Vai trò của người khuyết tật trong phòng ngừa, giảm nhẹ rủi ro thiên tai

Người khuyết tật thường dễ bị tổn thương và rủi ro trước các trường hợp thiên tai khẩn cấp

Hội thảo được thực hiện trong khuôn khổ dự án "Thúc đẩy phát triển hòa nhập của người khuyết tật và xây dựng cộng đồng ứng phó với thiên tai và biến đổi khí hậu tại Nho Quan, Ninh Bình" do tổ chức CBM Quốc tế và tổ chức ActionAid Việt Nam tài trợ. Quỹ hỗ trợ chương trình, dự án an sinh xã hội Việt Nam (AFV) phối hợp với UBND huyện Nho Quan thực hiện dự án trong 4 năm (2018 – 2022) với mục tiêu người khuyết tật và cộng đồng của họ sẽ trở nên hòa nhập và thích ứng hơn với tác động của thiên tai và biến đổi khí hậu.

Ông Tạ Việt Anh, Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ AFV cho biết, trong những năm qua, do tác động của biến đổi khí hậu, tình hình thời tiết ngày càng nhiều diễn biến phức tạp, khó lường. Tần suất các trận bão, lũ quét, ngập lụt gia tăng, gây ảnh hưởng lớn đến kinh tế, con người và cuộc sống. Với gần 4 nghìn người khuyết tật trên khắp địa bàn huyện Nho Quan, việc tuyên truyền, hỗ trợ và tăng cường hòa nhập của người khuyết tật vào công tác phòng ngừa, giảm nhẹ rủi ro thiên tai là vô cùng quan trọng và cấp thiết; đặc biệt là sau cơn lũ lịch sử vào năm 2017.

Theo ông Việt Anh, người khuyết tật thường dễ bị tổn thương và rủi ro trước các trường hợp thiên tai khẩn cấp và biến đổi khí hậu do bị hạn chế hoặc không được tiếp cận với các nguồn thông tin cảnh báo sớm, kế hoạch sơ tán, ứng phó, cùng khả năng thích ứng gồm có các phương án sinh kế bền vững, đào tạo nghề, cơ hội việc làm. Trong các chương trình phòng ngừa giảm nhẹ thiên tai cũng như các nỗ lực phục hồi và tái thiết dài hạn, nhu cầu của người khuyết tật thường chưa được quan tâm thích đáng. Phụ nữ khuyết tật là đối tượng đặc biệt dễ bị tổn thương và nhu cầu của họ vẫn chưa được tính đến trong các giai đoạn của công tác quản lí rủi ro thiên tai. Do đó, cộng đồng người khuyết tật ít có cơ hội tiếp cận và chủ động ứng phó thiên tai và biến đổi khí hậu.

"Các hoạt động của dự án, nhất là các mô hình sinh kế đã chứng tỏ hiệu quả ban đầu, đang dần giúp người khuyết tật có nguồn thu nhập ổn định, thêm sự tự tin và lạc quan hòa nhập cùng cộng đồng. Các địa phương đều đã phát triển khung Giảm thiểu rủi ro thiên tai với sự tham gia tích cực của người khuyết tật và lập các kế hoạch hành động thúc đẩy cộng đồng thích ứng và hòa nhập tại huyện Nho Quan", ông Việt Anh cho hay.

Nhân rộng dự án, gắn với đặc điểm biến đổi khí hậu của từng địa phương

Phát biểu tại hội thảo, ông Tô Đức, Phó Cục trưởng Cục Bảo trợ Xã hội (Bộ LĐ-TB&XH) đánh giá cao ý tưởng của dự án mà Quỹ hỗ trợ chương trình, dự án an sinh xã hội Việt Nam đã triển khai thí điểm ở một số địa phương. Theo ông Tô Đức, vấn đề về biến đổi khí hậu và thiên tai là một trong những lĩnh vực mà Việt Nam phải đối mặt để xử lý; đặc biệt Việt Nam là một trong 5 quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi biến đổi khí hậu, sự ảnh hưởng này đến từ rất nhiều góc độ và phương diện ảnh hưởng của thiên tai trên các vùng miền của cả nước, như nước biển xâm nhập, hạn hán, bão, lũ lụt, sạt sở. Do vậy, người dân nói chung, đặc biệt là nhóm người dân dễ bị tổn thương như nhóm người khuyết tật sẽ đối diện với vấn đề này cũng như tham gia vào quá trình để ứng phó với vấn đề biến đổi khí hậu như thế nào.

 "Qua hội thảo, chúng ta hãy nhận diện chính xác vấn đề, vai trò, sự chủ động của người khuyết tật trong quá trình từ phòng ngừa thiên tai, tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu đến vấn đề ứng phó khi đã xảy ra để có những cách xử lý phù hợp và vai trò của người khuyết tật tham gia như thế nào. Đồng thời những chia sẻ về mô hình, cách làm tốt mà quỹ và các địa phương, các tổ chức của người khuyết tật đã triển khai để tìm ra những khó khăn, tồn tại, vướng mắc trong quá trình thực hiện và những khó khăn về cơ chế, chính sách, nguồn lực để kiến nghị với các cơ quan hoạch định chính sách ở Trung ương và địa phương để dự án được hiệu quả", ông Tô Đức nhấn mạnh.

Phó Cục trưởng Cục Bảo trợ Xã hội mong muốn, thời gian tới dự án được mở rộng hơn ra các vùng miền, gắn với đặc điểm của quá trình biến đổi khí hậu và đặc điểm của từng địa phương vì mỗi một khu vực vùng miền đều có những đặc điểm, quá trình tác động biến đổi khí hậu khác nhau. Từ đó sẽ có những cách thức, giải pháp, sáng kiến rất khác nhau, không thể một mô hình lại có thể áp dụng được với tất cả các nhóm người khuyết tật ở các vùng miền. Tuy nhiên, mỗi cách làm hay ở các địa phương có thể chia sẻ, ứng dụng ở mỗi góc độ, khía cạnh, giá trị nhất định đối với từng nhóm người khuyết tật và những vùng miền khác.

Tại hội thảo, bà Quách Thị Chi, người khuyết tật sống tại xã Kỳ Phú (Nho Quan, Ninh Bình) chia sẻ: "Các khóa tập huấn diễn tập về phòng chống thiên tai rất có ý nghĩa với chúng tôi. Tôi đã học được các kỹ năng cần thiết để chuẩn bị cho bản thân ứng phó khi thiên tai xảy ra. Tôi cũng tham gia Ban phòng chống thiên tai của thôn để đóng góp ý kiến của những người khuyết tật, nhất là phụ nữ khuyết tật cho kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của thôn liên quan đến chủ đề phòng ngừa  và giảm nhẹ rủi ro thiên tai."

Ngoài ra, ý kiến của các đại biểu đều khẳng định vai trò và sự tham gia của các tổ chức xã hội nhằm tăng cường sự tham gia của người khuyết tật trong công tác phòng ngừa, giảm nhẹ rủi ro thiên tai và biến đổi khí hậu. Các đại biểu cũng đã thảo luận và đưa ra những khó khăn, thách thức, đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy sự phát triển của các tổ chức của người khuyết tật đại diện cho tiếng nói của người khuyết tật; nâng cao năng lực của người khuyết tật để giúp họ hòa nhập cộng đồng tốt hơn và đóng góp tích cực cho sự phát triển của cộng đồng; hỗ trợ người khuyết tật và gia đình người khuyết tật bị ảnh hưởng bởi thiên tai và biến đổi khí hậu; tăng cường sự tham gia của người khuyết tật trong phòng ngừa, giảm nhẹ rủi ro thiên tai và biến đổi khí hậu tại cộng đồng.