Phát huy vị thế của già làng, trưởng bản trong việc giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa

Theo thống kê của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch  Lâm Đồng, tính đến nay, toàn tỉnh có 37 di tích được xếp hạng; riêng từ năm 2001 đến nay, đã có 26 di tích được xếp hạng mới, trong đó 2 di tích quốc gia đặc biệt, 7 di tích quốc gia, 17 di tích cấp tỉnh; có 70 cơ sở tín ngưỡng thờ Mẫu (đền Mẫu, điện Mẫu). Những năm qua, việc đầu tư tu bổ, tôn tạo các di tích lịch sử văn hóa, danh lam thắng cảnh được tỉnh quan tâm. Di tích Khảo cổ Cát Tiên, Di tích lịch sử Quốc gia Nhà Lao thiếu nhi Đà Lạt, Di tích lịch sử Kháng chiến Khu VI… được tôn tạo với nguồn kinh phí hơn 173 tỷ đồng và di tích cấp tỉnh (chủ yếu là đình làng) cũng được nâng cấp với kinh phí hơn 700 triệu đồng. Xem xét, phê duyệt 5 hồ sơ quy hoạch di tích: Thung lũng Tình Yêu, thác Prenn, thác Đatanla, hồ Tuyền Lâm, hồ Xuân Hương; quy hoạch tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Di tích Quốc gia đặc biệt khảo cổ Cát Tiên gắn với phát triển du lịch đến năm 2030.

Sau 20 năm Luật Di sản được thực thi, Lâm Đồng cũng ban hành nhiều văn bản quản lý, bảo vệ, phát huy giá trị di tích; di vật, cổ vật; bảo vật quốc gia; quản lý, bảo vệ, đầu tư khai thác di tích, danh lam thắng cảnh; nhiều đề án được triển khai thực hiện như: Bảo tồn và phát huy di sản văn hóa cồng chiêng các dân tộc Tây Nguyên tỉnh Lâm Đồng; chương trình văn hóa, nghệ thuật vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; bảo tồn và phát triển Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên các dân tộc tỉnh Lâm Đồng; bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc bản địa, khôi phục và phát triển các làng nghề truyền thống gắn với hoạt động du lịch...

Đối với di sản văn hóa vật thể, UBND tỉnh đã giao cho các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp quản lý, khai thác và phát huy các giá trị di tích, danh lam thắng cảnh như: Thung lũng Tình Yêu, thác Voi, thác Đatanla, thác Cam Ly, hồ Than Thở, thác Pongour, thác Bảo Đại… Bên cạnh đó, Sở VH-TT-DL trực tiếp quản lý Di tích Quốc gia đặc biệt khảo cổ Cát Tiên, Di tích Quốc gia Nhà lao thiếu nhi Đà Lạt. Các di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh, chủ yếu đình làng được giao cho chính quyền địa phương và cộng đồng dân cư quản lý

Di sản văn hóa phi vật thể cũng được quan tâm bảo tồn, phục dựng và phát huy giá trị. Các lễ hội truyền thống, diễn xướng, trò chơi dân gian, phong tục, tập quán, nếp sống tốt đẹp của đồng bào đã và đang được tích cực nghiên cứu, sưu tầm, khôi phục và bảo vệ. Các làn điệu dân ca, dân vũ, nhạc cụ dân tộc; các loại hình văn hóa dân gian được tổ chức thường xuyên tại các hội thi, hội diễn. Việc tổ chức hoặc phục dựng các lễ hội trên địa bàn được thực hiện theo nguyên tắc bảo tồn có chọn lọc những phong tục, tập quán tốt đẹp của từng cộng đồng dân cư theo hướng lành mạnh, tiến bộ; xây dựng các tiêu chí văn hóa mới phù hợp với không gian lễ hội và đời sống xã hội hiện đại. Triển khai dự án Làng nghề truyền thống dân tộc Chu Ru, xã Pró, huyện Đơn Dương với kinh phí 7 tỷ đồng; trong đó tập trung vào các nhiệm vụ: Bảo tồn công cụ lao động; sưu tầm phục chế, tái trang bị các loại nhạc cụ truyền thống; bảo tồn hiện vật trong các sinh hoạt tín ngưỡng, lễ nghi truyền thống; tổ chức các lớp đào tạo kỹ năng cho cộng đồng, hỗ trợ trang thiết bị cho các hộ gia đình để phục vụ du khách... Phục dựng một số lễ hội truyền thống dân tộc Mạ, K'Ho, Chu Ru; điều tra, nghiên cứu bảo tồn các buôn, làng tiêu biểu và lễ hội truyền thống của dân tộc ít người; hàng năm duy trì Ngày hội Văn hóa - Thể thao vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Thực hiện kiểm kê di sản văn hóa cồng chiêng tại các huyện; đưa vào chương trình giảng dạy tiếng nói, chữ viết của đồng bào dân tộc thiểu số cho học sinh các trường vùng đồng bào dân tộc thiểu số và các trường phổ thông dân tộc nội trú.

Công tác xã hội hóa bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa đã phát huy vị thế của già làng, trưởng thôn, người có uy tín trong việc nâng cao vai trò của người dân trong việc giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, bài trừ hủ tục, phong tục tập quán lạc hậu. Bên cạnh đó, các cấp chính quyền đã huy động nhiều nguồn lực lớn từ Nhân dân cho công tác tu bổ, tôn tạo di tích. Nhiều di tích đã được tu bổ, tôn tạo, phục hồi từ công sức, kinh phí đóng góp của cộng đồng và được Nhân dân tổ chức quản lý, bảo vệ và phát huy. Các di tích được phát huy có hiệu quả như: Thung lũng Tình Yêu, hồ Tuyền Lâm, thác Prenn, Ga Đà Lạt, Trường Cao đẳng Sư phạm... Các di sản văn hóa đã và đang phát huy mạnh mẽ, đóng góp không nhỏ vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương thông qua khai thác du lịch. Việc xác định và xây dựng thương hiệu du lịch từ di sản văn hóa đã thật sự tạo nên sự khác biệt hấp dẫn cho Lâm Đồng với nhiều loại hình gắn với các giá trị di sản như: tham quan, nghiên cứu các giá trị văn hóa, kiến trúc, trải nghiệm các giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số Nam Tây Nguyên.