Tháo gỡ khó khăn về lao động, việc làm cho doanh nghiệp

7,8 triệu người mất việc, nghỉ luân phiên do dịch bệnh

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Lê Văn Thanh khẳng định nhờ quyết liệt phòng chống dịch ngay từ giai đoạn đầu, xác định bảo vệ sức khỏe người dân là trên hết, Chính phủ xác định sẵn sàng hi sinh lợi ích kinh tế ngắn hạn, vì vậy đã cơ bản khống chế được đại dịch trên lãnh thổ VN từ rất sớm. 

Hiện nay Chính phủ xác định phát triển kinh tế trong tình hình "bình thường mới", thực hiện mục tiêu kép vừa phát triển kinh tế, vừa phòng, chống dịch Covid-19. Bộ LĐ-TB&XH cũng đã chủ động, tích cực tham mưu, đề xuất lên Chính phủ nhiều chính sách hỗ trợ, đảm bảo an sinh xã hội, hỗ trợ lao động, việc làm và hỗ trợ doanh nghiệp. Bộ đã rất chủ động tích cực trong việc triển khai, thực hiện các chính sách đã ban hành, cũng như đề xuất các chính sách mới để đẩy mạnh hơn nữa sự đồng hành của Chính phủ với người dân, với doanh nghiệp trong công tác ứng phó và hồi phục sau dịch bệnh

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng, tình hình dịch bệnh ở các nước trên thế giới vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp, các doanh nghiệp, người lao động vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn. Trong 5 tháng vừa qua cũng như tại thời điểm này, chưa bao giờ số doanh nghiệp thành lập mới ít hơn số doanh nghiệp rời khỏi thị trường.

Xác định các doanh nghiệp, người lao động còn gặp nhiều khó khăn, cần hỗ trợ sớm, Thứ trưởng Lê Văn Thanh cho biết, Chính phủ có chủ trương tiếp tục hỗ trợ người lao động, trước đã hỗ trợ rồi nhưng tới đây hỗ trợ mạnh hơn nữa. Ông Thanh cũng cho biết trong phiên họp của Chính phủ tới đây sẽ tiếp tục bàn giải pháp tháo gỡ, hỗ trợ mạnh hơn, vì vậy Bộ LĐ-TB&XH tổ chức hội nghị này với mong muốn tiếp tục lắng nghe ý kiến doanh nghiệp.

Báo cáo tại Hội nghị, ông Vũ Trọng Bình, Cục trưởng Cục Việc làm cho biết, do ảnh hưởng từ đại dịch Covid-19, thị trường lao động Việt Nam đã bị ảnh hưởng nặng nề, số lao động mất việc làm liên tục gia tăng trong khi khả năng tạo việc làm cả trong và ngoài nước đều gặp khó khăn trong 6 tháng đầu năm 2020.

Lực lượng lao động thấp kỷ lục, lao động có việc làm có mức giảm mạnh nhất trong vòng 10 năm qua; tỷ lệ thất nghiệp tăng cao, tỷ lệ thiếu việc làm của lực lượng lao động trong độ tuổi tăng cao nhất trong 5 năm trở lại đây do nhu cầu thị trường lao động sụt giảm.

Theo tính toán sơ bộ và báo cáo của các địa phương, tính đến tháng 6/2020 cả nước có 30,8 triệu người từ 15 tuổi trở lên bị ảnh hưởng tiêu cực bởi dịch, bao gồm những người bị mất việc làm, phải nghỉ giãn việc/nghỉ luân phiên, giảm giờ làm, giảm thu nhập. Trong đó, số người bị ảnh hưởng do giảm thu nhập chiếm tỉ trọng lớn nhất với 57,3% tổng số người bị ảnh hưởng, tương ứng với 17,6 triệu người, 7,8 triệu lao động bị mất việc làm hoặc phải nghỉ luân phiên, giãn việc. Theo đánh giá, lao động ở khu vực dịch vụ bị ảnh hưởng tiêu cực nhất với 72%, tiếp đến là 67,8% khu vực công nghiệp, 25,1% khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản.

"Số lao động mất việc làm trong 6 tháng đầu năm 2020 khoảng 1,4 triệu người, trong đó lao động mất việc làm do các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh phá sản, giải thể hoặc thu hẹp sản xuất  gần 900 nghìn người. Lao động mất việc làm tập trung ở các ngành công nghiệp chế biến, lao động ngành bán buôn, bán lẻ, ngành vận tải kho bãi và lao động trong ngành dịch vụ lưu trú, ăn uống", ông Bình cho biết thêm.

Trong khi số lao động mất việc làm liên tục gia tăng thì kết quả giải quyết việc làm trong 6 tháng đầu năm rất thấp (ước tính giải quyết việc làm cho 540 nghìn lao động, đạt 36,5% kế hoạch đặt ra, bằng 76,1% cùng kỳ năm trước), nhu cầu tuyển dụng lao động mặc dù tháng 6 bắt đầu gia tăng so với 5 tháng đầu năm nhưng vẫn rất thấp so với cùng kỳ năm 2019 (tại Thành phố Hồ Chí Minh giảm 28%, Hà Nội giảm 23%…).

 Đồng thời, một loạt các thị trường lao động lớn như Nhật Bản, Hàn Quốc… bị ảnh hưởng bởi dịch Covid nên phải ngừng tiếp nhận lao động Việt Nam, nhiều đơn hàng tuyển dụng, đợt xuất cảnh lao động đều bị tạm dừng. 6 tháng đầu năm 2020 mới có 33,5 lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài (bằng 60,3% so với cùng kỳ năm trước), riêng trong tháng 5 các doanh nghiệp chỉ cung ứng được 126 lao động.

Trước ảnh hưởng lớn của đại dịch Covid-19, ông Vũ Trọng Bình cho biết, ngày 9/4 Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 42 về các biện pháp hỗ trợ người dân gặp khó khăn. Tiếp đến ngày 24/4 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành quyết định về thực hiện các biện pháp hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch, các giải pháp phần lớn mới tập trung hỗ trợ người lao động, người dân bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh. Còn với các doanh nghiệp mặc dù đã có các chính sách như vay vốn để trả lương ngừng việc; tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất... nhưng chưa thực sự hỗ trợ nhiều cho doanh nghiệp.

Sẽ nới lỏng một số điều kiện, giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận gói hỗ trợ 62 nghìn tỷ

Ông Đỗ Anh Tuấn, Trưởng phòng Tổ chức cán bộ (Tổng công ty Du lịch Hà Nội) cho biết, mức doanh thu của Tổng công ty Du lịch Hà Nội trong 6 tháng qua chỉ đạt 9% kế hoạch năm 2020, dự kiến còn tiếp tục giảm sút mạnh trong thời gian tới. Nhiều khách sạn phải đóng cửa, như khách sạn Metropole, trước đây một ngày doanh thu 3 tỷ đồng thì hiện chỉ 200 - 300 triệu đồng. Tuy vậy, đơn vị này vẫn cố gắng duy trì đủ lực lượng lao động bằng cách cho họ tạm nghỉ việc, giảm giờ làm, nhưng vẫn được hưởng mức lương không thấp hơn mức lương tối thiểu vùng; đồng thời được đóng bảo hiểm xã hội đầy đủ. Bên cạnh đó, Tổng công ty Du lịch Hà Nội tìm hướng đổi mới hoạt động sản xuất, kinh doanh, nhằm tạo ra nhiều vị trí việc làm mới cho người lao động.

Đại diện công ty Sài gòn tourist cũng cho biết, mặc dù doanh nghiệp lữ hành gặp khó khăn, tuy nhiên sau thời gian giãn cách xã hội, doanh nghiệp  vẫn chưa phải giảm lao động, mà luôn nỗ lực tìm biện pháp để duy trì mọi nguồn lực sau phục hồi. Tuy nhiên, dấu hiệu phục hồi chưa khởi sắc do chính sách cách ly xã hội của nhiều nước và lệnh cấm xuất nhập cảnh. "Sau giãn các Sài gòn tourist chủ yếu hoạt động du lịch nội địa, đến tháng 6 nguồn lương thưởng bắt đầu giảm dần, chúng tôi cũng đang phải rà soát lại nhân sự", đại diện đơn vị này cho biết.

Ông Nguyễn Bùi Lâm, Phó ban Dân sự, Tổng công ty Hàng không Việt Nam cho hay, thời điểm dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, ngành hàng không chỉ có khoảng 20% lao động đi làm thường xuyên; 80% phải nghỉ việc luân phiên. Hiện, số lao động đi làm toàn thời gian của ngành mới đạt khoảng 50%; dự kiến tỷ lệ này sẽ tăng lên khoảng 65% trong quý III. "Do hiện nay chủ yếu là thị trường nội địa nên việc khôi phục lại sớm cũng phải đến tháng 9. Đặt ra giải pháp là giữ nguồn lao động thế nào. Trước đây dự kiến thời gian khôi phục là 3 - 6 tháng nhưng nếu đến quý III mà không khôi phục được thì sẽ có một bộ phận lao động, đặc biệt là lao động chất lượng cao sẽ không chờ đợi được", ông Lâm nói.

Tổng công ty May 10 cũng cho biết, đơn vị này cũng đã chủ động tìm các đơn hàng mới để chuyển hướng sản xuất, kinh doanh cho phù hợp với bối cảnh mới. Nhờ đó, đến thời điểm này, đại đa số người lao động vẫn có việc làm toàn thời gian.

Cùng với sự chủ động của doanh nghiệp, thời gian qua, Chính phủ, các bộ, ngành chức năng, các địa phương đã triển khai nhiều giải pháp trợ giúp cho người lao động và doanh nghiệp vượt qua giai đoạn khó khăn. Theo đó, doanh nghiệp có cơ hội được tiếp cận với nguồn vốn vay ưu đãi để khôi phục sản xuất, kinh doanh hoặc để trả lương ngừng việc cho người lao động. Người lao động có cơ hội tiếp cận với gói an sinh xã hội 62.000 tỷ đồng của Chính phủ cùng các nguồn hỗ trợ khác. 

Tuy nhiên, theo phản ánh của nhiều doanh nghiệp, do các điều kiện đưa ra quá khắt khe, nên đến thời điểm này, rất ít doanh nghiệp và người lao động bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 được tiếp cận các nguồn lực hỗ trợ.

Trước thực trạng này, đại diện các doanh nghiệp thống nhất kiến nghị Bộ LĐ-TB&XH đề xuất Chính phủ nới lỏng điều kiện, tiêu chí hỗ trợ từ gói an sinh xã hội 62.000 tỷ đồng; tiếp tục kéo dài thời gian tạm dừng đóng bảo hiểm xã hội, trước mắt đến hết quý III/2020… Ngoài ra, các đơn vị, địa phương tăng cường hỗ trợ đào tạo nghề cho lực lượng lao động bị mất việc làm, giúp họ có cơ hội trở lại thị trường lao động.

Kết luận hội nghị, Thứ trưởng Lê Văn Thanh cho biết, Bộ ghi nhận, lắng nghe ý kiến của doanh nghiệp, từ đó đề xuất Chính phủ tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh, bảo đảm việc làm ổn định cho người lao động. Với gói an sinh xã hội 62.000 tỷ đồng, Bộ đã có văn bản trình Chính phủ nới lỏng một số điều kiện, giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận. Ngoài ra, Bộ đang nghiên cứu đề xuất Chính phủ cho phép doanh nghiệp được sử dụng Quỹ bảo hiểm thất nghiệp để đào tạo nâng cao tay nghề cho người lao động.