Trẻ bị xâm hại trong môi trường được xem là an toàn nhất

Hơn 8.000 trẻ em bị xâm hại trong gần 5 năm

Báo cáo kết quả giám sát "Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em" từ ngày 01/01/2015 đến ngày 30/6/2019, , bà Lê Thị Nga- Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho biết, Phó Trưởng Đoàn Thường trực Đoàn giám sát của Quốc hội cho biết, theo Báo cáo của Chính phủ, giai đoạn này có 8.442 vụ xâm hại trẻ em được phát hiện, xử lý, với 8.709 trẻ em bị xâm hại. Trong đó, có 6.432 trẻ bị xâm hại tình dục; 857 trẻ bị bạo lực; 106 trẻ bị mua bán, bắt cóc, chiếm đoạt; 1.314 trẻ bị xâm hại bằng các hình thức khác. Trong các vụ xâm hại này thì phổ biến nhất, để lại hậu quả nặng nề, gây bức xúc dư luận nhất là xâm hại tình dục, chiếm 75,4% tổng số vụ xâm hại trẻ em. Nhiều địa phương, số vụ xâm hại tình dục trẻ em chiếm trên 90% như: Cần Thơ, Hậu Giang, Kiên Giang, Đồng Nai...

Qua giám sát cho thấy, còn nhiều trường hợp trẻ em bị xâm hại nhưng chưa được phát hiện kịp thời, đầy đủ để xử lý, nhất là các hành vi bạo lực gây tổn hại về thể chất và tinh thần cho trẻ em; đồng thời công tác theo dõi, thống kê tình hình trẻ em bị xâm hại chưa được quan tâm đúng mức, dẫn đến, số vụ xâm hại trẻ em được phát hiện và xử lý nêu trong các báo cáo chưa phản ánh đầy đủ tình hình thực tế.

Đối tượng xâm hại trẻ em chủ yếu là nam giới, chiếm trên 95%. Qua giám sát tại một số địa phương cũng cho thấy, đối tượng xâm hại trẻ em là người ruột thịt, người thân thích và người quen biết với trẻ có xu hướng gia tăng. Đáng lo ngại, gia đình vốn được xem là môi trường an toàn nhất với trẻ em, song vừa qua xảy ra nhiều vụ xâm hại trẻ em ngay tại gia đình. Nhiều địa phương, trẻ em bị xâm hại bởi chính người ruột thịt, người thân thích chiếm tỷ lệ cao như: Hà Tĩnh 67,6%, Hà Nội 51,9%, Bà Rịa Vũng Tàu 33%... Theo thống kê của Tổng đài 111 (trong tổng số các cuộc gọi đến), số vụ bạo lực trẻ em do người thân trong gia đình gây ra chiếm tới 65,88%.

Xâm hại trẻ em không chỉ xảy ra ở vùng nông thôn, vùng còn khó khăn, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, mà thời gian gần đây còn xảy ra nhiều ở các địa bàn kinh tế - xã hội phát triển. Xâm hại trẻ em không chỉ xảy ra ở nơi vắng vẻ, mà còn xảy ra tại gia đình và các khu vực công cộng, như: Tại cơ sở giáo dục, trung tâm bảo trợ xã hội, nơi vui chơi của trẻ em, cầu thang máy chung cư…

Theo báo cáo, các vụ xâm hại trong thời gian qua đã khiến 337 trẻ tử vong, 418 trẻ có thai do bị xâm hại tình dục, 193 trẻ bị rối loạn tâm thần; 375 trẻ bị thương tật, 180 trẻ phải bỏ học.

Dự báo tình hình xâm hại trẻ em thời gian tới, Đoàn giám sát phân tích, mặt trái của kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế, internet, mạng xã hội, việc di dân tự do, sự xuống cấp nghiêm trọng về đạo đức xã hội trong một bộ phận người dân, tình trạng lạm dụng rượu, bia, chất kích thích mạnh khác chưa được ngăn chặn hiệu quả; cùng với đó, còn số lượng lớn trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, trẻ em có cha mẹ ly hôn, cha mẹ mắc các tệ nạn xã hội, tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn với trẻ. Trong bối cảnh đó, Đoàn giám sát dự báo, tình hình trẻ em bị xâm hại thời gian tới tiếp tục diễn biến phức tạp, và có chiều hướng gia tăng.

"Không biết Luật thì làm sao thực hiện đúng Luật"

Thảo luận tại phiên họp, Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho rằng con số trẻ em bị xâm hại chỉ mới là "phần nổi của tảng băng" chứ chưa thể phản ánh hết thực trạng.

"Công tác bảo vệ đối với trẻ em chưa tốt. Phát hiện thì xét xử là đương nhiên,nhưng phải có biện pháp bảo vệ để trẻ em không bị bạo lực, xâm hại.Có những vụ trẻ em bị bạo lực, kêu khóc hàng ngày mà chính quyền không biết, nhà trường không biết... Phải nhấn mạnh đến trách nhiệm của chính quyền cấp cơ sở" – ông Phùng Quốc Hiển nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ cho rằng, số liệu trên cho thấy vấn đề rất lớn, đáng quan tâm nên báo cáo cần phân tích kỹ hơn nhất là cơ cấu các nhóm trẻ em bị xâm hại, xác định các nguyên nhân để từ đó kiến nghị giải pháp khắc phục. Cùng với đó phải đánh giá thêm về công tác thanh tra, kiểm tra, quản lý của cơ quan chức năng, nhất là vai trò chính quyền cơ sở.

"Thực tế nhiều vụ việc chỉ được phát hiện xử lý khi báo chí phản ánh, khi có hậu quả xảy ra hay tố cáo. Khi đó chính quyền, cơ quan chức năng mới biết. Báo cáo cần kiến nghị rõ hơn về trách nhiệm" – ông Đỗ Bá Tỵ nói.

Một trong những nguyên nhân được Đoàn giám sát chỉ ra là công tác tuyên truyền chưa được tiến hành thường xuyên. Nội dung tuyên truyền còn nghèo nàn, chưa thiết thực; chưa chú trọng tuyên truyền, giáo dục kiến thức, kỹ năng phòng chống xâm hại trẻ em. Chưa chú trọng đúng mức đến đối tượng chính cần tuyên truyền là trẻ em và các bậc cha mẹ. "Kết quả điều tra xã hội học với gần 9.000 người cho thấy: 9,8% người lớn trả lời không biết có Luật Trẻ em; 44,6% người lớn trả lời có nghe về Luật Trẻ em nhưng không biết rõ nội dung của Luật; 47% trẻ em sống trong cùng gia đình trả lời không biết chính xác quy định về độ tuổi trẻ em trong Luật" – báo cáo nêu.

Về vấn đề này, ông Đỗ Bá Tỵ nhấn mạnh, gia đình là tế bào của xã hội, sự phát triển lành mạnh của trẻ em có vai trò rất lớn của người lớn, trong đó có cha mẹ, người thân, nhưng con số người lớn không rõ về luật là điều đáng lo lắng.

"Không biết luật thì làm sao thực hiện đúng luật! Không nắm rõ quy định thì vi phạm luật, thực hiện không đúng là tất yếu" – ông Đỗ Bá Tỵ nói và đề nghị cần có kiến nghị nâng cao vai trò, trách nhiệm trong công tác tuyên truyền, giáo dục, nhất là về Luật trẻ em.

Trong khi đó, trong số các nguyên nhân được chỉ ra, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Hà Ngọc Chiến cho rằng, sự gắn kết gia đình ngày càng lỏng lẻo là một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến nguy cơ trẻ em bị xâm hại."Ông bà, bố mẹ rất ít thời gian gặp gỡ, trò chuyện với con, cháu. Các cháu đi học cả ngày, khi về nhà thì mỗi người lại cầm một chiến điện thoại. Cơ cấu gia đình truyền thống đang bị phá vỡ" - ông Chiến phân tích và nhấn mạnh, trong các giải pháp thì biện pháp phòng ngừa phải là quan trọng nhất và nên tập trung vào nhóm trẻ có nguy cơ bị xâm hại để có sự can thiệp, hỗ trợ. Tuy vậy, thực tế cũng như trong báo cáo còn yếu khâu này, chưa thống kê, dự báo được số liệu trẻ em có nguy cơ nên chưa có biện pháp tương xứng.