Sử dụng hiệu quả Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp

Thời gian qua, Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp đã phát huy vai trò quan trọng khi được sử dụng để hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề cho người lao động theo Nghị quyết 68; hoặc hỗ trợ trực tiếp cho người lao động và doanh nghiệp theo Nghị quyết 116. Ông nhận định như thế nào về vai trò của Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp trong thời gian qua?

 Nhìn chung, có thể thấy rằng việc triển khai Nghị quyết 116 rất nhanh, đồng bộ và hiệu quả. Đây là vấn đề rất tích cực trong việc hỗ trợ người lao động khi họ đang gặp khó khăn trong thời gian ngắn hạn. Tuy nhiên, nhìn ở góc độ dài hơi hơn, thì chúng ta cần cân nhắc vấn đề liên quan tổng thể toàn bộ thị trường lao động.

Có thể nói rằng chính sách bảo hiểm thất nghiệp Việt Nam tuân thủ rất chặt chẽ Công ước quốc tế mà Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) đã công bố trước đây. Ở vị thế là một quốc gia thu nhập trung bình, có thể nói Việt Nam thực hiện rất tốt Công ước ILO. Về việc thực hiện, về tổng thể, người lao động đã được đào tạo nghề thay đổi kỹ năng để có thể tìm kiếm việc làm mới trong thời gian thất nghiệp.

Tuy nhiên, ở đây đặt ra câu hỏi quan trọng là trong hỗ trợ đào tạo nghề cho người lao động, chúng ta đang đào tạo gì?

Các nghiên cứu trong thời gian gần đây chỉ ra rằng chúng ta đang đào tạo những gì chúng ta có, chứ chưa đào tạo những gì thị trường cần. Và vì lý do đó, người lao động vẫn được hỗ trợ đào tạo, nhưng họ vẫn khó tìm việc vì lý do kỹ năng vẫn chưa đáp ứng được phía cầu của lao động. Đây là một điều rất quan trọng cần lưu ý trong việc sử dụng hiệu quả Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp khi hỗ trợ đào tạo nghề cho người lao động.

Vấn đề tiếp theo là kết nối thị trường lao động như thế nào. Covid-19 đã làm bộc lộ những mặt yếu của thị trường lao động. Trong các khảo sát lao động việc làm hằng năm mà chúng tôi theo dõi từ năm 2010 đến nay, khi trả lời 1 trong những câu hỏi của chúng tôi: “Anh chị tìm kiếm việc làm từ đâu?” Thì câu trả lời phổ biến là: Từ bạn bè, người thân và gia đình.

Hiện nay, tỷ lệ người lao động tìm kiếm việc làm qua các trung tâm giới thiệu việc làm chính thức đã tăng trong thời gian vừa qua, nhưng vẫn còn hạn chế. Việc tìm kiếm việc làm qua người thân, gia đình, bạn bè là những chỗ tin tưởng nhưng không phải lúc nào cũng tìm được công ty tốt có đầy đủ các chế độ. Việc các công ty tham gia đầy đủ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế sẽ bảo đảm cho người lao động về lâu dài. Và cú sốc Covid-19 cho thấy những người đã tham gia Bảo hiểm xã hội là những người đã được bù đắp một phần những đóng góp của mình trước đây thông qua bảo hiểm thất nghiệp hoặc các hỗ trợ khác.

Thời gian tới, theo ông, cần có chính sách gì để bảo đảm Quỹ bảo hiểm thất nghiệp được quản lý và sử dụng an toàn, hiệu quả?

Nói về vấn đề sử dụng an toàn, hiệu quả Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp, thì tôi cho rằng không có gì tốt hơn là phục hồi kinh tế. Vì chỉ có phục hồi kinh tế thì chúng ta mới có thể giảm số người thất nghiệp, giảm chi tiêu Quỹ thất nghiệp và gia tăng số người đóng bảo hiểm thất nghiệp để bù đắp cho Quỹ.

Tôi cho rằng Nghị quyết 116 cho phép doanh nghiệp giảm đóng Quỹ Bảo hiểm xã hội từ 1% xuống 0% vào tháng 9/2022 giảm đóng BHXH là rất hợp lý và hỗ trợ hiệu quả cho doanh nghiệp. Nhìn dài hơi hơn, việc khuyến khích người lao động tham gia đóng Bảo hiểm xã hội là một điều cực kỳ quan trọng. Càng nhiều người tham gia quỹ bảo hiểm xã hội, chúng ta càng có nguồn lực để chia sẻ rủi ro với người mất việc, làm tấm nệm để đỡ họ chống lại những cú sốc tương tự như cú sốc do Covid-19 gây ra vừa rồi.

Điều quan trọng hơn, từ việc những người được hưởng hỗ trợ từ Nghị quyết 116 đã có đầy đủ thông tin trong cơ sở dữ liệu và được hỗ trợ rất nhanh chóng, có thể thấy, khi ta số hóa công tác quản lý lao động thì chúng ta xử lý giải quyết chính sách rất nhanh, giảm chi phí rà soát. Đây cũng là yếu tố giúp chúng ta sử dụng hiệu quả các quỹ hỗ trợ cho người lao động.