Bản chất của NTM là phải nâng cao mức sống người dân

Đến năm 2020: Thu nhập dân nông thôn tăng 1,8 lần so với 2015

Theo báo cáo của Ban Chỉ đạo, do Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường trình bày, đến ngày 15/9, cả nước đã có 2.045 xã (23%) được công nhận đạt chuẩn NTM, tăng 515 xã (5,9%) so với cuối năm 2015. Dự kiến, hết năm 2016, sẽ có khoảng 25% số xã đạt chuẩn. Còn 300 xã đạt dưới 5 tiêu chí (3,36%), giảm 26 xã so với đầu năm 2016. Số tiêu chí đạt chuẩn bình quân của cả nước là 13,1 tiêu chí/xã.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu chỉ đạo hội nghị.

Có 24 đơn vị cấp huyện được Thủ tướng ban hành quyết định công nhận đạt chuẩn nông thôn mới, tăng 9 đơn vị so với năm 2015 và dự kiến, hết năm 2016, con số này là 30 đơn vị. Trong giai đoạn 2011-2015, tổng nguồn vốn huy động để thực hiện chương trình là hơn 850.000 tỷ đồng, trong đó ngân sách Nhà nước chỉ chiếm 11,6%, còn 88,4% là từ nhiều nguồn lực khác nhau như từ người dân, doanh nghiệp, tín dụng…

Trong giai đoạn tới (2016-2020), Ban Chỉ đạo cho rằng, trọng tâm cần tập trung vào 4 nhóm nội dung thành phần chủ yếu là hoàn thiện cơ sở hạ tầng thiết yếu trên địa bàn xã; thực hiện phát triển sản xuất gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp; bảo vệ và cải thiện môi trường; giữ vững và tăng cường an toàn, an ninh trật tự trên địa bàn nông thôn. Đối với các xã đã đạt chuẩn, lựa chọn nội dung phù hợp với kế hoạch nâng cao chất lượng các tiêu chí để tiếp tục phấn đấu xây dựng NTM kiểu mẫu.

Dự kiến, tổng vốn ngân sách nhà nước hỗ trợ trực tiếp cho thực hiện chương trình giai đoạn 2016-2020, hơn 193.000 tỷ đồng. Đến năm 2020, phấn đấu 50% số xã đạt chuẩn NTM, bình quân cả nước đạt 15 tiêu chí/xã. Thu nhập của cư dân nông thôn tăng ít nhất 1,8 lần so với năm 2015.

Về các giải pháp thực hiện chương trình, Ban Chỉ đạo cho biết, tiếp tục thực hiện cuộc vận động xã hội sâu rộng về xây dựng nông thôn mới, bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách, đa dạng hóa các nguồn vốn huy động để thực hiện Chương trình. Thực hiện nghiêm túc việc đóng góp của nhân dân trong xã để triển khai các dự án theo nguyên tắc tự nguyện.

Nhiều mô hình, sáng kiến xây dựng NTM

Qua 5 năm triển khai Chương trình xây dựng NTM, các địa phương đã sáng tạo nhiều mô hình, nhiều cách làm hiệu quả.

Các lãnh đạo tham dự hội nghị.

Thái Bình là một trong những địa phương quyết liệt triển khai Chương trình xây dựng NTM. Theo Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, “Thái Bình khát vọng xây dựng tỉnh NTM”. Đến nay, toàn tỉnh có 164 xã và 1 huyện đạt chuẩn NTM. Thái Bình phấn đấu 100% xã sẽ đạt chuẩn NTM trước năm 2020.

Để đạt được kết quả đó, Thái Bình đã có nhiều sáng kiến để thực hiện như, khai thác quỹ đất, đấu giá nguồn quỹ đất để lấy tiền xây dựng NTM. Mua trả chậm xi măng với lãi suất thấp, đến nay tỉnh đã mua hơn 1 triệu tấn xi măng. Theo số liệu từ UBND tỉnh Thái Bình, có đến 56% tổng nguồn lực là do người dân đóng góp. Đặc biệt, tỉnh ghi nhận sự đóng góp của con em Thái Bình để xây dựng quê hương như tặng bằng khen, ghi tên công trình người tài trợ,…

Trong khi đó, Hà Tĩnh lại có sáng kiến xây dựng vườn NTM, thôn NTM trước khi xây dựng xã nông thôn mới, huyện nông thôn mới. Từ đó có những chính sách hỗ trợ người dân nâng cao thu nhập, xây dựng môi trường sống xanh – sạch và đảm bảo an ninh chính trị. Đặc biệt, Hà Tĩnh còn có sáng kiến các đơn vị hành chính “đỡ đầu” các thôn, xã để thực hiện xây dựng nông thôn mới. Bộ đội biên phòng tỉnh Hà Tĩnh hỗ trợ người dân xã biên giới Sơn Kim (huyện Hương Sơn) xây dựng NTM và kết quả người dân nơi đây hoàn thành kế hoạch xây dựng NTM trước thời hạn. Tỉnh đưa ra chủ trương sát nhập những thôn xóm để tập trung nguồn lực. Thời gian tới, những xã có quy mô dân cư nhỏ, địa bàn hẹp để thuận lợi xây dựng NTM.

Tuyệt đối không được yêu cầu dân đóng góp quá sức

Phát biểu kết luận Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc biểu dương, đánh giá cao những nỗ lực, cố gắng của các bộ, ngành, cấp ủy, chính quyền các cấp, các tổ chức đoàn thể và người dân đã tích cực, chủ động, sáng tạo trong thực hiện chương trình xây dựng NTM, đạt kết quả to lớn, có ý nghĩa quan trọng trong thời gian qua.

Các đại biểu tham quan gian trưng bày sản phẩm của tỉnh Quảng Ninh 

Thủ tướng cũng chỉ ra các mặt tồn tại cần tập trung khắc phục thời gian tới. Nhận định một số nơi chưa quan tâm đến tổ chức sản xuất của nông dân, Thủ tướng đặt vấn đề làm gì để đời sống nhân dân tốt hơn qua xây dựng NTM. Đó chính là việc hướng dẫn người dân tổ chức sản xuất, áp dụng tiến bộ kỹ thuật. Ngoài ra, một số nơi còn chạy theo thành tích mà biểu hiện là còn để nợ đọng hay huy động người dân đóng góp quá sức. Đặt vấn đề xã hội hóa nguồn lực là đúng, nhưng tuyệt đối không được yêu cầu dân đóng góp quá sức, nhất là đối với người nghèo.

Thủ tướng cũng cho rằng, đời sống một bộ phận nông dân còn chưa tốt. Môi trường tự nhiên và môi trường xã hội ở nông thôn còn nhiều bất cập. Một số nơi đánh giá công nhận NTM chưa nghiêm túc, thực chất hay một số nơi sau khi được công nhận thì phong trào xây dựng NTM chững lại, cầm chừng. Tại một số địa phương, cấp ủy, chính quyền ít quan tâm. Nguồn lực cho xây dựng NTM còn gặp khó khăn.

Từ đó, Thủ tướng nêu rõ: NTM là cuộc cách mạng, là nhiệm vụ chính trị, phải kiên trì, kiên nhẫn, tổ chức thực hiện cho tốt. Xây dựng NTM là giảm khoảng cách giữa đô thị với nông thôn, là một định hướng xã hội chủ nghĩa đặc biệt. Phải hiểu bản chất của NTM là thực sự nâng cao mức sống về vật chất, tinh thần của người dân. NTM phải có kết cấu hạ tầng tốt, cơ cấu kinh tế phù hợp, tổ chức sản xuất hợp lý, xây dựng cuộc sống của người dân tốt hơn, dân chủ tốt hơn, bình đẳng xã hội tốt hơn, giữ vững bản sắc văn hóa, bảo đảm môi trường, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở nông thôn.

Theo Thủ tướng, đầu tiên là nâng cao hơn nữa vai trò, trách nhiệm của các cấp ủy, chính quyền các cấp, nhất là vai trò của người đứng đầu. Coi đây là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên. Phải thực sự hành động vì dân với tinh thần của Chính phủ liêm chính, kiến tạo, phục vụ người dân và doanh nghiệp. Vì vậy, việc công nhận, biểu dương, khen thưởng các xã, huyện đạt chuẩn NTM phải thực chất, khách quan, tạo động lực thúc đẩy phong trào thi đua, không chạy theo thành tích. Mọi ngành, mọi cấp đều phải có chương trình hành động phục vụ xây dựng NTM. NTM phải là nông thôn kiểu mẫu, gắn với đô thị hóa.

“NTM phải nông thôn của khát vọng khởi nghiệp, làm giàu, thu hút các nguồn lực phát triển và lan tỏa các giá trị bền vững. Phải là nông thôn của một thế hệ nông dân trí thức, dám nghĩ, dám làm, đổi mới sáng tạo, có tinh thần doanh nghiệp. NTM cũng đồng nghĩa cuộc sống mới trên cơ sở cập nhật thông tin, xu hướng, tiếp cận và nắm bắt những cơ hội từ cuộc cách mạng công nghệ, toàn cầu hóa, tự do hóa thương mại đem lại. “Tôi đề nghị các đồng chí chú trọng quy hoạch những yếu tố này trong việc xây dựng NTM, ví dụ tỷ lệ sử dụng internet, mật độ doanh nghiệp, các tiêu chuẩn quản trị sản xuất nông nghiệp tiên tiến, chỉ số thương mại và thị trường, nhất là thương mại điện tử để sản xuất gắn với tiêu dùng”, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh.

Thủ tướng yêu cầu xây dựng các mô hình NTM kiểu mẫu gắn liền với đô thị văn minh, đặc biệt chú trọng bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm, cung cấp nước sạch cho người dân nông thôn, nhất là các vùng chịu ảnh hưởng nghiêm trọng của biến đổi khí hậu. Để tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý mới cho xây dựng NTM, Thủ tướng yêu cầu Ban Chỉ đạo Trung ương và địa phương khẩn trương hoàn thành các nhiệm vụ được giao tại Quyết định 398 ngày 11/3/2016 của Thủ tướng, trước hết hoàn thành ngay việc phân bổ vốn ngân sách Trung ương, trái phiếu Chính phủ để thực hiện chương trình năm 2016, ban hành Quyết định của Thủ tướng về quy chế quản lý, điều hành, thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, Quyết định của Thủ tướng về bộ tiêu chí NTM cấp xã giai đoạn 2016-2020 trong tháng 10… Kiện toàn, nâng cao năng lực bộ máy giúp việc Ban Chỉ đạo ở các cấp với tinh thần không làm tăng biên chế. Phải tăng cường kiểm tra, định kỳ tổ chức điều tra về sự hài lòng của người dân đối với tiến độ và kết quả thực hiện xây dựng NTM trên địa bàn.

Tại hội nghị, Thủ tướng đã phát động phong trào thi đua “Cả nước chung sức xây dựng NTM” giai đoạn 2016-2020.