“Xuân gà” Bài thơ Tết cuối cùng của Bác Hồ

Bác Hồ với thiếu nhi Việt Nam.                              Ảnh: TL

Thực hiện chỉ thị của Bộ Chính trị về việc chăm sóc sức khỏe cho Hồ Chủ tịch; năm 1968 từ Liên Xô về nước, bác sĩ Lê Đình Mẫn được cấp trên giao nhiệm vụ chăm lo sức khỏe cho Bác. Bác sĩ Lê Đình Mẫn quan sát từng cử chỉ lúc Người ngồi làm việc, đi dạo quanh nhà sàn... Bác sĩ Mẫn lặng lẽ quan sát, chiêm ngưỡng từng tư thế, thần sắc, động thái của Bác... nào ngờ một hôm Bác hỏi: Chắc cháu có ý định làm một việc gì về Bác à?. Bác sĩ Mẫn lúng túng chỉ “dạ...” chưa kịp nghĩ cách trả lời thì Bác nói luôn:  Các họa sĩ, các nhiếp ảnh gia xin vẽ, chụp về Bác nhưng chưa thấy ai “quan hình sát sắc” Bác kỹ như cháu? Cháu là bác sĩ đâu phải là họa sĩ? Bất thần Bác hỏi: Cháu Mẫn còn là bác sĩ khoa mổ xẻ à? Bác sĩ Mẫn cố nén xúc động không để lộ sự nghẹn ngào, nhưng Bác trực cảm được ngay. Thôi, Bác cháu mình đi cho cá ăn, giọng Bác nói ấm áp chứa chan tình cảm...

Những ngày đầu xuân 1969, tiết trời Hà Nội rét ngọt, trong lúc làm việc Bác ho nhiều, bác sĩ Mẫn quan sát trong ống nhổ có những tia máu lờ nhờ. Sáng ngày 21/1/1969, các bác sĩ vào khám và hội chẩn bệnh cho Bác. Buổi chiều 14 giờ 30 phút, Bác cho mời nhà thơ Tố Hữu và đồng chí Hà Huy Giáp vào làm việc với Người. Bác hỏi nhà thơ Tố Hữu: "Tết này chắc chú có thơ rồi, đọc cho Bác nghe với, chú Hà Huy Giáp sáng nay làm việc đã “nghe duyệt” thơ của Bác rồi". Nhà thơ Tố Hữu hứa sẽ chỉnh sửa xong vào đọc cho Bác nghe. Bác nhắc vui giữ lời hứa nhá. Bác nhìn sang đồng chí Vũ Kỳ: "Chú Kỳ lấy cho Bác tờ báo Hà Nội Mới số chủ nhật ngày 11/1/1969". Nhận tờ báo từ tay đồng chí thư ký, mở ra trang có đánh dấu, Bác nói hôm nay là ngày 21/1, số báo này đã phát hành cách đây mười ngày rồi... Bác nói giọng trầm và chậm rãi, ai chủ trương đúc tượng Bác  bằng đồng? Cả hai miền đất nước đang chiến tranh tàn phá... dân ta thiếu từ cái kim khâu, cái đinh đóng guốc... sao lại đúc tượng đồng? Lúc này liệu có được sáu chục cân không mà các chú lệnh cho hợp tác xã cơ khí Trúc Sơn, Ngữ Xã, quận Ba Đình đúc tượng Bác 70kg bằng đồng? Bác đang còn đây mà đã có chuyện thế này?... Bác đề nghị đình chỉ ngay việc đúc tượng đồng này. Bác tiễn nhà thơ Tố Hữu, đồng chí Hà Huy Giáp, Thứ trưởng, Bí thư Đảng đoàn bộ Văn hóa ra cửa trước.

Sau đó mấy phút anh Văn (Đại tướng, Tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp) vào làm việc với Bác. Trước lúc vào làm việc anh Văn gặp đồng chí Vũ Kỳ và bác sĩ Mẫn hỏi thăm về bệnh tình của Bác. Đồng chí Võ Nguyên Giáp làm việc với Bác cả chiều hôm đó và buổi tổi được Bác mời ở lại ăn cơm.

Minh họa: NST

21 giờ, Bác lên cơn đau tim! Bác ôm ngực khó thở! Bác sĩ Nhữ Thế Bão, bác sĩ Lê Đình Mẫn đo điện tâm đồ cho Bác... Bác sĩ Mẫn mỗi lần nhớ lại những cơn đau tim của Bác là lại rớm nước mắt... Qua cơn đau dữ dội, Bác lại tập vận khí luyện thân nhè nhẹ mà lắng sâu linh khí... Sáng hôm sau, 7 giờ Bác làm việc với Thủ tướng Phạm Văn Đồng về vấn đề phát triển ngành dâu tằm, về các ngành nghề phụ của nông dân... Tiếp sau đó có một đoàn đại biểu y tế và Ủy ban  Việt Nam của CHDC Đức do Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Y tế Max Defrin dẫn đầu, tha thiết được gặp Hồ Chủ tịch. Bác vui vẻ tiếp đoàn. Bác sĩ Mẫn chuẩn bị áo ấm, khăn quàng chống rét cho Bác. Người tiếp đoàn cả tiếng đồng hồ. Lúc đoàn đại biểu nước bạn ra về, Phó Thủ tướng, Trưởng đoàn Max Defrin bị ho... dồn mấy tiếng liền. Bác lấy khăn quàng trên cổ  của mình quàng cho Max Defrin. Ông xúc động, ôm lấy Hồ Chủ tịch. Mọi người cảm kích quây quần bên Bác vượt ngoài thể thức ngoại giaoMột ngày chủ nhật Tết - 26/1/1969, Bác lên cơn đau! Các tấm rèm nan tre nhuộm xanh đều thả xuống quanh nhà sàn nơi Bác làm việc, nghỉ ngơi. Thủ tướng Phạm Văn Đồng từ bên kia vườn Phủ Chủ tịch đi sang với Bác trong cơn đau đớn này. 4 giờ chiều, hội đồng bác sĩ hội chẩn bệnh của Bác…Thủ tướng Phạm Văn Đồng ở lại và ăn cơm tối cùng với Bác.

Sáng ngày hôm sau, Bác nói với đồng chí Vũ Kỳ báo với đồng chí Trần Lâm bên Đài Tiếng nói Việt Nam, chuẩn bị để ghi tiếng Bác đọc thơ Xuân và chúc mừng năm mới đến đồng bào, chiến sĩ cả nước và kiều bào ta ở nước ngoài.

Bác sĩ Lê Đình Mẫn rót nước trà cam thảo cho Bác thấm giọng trước khi đọc:

Năm qua thắng lợi vẻ vang

Năm nay tiền tuyến chắc càng thắng to

Vì độc lập, vì tự do

Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào

Tiến lên!  Chiến sĩ đồng bào

Bắc Nam sum họp xuân nào vui hơn!

 “ Mỹ cút, ngụy nhào”... “ Bắc Nam sum họp” là khát vọng lớn lao của đồng bào, đồng chí cả nước. Đó cũng là tâm nguyện luôn bừng cháy, thao thức trong trái tim và khối óc của Người. Đồng chí Vũ Kỳ, thư ký của Bác hé ra cho bác sĩ Lê Đình Mẫn biết bài thơ “ Xuân gà” Bác gửi sang Paris chúc mừng đồng chí Xuân Thủy và đoàn đại biểu Việt Nam đấu tranh trên mặt trận ngoại giao:

Xuân gà túc tác đến nơi

Gửi người thân thiết mấy lời mừng xuân

Gà xuân túc tác rạng Đông

Đưa tin thắng lợi cờ hồng bay cao.

Những lời tiên tri của Bác trong xuân Kỷ Dậu 1969 đã thành hiện thực. Quân và dân cả nước ta phất cao “cờ hồng” “ Tiến lên!”... quét sạch giặc ngoại xâm làm nên một Đại thắng mùa Xuân 30/4  thu non sông về một mối - thống nhất sơn hà - Bắc Nam sum họp một nhà.