Tính thời sự trong Thư mừng năm mới và Thơ chúc Tết của Bác Hồ trong hai năm Sửu lịch sử

Còn nhớ, cách đây 72 năm, vào năm Kỷ Sửu 1949, cả nước ta đang bước vào năm thứ ba của cuộc chiến đầy cam go chống thực dân Pháp xâm lược, dù trong điều kiện và hoàn cảnh còn rất nhiều khó khăn, nhưng ngoài công việc lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức kháng chiến, Bác Hồ kính yêu vẫn dành chút thời gian hiếm hoi và quí báu để tìm tòi, nghiên cứu để viết những tác phẩm có tác dụng tuyên truyền, giáo dục, tổ chức, động viên và hướng dẫn quân và dân ta thực hiện đúng đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước vừa sản xuất, xây dựng; vừa quyết tâm chiến đấu tới cùng để mau chóng giành lấy thắng lợi hoàn toàn, để cho đất nước ta, non sông ta thống nhất và độc lập thật sự. 

Ngay trong "Thư chúc mừng năm mới" gửi toàn thể đồng bào và chiến sĩ cả nước, Người không chỉ gửi gắm những lời lẽ nồng ấm tràn đầy yêu thương mà còn cả những định hướng việc làm cho một năm mới đầy ý nghĩa : "Sang năm mới, các chiến sĩ sẽ thi đua xung phong giết nhiều giặc, cướp nhiều súng, lập nhiều công. Đồng bào sẽ xung phong thi đua tăng gia sản xuất về mọi nghề, mọi ngành, diệt giặc đói, diệt giặc dốt. Các cụ phụ lão xung phong đốc thúc con cháu thi đua. Các cán bộ thi đua thực hành cần, kiệm, liêm, chính. Các cháu thanh niên và nhi đồng xung phong thi đua học và hành…". Lời căn dặn của Người ngày đó thật sâu sắc, đầy ý nghĩa và luôn mang giá trị thời sự nóng hổi. Cho đến bây giờ, sẽ là không bao giờ thừa khi ta nhắc lại lời Người rằng : Là người đảng viên, vinh hạnh càng nhiều thì trách nhiệm phải càng lớn chứ không phải "Trước mặt quần chúng, ta cứ viết lên trán hai chữ "Cộng sản" mà ta được họ yêu mến. Quần chúng chỉ quí mến những người có tư cách đạo đức", những người không phải chỉ biết "hô hào dân tiết kiệm" mà "mình phải tiết kiệm trước đã". Đó là những người luôn luôn "phải học lấy bốn đức cách mạng : cần, kiệm, liêm, chính …". 

Vâng, Cần, Kiệm, Liêm, Chính là "Tứ đức" của người cộng sản : "Trời có bốn mùa: Xuân, Hạ, Thu, Đông/  Đất có bốn Phương: Đông, Tây, Nam, Bắc/ Người có bốn đức : Cần, Kiệm, Liêm, Chính/ Thiếu một mùa thì không thành trời/ Thiếu một phương thì không thành đất/ Thiếu một đức thì không thành người". Đây có lẽ cũng chính là phương châm sống cho cán bộ đảng viên hiện nay và cả mai sau; là điều kiện để cán bộ đảng viên soi mình vào đó để tu dưỡng, rèn luyện, nâng cao đạo đức cách mạng, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và đẩy mạnh cuộc đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí.

Đặc biệt cũng vào mùa Xuân năm Kỷ Sửu (1949) này, từ chiến khu Việt Bắc, Bác Hồ kính yêu đã có Thơ chúc Tết gửi tới đồng bào và chiến sĩ cả nước. Lời thơ của Bác như lời non nước được vang vọng truyền đi qua làn sóng của Đài tiếng nói Việt Nam : "Kháng chiến lại thêm một năm mới/ Thi đua ái quốc thêm tiến tới/ Động viên lực lượng và tinh thần/ Kháng chiến càng thêm mau thắng lợi/ Người người thi đua/ Ngành ngành thi đua/ Ngày ngày thi đua/ Ta nhất định thắng/ Địch nhất định thua"(Báo Sự thật, số 106-107, Xuân Kỷ Sửu). Bài thơ Xuân nói về tầm quan trọng của thi đua là: "Động viên lực lượng và tinh thần" nhằm mục đích "Kháng chiến càng thêm mau thắng lợi". Đây cũng là một cặp kết cấu nhân - quả. 

Vấn đề thi đua được Bác nêu ra thật toàn diện, từ con người (người người) đến công việc (ngành ngành) và xuyên suốt thời gian (ngày ngày). Nghe theo lời Bác, làm theo lời Bác, hơn 70 năm qua, toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta đã hừng hực một khí thế thi đua trong từng giai đoạn cách mạng cụ thể. Từ năm 1952 cho đến năm 2020, trải qua 10 kỳ Đại hội thi đua yêu nước, tất cả là một chuỗi nhận thức sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua yêu nước, đồng thời khẳng định những quan điểm đúng đắn của Đảng và Nhà nước về thi đua, khen thưởng trong công cuộc đổi mới đất nước. Nội dung thi đua được gắn kết với thực hiện cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh", "Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, đấu tranh phòng, chống tham nhũng", thi đua thực hiện các giải pháp phát triển kinh tế - xã hội, kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội và tăng trưởng kinh tế bền vững.

Tròn 60 năm về trước, khi quân và dân cả nước ta đang ra sức vừa thi đua sản xuất, xây dựng; vừa ra sức thi đua giết giặc lập công, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, vào ngày đầu năm mới 1961, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi Lời chúc mừng năm mới 1961 tới đồng bào cả nước, kiều bào và nhân dân các nước bầu bạn một năm mới vui vẻ, mạnh khoẻ, đoàn kết và tiến bộ. Sau khi khái quát tình hình trong nước và quốc tế trong năm 1960, nêu ý nghĩa và nhiệm vụ của nước ta trong năm 1961, Người kêu gọi các tầng lớp nhân dân và kiều bào ta ở nước ngoài hãy đoàn kết chặt chẽ, thi đua sản xuất, thực hành tiết kiệm; đảng viên, cán bộ trong Đảng và ngoài Đảng cố gắng công tác và học tập để không ngừng tiến bộ, tăng cường đoàn kết nhất trí trên cơ sở tư tưởng Mác-Lênin; nâng cao ý thức trách nhiệm, ý thức đấu tranh cho chủ nghĩa xã hội và hoà bình thống nhất nước nhà. 

Những ngày giáp Tết Tân Sửu (1961), Người có nhiều bài phát biểu và nói chuyện với nỗi lòng đau đáu lo cho nước, cho dân. Đặc biệt, trong công tác cán bộ, Người lên tiếng cảnh báo rằng : có không ít cán bộ đảng viên lên mặt "Ông quan cách mạng", đối với nhân dân thì "quan liêu, mệnh lệnh, không tôn trọng quyền lợi của nhân dân"; Đối với tập thể thì "kèn cựa địa vị, tính thiệt suy hơn, chỉ hỏi Đảng và Chính phủ đã làm gì cho mình, không tự hỏi mình đã làm gì ích lợi cho nhân dân, cho xã hội"; Đối với của công thì "lãng phí, tham ô"; Đối với bản thân thì "không lo trau dồi đạo đức cách mạng, không lo học tập để tiến bộ, mà chỉ lo ăn ngon, mặc đẹp hơn người khác...". Người yêu cầu "cán bộ cần phải không ngừng nâng cao tinh thần trách nhiệm đối với Đảng và một lòng một dạ phục vụ nhân dân"... Trong Đảng "phải thực hiện thật thà tự phê bình và thành khẩn phê bình, để tiến bộ không ngừng".

Đúng ngày 30 tết, Bác dự cuộc gặp mặt của Hội đồng Chính phủ nhân dịp cuối năm. Người nói chuyện về tầm quan trọng của việc quản lý kinh tế, tài chính và sự cần thiết tổ chức kiểm tra ở các Bộ, về ý thức kỷ luật chấp hành nghiêm chỉnh mọi nghị quyết của Hội đồng Chính phủ. Buổi tối, Bác đi thăm và chúc tết một số gia đình công nhân viên chức ở Hà Nội. Đúng giao thừa, qua đài phát thanh Tiếng nói Việt Nam, Người đọc lời chúc tết đồng bào cả nước và kiều bào ở nước ngoài : "Thưa đồng bào thân mền và kiều bào ở nước ngoài. Năm mới đang mở ra trước mắt chúng ta một quang cảnh vô cùng mới mẻ, huy hoàng. Các nước anh em ta đang rầm rộ xây dựng thắng lợi chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản. (...) Ở miền Bắc toàn Đảng, toàn dân đang hăng hái thi đua hoàn thành tốt kế hoạch năm 1961, làm đà tốt cho kế hoạch 5 năm xây dựng chủ nghĩa xã hội, làm cho miền Bắc ta ngày càng giàu mạnh vui tươi. Ở miền Nam, đồng bào ta đang đoàn kết chặt chẽ, anh dũng đấu tranh chống chế độ tàn bạo của Mỹ-Diệm, tiến lên giải phóng miền Nam khỏi ách thống trị dã man. Thưa đồng bào thân mến. Năm nay là năm Sửu, các cụ ta quen gọi là "Tết con trâu". Trâu thì cày giỏi mà chọi cũng hăng. Toàn dân ta đoàn kết đấu tranh thì chúng ta nhất định xây dựng thành công một nước Việt Nam hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh. Vậy có thơ rằng : Vậy có thơ rằng : Mừng Năm mới, mừng Xuân mới/ Mừng Việt Nam, mừng thế giới!/ Đường lên hạnh phúc rộng thênh thang/ Kế hoạch năm năm thêm phấn khởi!/ Chúc miền Bắc hăng hái thi đua!/ Chúc miền Nam đoàn kết tiến tới!/ Chúc hòa bình thống nhất thành công!/ Chúc chủ nghĩa xã hội thắng lợi!". Lời thơ chúc Tết vừa thể hiện tầm nhìn, tư tưởng, đường lối đúng đắn, vừa chứa đựng khát vọng độc lập lớn lao, vừa bộc lộ tinh thần lạc quan cách mạng của Người. Năm 1975 đất nước hòa bình thống nhất thành công, hai miền Nam-Bắc nước ta được sự giúp đỡ của các nước bạn bè trên thế giới đang trên con đường lên hạnh phúc rộng thênh thang. Có thể nói, thực tế cách mạng đã chứng minh thiên tài của Bác. Lời thơ là đỉnh cao trí tuệ không chỉ là sự sáng suốt của một dự cảm mà là trí anh minh của một thiên tài. Và hôm nay, trong cuộc sống thanh bình, những vần thơ chúc Tết của Bác ngày nào vẫn luôn là lời động viên, nhắc nhở bao triệu triệu người con đất Việt nắm chặt tay nhau trên con đường xây dựng đất nước.  Vào phút Giao thừa thiêng liêng năm nay, ta không còn được nghe những vần thơ Xuân, những lời thơ chúc Tết của Người nữa. Nhưng trong tâm thức của mỗi một người con dân đất Việt, Người vẫn luôn là "Niềm tin sáng mãi trong ta", và mỗi  khi nghe đến tên Người là "lòng ta yên tĩnh".

Bác Hồ ơi! Một năm Sửu nữa lại về. Nhớ Bác, năm mới Tân Sửu (2021) này, toàn Đảng, toàn quân và toàn dân cả nước cùng kiều bào ta ở nước ngoài đang ra sức vượt qua mọi khó khăn thử thách của dịch bệnh, thiên tai, phấn đấu xây dựng một nước Việt Nam Dân giàu, Nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh trong thời kì mới- thời kì hội nhập và phát triển nhưng đi theo đúng định hướng xã hội chủ nghĩa và tư tưởng Hồ Chí Minh vĩ đại như Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII đã đề ra ...