Tạp bút: Rét nàng bân

Khi nàng Bân may xong tấm áo cho chồng thì trời đã chuyển qua tháng Ba và hết rét rồi, vì vậy nàng Bân buồn lắm. Thương con gái có tấm lòng chân thật với chồng, vị vua cha Ngọc Hoàng đã sai Trời nổi gió rét trong mấy ngày để chồng diện chiếc áo của nàng đã kỳ công may. Chính vì vậy mà dân gian gọi những đợt rét thoảng qua như vậy là rét nàng Bân.

Suốt chiều dài những năm tháng ấu thơ của tôi đã trải qua bao nhiêu lần rét nàng Bân tháng Ba như thế. Rét nàng Bân dẫu không phải là những đợt rét đậm, mà chỉ là vài cơn gió lạnh thoảng qua trong chốc lát mấy ngày thôi, nhưng cũng đủ làm mọi người phải run rẩy, tái tê. Bởi lẽ Trời đang bừng nắng, mọi người đang quen dần với khí hậu ấm nóng, bỗng trời đổ lạnh bất thình lình…

 Thời còn ở quê, bọn trẻ con trong làng, trong xóm chúng tôi thường nhà nào cũng nghèo khó nên cái ăn luôn không đủ nữa là cái mặc. Chẳng vậy mà bọn chúng tôi rất sợ mùa đông lạnh giá, vì đứa nào đứa nấy không có đủ áo quần dày và ấm áp để chống chọi với cái lạnh. Chẳng vậy mà bọn trẻ ở hầu hết các gia đình thôn quê đều luôn bị đặt vào trong tình thế người chồng của... nàng Bân! Sở dĩ tôi nói vậy là vì, nếu như người chồng của nàng Bân đợi vợ đan xong áo để mặc chống rét, thì bọn trẻ quê chúng tôi cũng luôn được bố mẹ hứa sẽ mua áo ấm để mặc chống rét, nhưng vì như đã nói, nhà nào cũng nghèo quá nên có khi cả một mùa đông qua đi rồi mà áo ấm chúng tôi vẫn chưa được bố mẹ mua cho. Biết là vậy nhưng chúng tôi nào có dám trách mẹ cha, mà ngược lại còn luôn thể hiện tình thương cha mẹ, bởi cha mẹ luôn là người vất vả nhất, không chỉ chịu rét mà còn chịu đói để nhường nhịn cái ăn cho các con.

Tôi còn nhớ rất rõ, năm ấy tôi đang học lớp 5 trường làng, đầu mùa đông mẹ hứa khi bán được đàn gà mẹ sẽ mua cho tôi chiếc áo len ấm áp để đến trường. Thế nhưng, khi bán được đàn gà rồi, vì gia đình phải cần tới bao nhiêu thứ chi tiêu, rồi cả tiền mua sách bút, mực cho tôi và vài đứa em nên mẹ lại thất hứa.

Dẫu có thoảng chút buồn vì tâm tính trẻ con chưa đủ lớn để hiểu và cảm thông với nỗi khổ của mẹ cha, nhưng tôi không mè nheo gì cả. Và rồi, năm đó mẹ đã đền bù cho tôi bằng một chiếc áo sợi mẹ tự đan, khi chính những sợi dây để đan nên chiếc áo chống rét đó cho tôi dùng để khâu bao bố xi măng mà mẹ xin, kết hợp với mua rẻ ở một cửa hàng bán vật liệu xây dựng kế bên nhà. Cả gần nửa ký sợi dây khâu miệng bao xi măng ấy mẹ đã giặt sạch, phơi khô, rồi chắp nối và đan ròng rã trong vòng cả vài tháng trời mà vẫn chưa xong hết, bởi mẹ còn bận biết bao công việc đồng áng. Mãi tới qua Tết cả một thời gian dài, khi trời hửng nắng ấm thì chiếc áo đó mới hoàn thiện. Tôi hí hửng với chiếc áo mới, nhưng vì trời nóng quá nên không thể đem mặc, mà định bụng sẽ để mùa rét sang năm sẽ diện. Như đoán biết được suy nghĩ của tôi, mẹ cười bảo: “Do mẹ bận quá nên đan mãi mới xong cái áo cho con, và khi đan xong thì trời mùa đông đã hết, vì vậy mẹ chẳng khác nào hoàn cảnh của nàng Bân đan áo cho chồng... Nhưng không sao đâu con, mai mốt thế nào cũng có mấy ngày rét nàng Bân cho mà xem, khi đó con sẽ mang áo ra mặc...”. Và quả nhiên, lời mẹ nói chưa qua đi một tuần thì hôm đó, trời đang nóng, nắng tràn ngập nhân gian bỗng đột nhiên mây đen ầm ầm kéo tới che phủ khắp bầu trời. Đêm đó, gió mùa đông bắc tràn về kéo theo mưa nhỏ khiến cho không khí hạ thấp đột ngột. Sáng sau đến trường tôi đã có cơ hội để diện chiếc áo mẹ đan, và dù chiếc áo ấy không hề đẹp nhưng tôi luôn trân trọng, nâng niu ngay từ lúc bắt đầu mặc nó, bởi nó là công sức, là tình thương yêu chứa chan của mẹ, chẳng vậy mà dù trời có rét, có lạnh giá thế nào thì với chiếc áo thân thể và trái tim tôi luôn cảm thấy ấm nóng.

Nhưng mùa đông cùng  biết bao dịp rét nàng Bân nối tiếp cứ thế trôi đi, tôi lớn khôn và gia đình tôi kinh tế cũng khá giả lên dần. Áo quần dẫu đã quá đủ đầy ấm áp để chống chọi lại với mùa đông khắc nghiệt, nhưng mỗi khi trời bước vào tháng Ba, hoa xoan nở tím trời và đợt rét nàng Bân cuối cùng trong năm sót lại tràn về, bao giờ tôi cũng hoài niệm nhớ về một thời nghèo khó. Thi thoảng tôi thường mang chiếc áo sợi cũ kỹ mẹ đan năm xưa ra nhìn ngắm, bởi tôi muốn tìm chút hình bóng người mẹ thân yêu của tôi khi mà bà đã không còn ở trên cõi đời này nữa. Nhớ mẹ, hai hàng nước mắt cứ tôi tự nhiên tuôn ròng... và những lúc như thế tôi thầm gọi: Mẹ ơi rét nàng Bân đã về rồi đó mẹ ạ!