văn hóa triều đại mà còn là một di sản vô giá.

Kim sách được làm bằng vàng, niên hiệu Gia Long thứ 1 (1802). Hoàng đế Gia Long ca tụng công đức và tấn tôn thẫn mẫu là Quốc mẫu Vương thái phi Nguyễn Thị Hoàn làm Vương thái hậu. Sách gồm 6 tờ, 2 tờ bìa trước và sau trang trí hình rồng mây, 4 tờ ruột khắc sách văn.

Kim sách niên hiệu Gia Long thứ 5 (1806). Hoàng đế truy dâng tôn hiệu cho chúa Nguyễn Phúc Chu là Hiển tông Hiếu minh Hoàng đế. Chúa Nguyễn Phúc Chu là vị chúa thứ 6 ở Đàng trong. Dưới thời ông trị vì, công cuộc mở rộng cương vực lãnh thổ xuống phía Nam được đẩy mạnh.

Kim sách niên hiệu Thiệu Trị lần thứ 1 (1841). Sách gồm 9 tờ, được Hoàng đế Thiệu Trị tôn Hoàng phụ Minh Mệnh là Thánh tổ nhân Hoàng đế.

Kim sách được làm bằng vàng, niên hiệu Minh Mệnh thứ 2 (1882). Hoàng đế Minh Mệnh tôn Hoàng mẫu là Nhị phi Trần Thị Đang làm Hoàng Thái hậu. Sách gồm 5 tờ, 2 bìa trước và 3 tờ ruột khắc sách văn.

Kim sách được làm bằng chất liệu bạc mạ vàng, niên hiệu Bảo Đại thứ 9 (1934). Hoàng đế Bảo Đại phong lập Hoàng hậu Nam Phương. Bà là Hoàng hậu cuối cùng của triều đại nhà Nguyễn và cũng là Hoàng hậu cuối cùng của chế độ quân chủ Việt Nam.

Ấn Thái hậu Chi bảo, được làm bằng vàng niên hiệu Gia Long (1803 - 1810). Ấn được đúc trong thời điểm Hoàng đế Gia Long tôn Vương Thái hậu Nguyễn Thị Hoàn làm Hoàng Thái hậu.

Hòm đựng kim sách được làm bằng bạc. Xung quanh hòm được trang trí hình long - ly - quy - phượng. Sự ra đời, mục đích, nội dung của kim sách hầu hết được ghi chép trong các sách do Quốc sử quán triều Nguyễn biên soạn như: “Đại Nam thực lục”, “Đại Nam liệt truyện”, “Khâm Định Đại Nam hội điển sự lệ”...