“Ông tướng của tôi”- ký ức tuổi thơ của thế hệ 8X

Ra mắt tại Việt Nam từ những năm đầu thập niên 80 của thế kỉ 20, “Ông tướng của tôi” đã thu hút sự yêu mến say mê của nhiều độc giả nhỏ tuổi thế hệ 8X, 9X. Hình ảnh người ông – một vị tướng về hưu cả cuộc đời luôn trung thành với những lý tưởng sống cao đẹp đã in đậm trong tâm hồn của cậu bé Anton, cũng như biết bao cô bé cậu bé đã từng đọc tác phẩm. Tuy nhiên, đây lại là lần đầu tiên “Ông tướng của tôi” được in khổ lớn với những tranh minh họa màu sống động, mang đậm nét tính cách, tâm hồn, cảnh sắc thiên nhiên Nga tại Việt Nam.

“Ông tướng của tôi” kể về Anton, cậu sống cùng bố mẹ tại vùng Siberia xa xôi, còn ông nội cậu - trung tướng Anton Rybakov lại ở thủ đô Moskva. Được nghe bố mẹ kể rất nhiều về ông, nhưng cậu chỉ được gặp và ở cùng ông từ lúc ông nghỉ hưu về sống với gia đình cậu. Khác hẳn những gì cậu bé hình dung về một vị tướng oai phong lẫm liệt với huân chương đeo đầy trước ngực, “vị tướng” của Anton ngoài sự cương nghị, mực thước, lại là một người ông vô cùng giản dị, gần gũi, không lúc nào để mình nghỉ ngơi nhàn rỗi. Anton đã phải thốt lên kinh ngạc khi chứng kiến “Một vị tướng, dù đã về hưu lại xách chai lọ đi mua sữa, lau nhà, nướng bánh!”  

Qua những tháng ngày bên ông, chứng kiến những cử chỉ, hành động của ông, hiểu quan niệm, triết lý sống của ông, Anton càng yêu mến và cảm phục ông, và từ đó cậu cũng nhận ra được nhiều bài học quý giá trong cuộc sống, trong cách đối nhân xử thế. Đó là khi Anton nhận ra “Ngay cả kẻ thù lớn nhất của tôi, thằng quỷ dữ Pukhov, biệt danh là Thùng Phuy cũng không phải là kẻ thù và phản bội, kẻ thù chính là tôi. Tôi là kẻ thù của chính mình.”, và hiểu rằng “dám nhận sự hèn nhát của mình, thậm chí sự hèn hạ của mình, đó chính là sức mạnh”, chứ không phải cậy nhờ vào uy thế của người khác.

Không chỉ với Anton, nhân sinh quan tích cực của vị tướng già còn truyền cảm hứng cho những người xung quanh. Với ông, “trong năm, mỗi mùa có một vẻ đẹp riêng. Mùa đông, mùa xuân, mùa thu, mùa hạ… Và con người cũng thế! Tuổi già là mùa thu của đời người. Và tuổi già có cái kỳ diệu riêng, có niềm kiêu hãnh riêng của nó.” Ông quan niệm: “Không phải mọi việc đều đơn giản, không phải mọi cái đều đạt được như ý muốn. Nhưng như vậy mà lại tốt. Có cái để ta phấn đấu! Để ta làm cho tốt hơn!” Dành trọn cuộc đời cống hiến cho Tổ quốc, cả trong thời chiến lẫn thời bình, đến khi về hưu, vị tướng già vẫn luôn đau đáu, làm thế nào để cuộc sống của mọi người xung quanh trở nên tốt đẹp hơn.

 “Ông tướng của tôi” chứa đựng những câu chuyện thường ngày ở nhà, ở trường của nhân vật chính – cậu bé Anton trong mối quan hệ với cha mẹ, bạn bè, thầy cô, ở khu công trường vùng Siberia khắc nghiệt, cùng những câu chuyện về một thời chiến tranh vệ quốc oai hùng trong kí ức của vị tướng già.

Với lối kể chuyện khúc chiết, miêu tả diễn biến tâm lý nhân vật tinh tế, cùng những tình huống gây bất ngờ, xúc động, “Ông tướng của tôi” đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng người đọc. Chắc chăn, khi đọc cuốn sách, độc giả sẽ có những giây phút được đắm chìm trong vẻ đẹp của thiên nhiên, cảnh sắc đất nước Nga xinh đẹp với rừng taiga “quanh năm rì rào, đưa lên đỉnh núi hương thơm của nhựa và phấn thông”, mùa đông với “mặt sông bốc khói nghi ngút. Những cây thông vỡ toác vọng tiếng vào không trung giá rét”, khiến ta không khỏi “kinh ngạc về vẻ đẹp, về sự hùng vĩ của núi rừng, về sự gần gũi của bầu trời”.

Nhà văn Albert Likhanov có những tác phẩm tiêu biểu như: Những ngôi sao tháng Chín, Mưa ấm, Chuyện gia đình (tiểu thuyết bộ ba gồm Mê cung, Những viên sỏi, Lừa dối), Những con ngựa gỗ, Những cậu bé Nga, Trường học dành cho nam sinh, Không ai cả, Con búp bê gẫy tay, Cậu bé không biết đau, Cô bé thế nào cũng được, Nhật thực... Ông từng có hai tác phẩm đã được xuất bản tại Việt Nam là Ông tướng của tôi và Những con ngựa gỗ. Hiện nay, nhà văn Albert Likhanov là Chủ tịch Quỹ Nhi đồng Nga. Ông còn là Viện sĩ Viện Hàn lâm Giáo dục Liên Xô, Viện sĩ Viện Hàn lâm Giáo dục Nga, Giáo sư danh dự Đại học Sư phạm St Petersburg, Giáo sư danh dự của Đại học Nhân văn Moscow.

Albert Likhanov được tặng nhiều giải thưởng văn học, trong đó có Giải thưởng quốc tế mang tên Maxim Gorky, Giải thưởng văn hóa Pháp mang tên Victor Hugo, Giải thưởng Sakura (Nhật Bản), Giải thưởng Oliver (Mỹ), Giải thưởng Nikolai Ostrovsky, Giải thưởng Alexander Grin, Giải thưởng Fyodor Dostoevsky, Giải đặc biệt mang tên Ivan Bunin “Vì những đóng góp xuất sắc đối với văn học Nga dành cho thanh thiếu nhi”.  Ông cũng được trao các danh hiệu cao quý, trong đó có Huân chương danh dự của Tổng thống Nga.