Thực hiện đồng bộ các giải pháp tăng tỷ lệ tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện

Đại biểu Quốc hội Thạch Phước Bình (Đoàn đại biểu tỉnh Trà Vinh) chất vấn Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ: “Trong những năm qua, tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện tăng hàng năm và đến nay đạt khoảng 243.000 người, trong số này chỉ có 30% là đối tượng tham gia mới, 70% còn lại là những người đã có thời gian tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, đóng tiếp để đủ điều kiện hưởng lương hưu. Ngoài ra, việc thu hút lao động trong khu vực phi chính thức cũng còn nhiều hạn chế, tỷ lệ thấp. Điều này cho thấy chính sách khuyến khích thu hút người dân tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện còn nhiều khó khăn, bất cập làm ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội của Đảng, Nhà nước.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ. Ảnh: Chính phủ

Xin Phó Thủ tướng Chính phủ cho biết nguyên nhân và giải pháp khắc phục tình trạng này trong thời gian tới nhằm khuyến khích, thu hút người dân tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện”.

Về chất vấn trên, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ trả lời như sau:

Chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện được thực hiện ở nước ta từ ngày 1/1/2008, áp dụng đối với người không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện ra đời được sự đón nhận tích cực của người dân, đặc biệt là những người đã gần hết tuổi lao động nhưng chưa tích lũy được đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội để hưởng lương hưu.

Đến hết năm 2017 số người tham gia là 227.506 người; số thu bảo hiểm xã hội tự nguyện trong giai đoạn 2015 - 2017 đạt bình quân trên 1.000 tỷ đồng/năm. Tính đến ngày 31/12/2017, cơ quan bảo hiểm xã hội đang chi trả cho khoảng 24 nghìn người hưởng chế độ bảo hiểm xã hội tự nguyện hàng tháng với số tiền chi trả là 770 tỷ đồng. Đúng như đại biểu phản ánh, những trường hợp này đều đã từng có thời gian tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc triển khai thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt là số đối tượng tham gia còn thấp (hiện mới chiếm khoảng 0,45% so với lực lượng lao động). Tỷ lệ tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện còn thấp là do một số nguyên nhân sau:

- Chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện mặc dù đã được thiết kế ưu việt về quyền lợi nhưng tính hấp dẫn còn chưa cao trong bối cảnh đối tượng thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện là người lao động thuộc khu vực phi chính thức, tính chất công việc không ổn định, mặt bằng bình quân thu nhập thấp, điều kiện kinh tế còn khó khăn; thời gian đóng tối thiểu để hưởng lương hưu dài (20 năm); mức hỗ trợ từ ngân sách nhà nước còn thấp.

- Tổ chức thực hiện chính sách chưa có những giải pháp đột phá trong tiếp cận, vận động đối tượng do chưa có cơ chế hoa hồng đủ sức hấp dẫn đối với các đại lý thu bảo hiểm xã hội so với sản phẩm bảo hiểm thương mại; cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội mặc dù đã có những bước tiến nhưng vẫn chưa thực sự tạo thuận lợi nhất cho người dân tiếp cận thông tin về bảo hiểm xã hội, đăng ký tham gia; các phương pháp giao dịch, đăng ký và thu nộp chưa đa dạng và tiện lợi.

Đánh giá được những hạn chế nêu trên, vừa qua Ban cán sự đảng Chính phủ đã trình Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Khóa XII thông qua Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 23/5/2018 về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội, trong đó đặt ra mục tiêu phấn đấu đến năm 2021, nông dân và lao động khu vực phi chính thức tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện chiếm khoảng 1% lực lượng lao động trong độ tuổi; đến năm 2025 đạt khoảng 2,5% và đến năm 2030 đạt khoảng 5%. Để đạt được mục tiêu Trung ương đã đề ra, Chính phủ sẽ tiếp tục chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:

- Nghiên cứu, sửa đổi bổ sung chính sách theo hướng giảm thời gian đóng bảo hiểm xã hội để đủ điều kiện hưởng lương hưu hàng tháng xuống còn 15 năm, tiến tới còn 10 năm; nâng mức hỗ trợ người dân tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện phù hợp với khả năng của ngân sách nhà nước; thực hiện thí điểm gói bảo hiểm xã hội tự nguyện ngắn hạn linh hoạt để đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người dân; gắn quyền lợi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện với các ưu đãi khác của Nhà nước (ví dụ ưu đãi vay vốn sản xuất kinh doanh); giao chỉ tiêu phát triển tham gia bảo hiểm xã hội cho các địa phương.

- Chuyên nghiệp hóa đội ngũ làm công tác thu bảo hiểm xã hội tự nguyện; tiếp tục cải cách hành chính, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác thu bảo hiểm xã hội tự nguyện; đẩy mạnh việc thực hiện thu và chi bảo hiểm xã hội tự nguyện qua ngân hàng; đa dạng mạng lưới cung cấp dịch vụ.