Xuân ở Chóp Chài

Khát vọng những mùa xuân yên bình

Trải quanh ngọn núi Chóp Chài là 2 xã Bình Kiến, Hòa Kiến và phường 9 (TP Tuy Hòa). Nhiều thôn, làng đã gắn chặt với lịch sử hào hùng của vùng đất này, nhất là thôn: Liên Trì, Phú Vang, Thanh Minh Ngọc, Phước Hậu, Ninh Tịnh (xã Bình Kiến).

Đã trôi qua ký ức của mình mấy chục năm nhưng khi được khơi lại chuyện, cụ Lê Hưng đã bước sang tuổi 85, một trong những người thông tỏ nhiều dấu tích lịch sử ở Bình Kiến vẫn nhớ như in những năm tháng hào hùng. Cụ tự hào: Khó có mảnh đất nào đậm nghĩa tình và kiên trung như vùng đất này. Mỗi người đều sống vì nhau, sướng khổ cũng vì nhau. Thời chiến, tôi sức khỏe yếu không tham gia cách mạng được nhưng rất nhiều gia đình dũng cảm chiến đấu đến cùng, giúp đỡ bộ đội bằng tất cả nhiệt huyết của mình. Ở đâu không biết chứ ở Bình Kiến, Hòa Kiến nhà này đau là nhà khác ngủ không yên. Có những mùa xuân thời chiến, chia nhau từng nắm cơm, muối lạc, miếng lương khô nhưng vẫn ấm áp lạ thường.

Cũng bởi lòng hy sinh vì nhau, khát khao cống hiến cho cách mạng nên những người dân quanh núi Chóp Chài vẫn tạc ghi vào kí ức của mình hình ảnh những bà mẹ tần tảo, thủy chung, cam chịu, chắt chiu như mẹ Nguyễn Thị Mẽo. Có hai người con trai nhưng mẹ Mẽo vẫn quyết chí cho các con đi theo cách mạng. Ở nhà, không quản ngày đêm, dù mưa xối xả hay ngày xuân gió lùa, mẹ Mẽo vẫn đào hầm che giấu bộ đội, che giấu các con mình. Ngày các con của mẹ bị địch bắt và bắn, lòng mẹ đớn đau dữ dội nhưng rồi rằn xuống, nuốt nước mắt vào trong và hô vang: Chúng ta phải chiến đấu vì chính nghĩa đến cùng, dù phải hy sinh vì nhau. Phải chiến đấu để những mùa xuân sau yên bình hơn. Hình ảnh mẹ Trần Thị Mực (thôn Liên Trì cũ) như một biểu tượng cảm động về người phụ nữ kiên trung. Sức yếu nhưng mẹ Mực vẫn động viên cả bốn người con tham gia cách mạng, bản thân mẹ ở nhà ngày cũng như đêm đào đất, khoét đá làm chiếc hầm bí mật cho bộ đội ở. Ước vọng cháy bỏng của mẹ là đất nước có những mùa xuân tươi đẹp, các gia đình ấm no, không lo giặc càn.

Không chỉ các mẹ Mực, Mẽo mà nhiều ông bố, bà mẹ khác cũng một lòng cống hiến vì cách mạng, như: Bà Nguyễn Thị Điểm, ông Nguyễn Lên, Nguyễn Thiện, Nguyễn Đình Quý... cũng dốc hết sức lực tiếp tế cho bộ đội, đào hầm che giấu cán bộ cách mạng bằng tinh thần sẵn sàng hy sinh chứ kiên quyết không để giặc càn quét quê hương, đất nước. Anh Nguyễn Hữu Thi, con ông Lên bộc bạch: Tư tưởng vì người khác, vì cách mạng ấy như mạch nước mát ngấm sâu vào tiềm thức mỗi người chúng tôi ở vùng đất này.

Một trong những dấu son in sâu vào kí ức những người dân Phú Yên, đặc biệt những người sinh sống quanh núi Chóp Chài, đó là ba lần giải thoát Luật sư Nguyễn Hữu Thọ bị Ngô Đình Diệm giam lỏng tại Tuy Hòa. Để tạo nên khối đại đoàn kết vững mạnh, Đảng, Nhà nước quyết định thành lập Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam, nên Trung ương Đảng giao cho Đảng bộ Phú Yên giải thoát cho Luật sư Nguyễn Hữu Thọ, đó là nhiệm vụ chính trị đặc biệt. Sau hai lần giải thoát bất thành, đến cuối tháng 10/1961, lực lượng cách mạng của Phú Yên mới giải thoát được Luật sư Nguyễn Hữu Thọ và bí mật đưa Luật sư đi qua những con đường mòn quanh núi Chóp Chài về căn cứ an toàn sau đó vào miền Nam.

Nô nức lễ hội xuân.

Những căn dặn của Luật sư Nguyễn Hữu Thọ về việc tuyệt đối tin tưởng vào đường lối của Đảng, của cách mạng đến nay vẫn in đậm trong trí nhớ của nhiều quân dân Phú Yên, nhất là những người dân quanh Chóp Chài. Ít lâu sau, Đài Phát thanh Giải phóng thông báo Luật sư Nguyễn Hữu Thọ chính thức được bầu làm Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam.

Mùa xuân ấy, thời khắc ấy thực sự là dấu mốc không phai mờ trong mỗi người dân Việt Nam nói chung và người Phú Yên nói riêng. Bởi từ đó, chúng ta sẽ có thêm một tổ chức chính trị vững mạnh vì non sông, đất nước, vì nhân dân.

Đùm bọc nhau là hạnh phúc

Những mùa xuân hòa bình, ấm no bây giờ vẫn khơi lại năm xưa. Khơi lại để tiếp bước, để vững tin vào Đảng, Nhà nước, để vượt qua mọi cạm bẫy, gian khó để thương yêu, đùm bọc nhau bằng sự chân thành nhất. Lẽ sống này luôn thường trực trong mỗi người dân từ làng này đến làng khác quanh ngọn Chóp Chài.

 Ông Lê Văn Hưng, thôn Liên Trì II, một trong những người xông xáo trong cách làm ăn mới bộc bạch: Các thế hệ trước đã hy sinh nhiều rồi thì giờ mình phải kiến tạo chứ. Nhà nhà kiến tạo, làm ăn. Nhà giàu thì giúp đỡ nhà nghèo cùng vươn lên. Không chỉ ở thôn này mà ở hầu hết các làng khác, thấy có người hoạn nạn luôn sẵn sàng giúp đỡ. Dẫu trải qua bao thăng trầm, có lúc làng chìm trong khó khăn, mất mùa, thiên tai địch họa, ấy thế nhưng không có một người nào đi trộm cắp hay làm việc phi pháp. Mỗi xóm làng chúng tôi đều cam kết phải đùm bọc nhau. Những ngày xuân chính là lúc tìm đến nhau ôn lại những ngày cũ và cùng đặt ra những dự định mới.

Ông Trần Văn Chín ở thôn Phú Vang tâm tình, nếu sống ích kỷ, khư khư chỉ biết mình thì không xứng là cư dân dưới chân Chóp Chài. Đây là vùng đất địa linh, nhân kiệt. Làng nào cũng có các cháu đỗ đại học điểm cao và không ai khổ nữa vì phong trào san sẻ cho nhau đấy.

Những cứ địa cách mạng xưa như Phước Hậu, Thanh Đức, Đồng Màng... giờ đã thành những cánh đồng trù phú, màu mỡ. Trước thềm xuân, nông dân cự phách Trần Nhất Hải ở xã Hòa Kiến tâm sự; Tôi học kỹ sư rồi về làm nông, năng suất cao lắm. Hướng dẫn bà con cùng làm luôn. Thấy tất cả cùng no ấm, trong lòng trộn rộn niềm hạnh phúc rồi. Lạ lắm, ở vùng đất này, chẳng ai bảo ai mỗi khi ai đó đau ốm, hoạn nạn hoặc nhà nào có cưới hỏi, đám tang, họ đến với nhau bằng sự sẻ chia, trợ giúp mà chẳng toan tính gì. Từ thuở lọt lòng, đám trẻ chúng tôi đã được những người lớn tuổi trong làng dạy cách nhường nhịn nhau, kể cả những người qua đường. In đậm trong trí nhớ Nguyễn Quốc Bình bộc bạch: Cách đây hơn một năm có hai người quê Hà Nam đi “phượt” đến đây bị tai nạn. Người dân quanh Chóp Chài chăm sóc tận tình cho đến khi bình phục hẳn và còn góp thêm tiền cho hai người về quê ăn Tết. Ai cũng nghĩ việc làm này như một lẽ đương nhiên.

Nhớ lại những đêm quây quần bên nhau nói về những điều đẹp đẽ nhất, bình yên nhất trong cuộc sống cho những người trẻ, nhiều người già ở Bình Kiến tâm tình rằng: Thời bình việc xây dựng khối đại đoàn kết trong khu dân cư cũng rất quan trọng. Bởi khi đó không có thế lực thù địch nào có thể chia rẽ được. Cùng với nhiệm vụ giữ bình yên trong làng, chúng tôi còn tăng cường tình gắn kết và giao lưu học hỏi với nhiều làng khác, nhất là những ngày Tết đến. Các phong tục đẹp của làng được được soạn ra và ai cũng phải thực hiện nghiêm túc. Mỗi khi có đợt phát động quyên góp từ cán bộ, trí thức cho đến dân chài ai cũng hăng hái. 

Chia tay Chóp Chài khi nắng chiều dần tắt, những ánh đèn điện bật lên chào đón mùa xuân, những ngôi làng dọc mảnh đất miền Trung, nơi tôi đã từng đi qua lại hiện về như những thước phim quay chậm đầy cảm xúc. Làng nào cũng đậm nghĩa tình, cháy bỏng khát vọng về cuộc sống ấm no mới.