Thu phí đọc báo điện tử: Xu thế tất yếu

Những tờ báo tiên phong

Ngày 29/3/2021, Tạp chí điện tử Ngày nay (ngaynay.vn) đã chính thức ra mắt báo thu phí trực tuyến. Đây là lần đầu tiên một tạp chí điện tử tại Việt Nam áp dụng các công nghệ tài chính số để tương tác và tìm kiếm từ sự ủng hộ của độc giả.

Trước đó, vào tháng 6/2018, báo điện tử VietnamPlus của Thông tấn xã Việt Nam cũng đã đưa ra hình thức thu phí đọc nội dung trên nền tảng digital. Theo đó, người đọc sẽ phải trả từ 10.000 đồng/tuần cho các nội dung mang tính chuyên biệt, chuyên sâu, độc quyền... do tòa soạn tự sản xuất, hoặc dịch lại theo nhượng quyền của các đơn vị báo chí lớn trên thế giới.

Chia sẻ về việc thu phí đọc báo điện tử của Ngày nay, nhà báo Phạm Hữu Quang, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Ngày nay cho biết, mô hình báo điện tử dựng cổng thanh toán (paywall) để thu phí từ người đọc đã được nhiều cơ quan báo chí lớn trên thế giới áp dụng và đã có rất nhiều tờ báo thành công như: New York Times, Financial Times, The Economist… Việc thu phí báo điện tử cũng có nhiều mô hình thực hiện, như thu phí đọc toàn bộ các tin bài, thu phí một phần. Tạp chí Ngày nay lựa chọn triển khai mô hình thu phí một phần nội dung trên báo điện tử. Nghĩa là, bạn đọc có thể đọc các tin bài thời sự trên báo điện tử như bình thường, chỉ có một chuyên mục Special Today, khi xem sẽ cần đăng nhập và trả phí.

"Đây là chuyên mục gồm những bài viết chuyên sâu, là những góc nhìn, phân tích từ các chuyên gia, các cây bút nổi tiếng; đồng thời là chuyên mục không có sự xuất hiện của quảng cáo. Bạn đọc có thể trả phí theo bài, hoặc theo các gói thời gian (1 tuần, 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng, 1 năm), thanh toán qua Ví điện tử, thẻ ngân hàng, thẻ Visa, Master Card… Hiện, Ngày nay đã hợp tác với cổng thanh toán Napas, ví điện tử Viettel Pay, VNPT Pay. Tới đây, Ngày nay sẽ triển khai thêm với nhiều ví điện tử để tạo thuận lợi cho bạn đọc khi thanh toán trực tuyến", ông Quang nói.

Theo nhà báo Phạm Hữu Quang, khi triển khai thu phí đọc báo trực tuyến đòi hỏi rất khắt khe hai vấn đề, đó là nội dung và phương thức thanh toán. Thực tế hiện nay ở Việt Nam, bạn đọc chưa có thói quen trả tiền để đọc báo mạng điện tử, đồng thời vẫn còn nhiều tâm lý e dè về vấn đề bảo mật. Do vậy để thay đổi được thói quen của bạn đọc là không dễ dàng. Nguyên tắc thông tin của Ngày nay là đa chiều, có kiểm chứng và một điểm quan trọng, đó là sự khác biệt, là nét riêng. Bạn đọc cần tiếp cận những thông tin mang tính xác thực, những nội dung có hàm lượng tri thức cao, những câu chuyện tử tế và nhân văn, những góc nhìn riêng biệt từ những cây bút, nhà báo có uy tín.

"Để duy trì được việc sản xuất nội dung có chất lượng cao là điều hoàn toàn không dễ dàng gì. Ngày nay phải liên tục đào tạo đội ngũ phóng viên, biên tập viên để nâng cao nghiệp vụ báo chí, liên tục tự học hỏi từ chính các đồng nghiệp các cơ quan báo chí lớn. Ngày nay cũng may mắn có đội ngũ làm báo tâm huyết, yêu nghề, rất nhiều cây bút năng động, sáng tạo, đoàn kết, gắn bó với cơ quan", nhà báo Phạm Hữu Quang chia sẻ.

Chia sẻ khó khăn của Ngày nay trong việc thu phí người đọc, nhà báo Phạm Hữu Quang cho biết, việc triển khai thu phí trên báo điện tử còn gặp nhiều khó khăn trong việc áp dụng các hình thức thanh toán. Hiện, Ngày Nay dự định triển khai việc thanh toán bằng tin nhắn trên điện thoại (SMS), nhưng đang rất vướng mắc bởi các quy định của các nhà mạng và viễn thông. Theo quy định hiện hành, dịch vụ thanh toán qua đầu số viễn thông chỉ thực hiện với các đơn vị có giấy phép cung cấp nội dung số trên nền tảng viễn thông. "Các cơ quan báo chí có giấy phép hoạt động báo chí điện tử cũng không được coi là một đơn vị có giấy phép cung cấp nội dung số trên nền tảng viễn thông nên việc triển khai thanh toán bằng tin nhắn trên điện thoại (SMS) hiện đang bế tắc", ông Quang nói.

Thu phí đọc báo bằng chất lượng sản phẩm báo chí

Tại lễ ra mắt báo thu phí của Ngày nay, nhà báo Lê Quốc Minh, nguyên Phó Tổng Giám đốc Thông tấn xã Việt Nam khẳng định: Thu phí độc giả cho nội dung digital là một xu hướng nổi bật của báo chí thế giới trong khoảng 10 năm qua, là một trong nhiều phương thức đa dạng hóa nguồn thu của các cơ quan báo chí trong bối cảnh nguồn thu quảng cáo nói chung, đặc biệt là trên báo in giảm sút nghiêm trọng. Đừng nên chạy theo kiểu làm báo dựa vào thuật toán, lôi kéo độc giả bằng thông tin gây sốc, đừng tính hiệu quả của một bài báo bằng cách đếm lượt truy cập nữa. Xây dựng được nhóm người dùng trung thành, sẵn sàng bỏ tiền để đọc những nội dung hữu ích mới là con đường phát triển bền vững của báo chí hiện đại.

Nhận định về xu hướng thu phí đọc báo điện tử ở Việt Nam, nhà báo Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam cho rằng, việc Vietnamplus và Ngày nay tiên phong áp dụng thu phí trực tuyến báo chí là việc làm cần thiết đối với xu thế báo chí hiện đại. "Đây là một cách làm báo rất tự tin vào tác phẩm báo chí của mình, đó cũng là một hướng để đề cao tính chuyên nghiệp, đề cao chất lượng chuyên môn nghiệp vụ trong hoạt động báo chí. Đặc biệt, đó là sự khẳng định một quyết tâm nâng cao về chất lượng báo điện tử, quyết tâm tạo nguồn thu từ việc nâng cao chất lượng của sản phẩm báo chí".

 "Tôi nghĩ rằng xu hướng thu phí đọc báo điện tử sẽ được dư luận xã hội cổ vũ, ủng hộ bằng việc ngày càng có nhiều lượt người truy cập vào các thông tin có tính độc quyền như của Ngày nay và sẵn sàng trả tiền để được thụ hưởng thông tin từ những tác phẩm báo chí có chất lượng. Điều này cho thấy mong muốn trở thành một xu hướng thụ hưởng thông tin của xã hội, đồng thời đây cũng là cách xã hội ủng hộ hoạt động nghiệp vụ của báo chí, đề cao tính nghề nghiệp của báo chí, ủng hộ hoạt động của báo chí ngày càng chuyên nghiệp. Qua đó, tạo thói quen thụ hưởng thông tin trong xã hội và động viên trở lại các cơ quan báo chí hoạt động nghiệp vụ theo hướng này. Bởi, khi họ đã có được nguồn thu bước đầu, có thể chưa nhiều, nhưng nguồn thu đó đã có tính khích lệ để tiếp tục đầu tư báo chí có chiều sâu, chất lượng, trí tuệ và trách nhiệm", ông Lợi nhấn mạnh.

Cũng theo nhà báo Hồ Quang Lợi, để tiếp tục có nhiều tác phẩm báo chí có tính độc quyền, có chất lượng thu phí cao cần tạo ra hai xu hướng, đó là xu hướng của báo chí làm việc nâng cao chất lượng; thứ hai, xu hướng thụ hưởng báo chí trong xã hội bằng việc sẵn sàng bỏ tiền để được thụ hưởng những thông tin có giá trị cao.