Nông sản Việt: khó cạnh tranh với rau quả ngoại

Rau quả ngoại “phủ sóng”

Theo số liệu thống kê, đơn cử tại các chợ đầu mối, chợ bán lẻ trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội lượng rau quả nhập khẩu đang được tiêu thụ khá tốt. Theo ban quản lý chợ đầu mối Long Biên, hiện mỗi đêm có khoảng 150 tấn rau củ và 1.500 tấn trái cây được các thương lái vận chuyển về bỏ mối sỉ cho các sạp, trong đó trái cây ngoại nhập chiếm 30%.

Tại các chợ đầu mối, bình quân mỗi ngày nhiều loại rau quả nhập khẩu bán rất chạy, ngay như hành tỏi (chủ yếu nhập của Trung Quốc) mỗi đêm mỗi sạp của doanh thương bán được vài tấn hàng. Nguyên nhân do hàng Trung Quốc số lượng muốn bao nhiêu cũng có, kích cỡ to, đều, giá lại rẻ hơn so với hàng nội địa. Rau quả ngoại nhập về chợ đầu mối khá nhiều nên việc “phủ sóng” các mặt hàng này đến những chợ lẻ trên các địa bàn lân cận cũng được phổ biến, sức tiêu thụ cao.

Chợ đầu mối Long Biên, Hà Nội

Tương tự, ở các siêu thị lớn Co.opmart, Big C, Lotte Mart, Satra Food… trái cây ngoại như: nho, cam, táo, lê, chery… được bày bán khá bắt mắt. Giá trái cây ngoại dao động từ 59.000 - 169.900 đồng/kg, cá biệt có một số mặt hàng như cherry có giá 700.000 đồng/kg. Cụ thể, Nho Úc xanh 170.000 đồng/kg, nho Úc đỏ 120.000 đồng/kg, cam Mỹ 74.000 đồng/kg, táo Pháp 60.000 đồng/kg… Theo ông Trần Văn Chúc - Giám đốc Ngành hàng Thực phẩm tươi sống Lotte Mart - hiện tại trái cây ngoại nhập tại hệ thống của Lotte Mart chiếm 35% với sản lượng nhập 950 tấn/năm. Trong năm 2015 tỷ lệ nhập khẩu mặt hàng này tăng 8% và năm nay dự kiến sẽ không có nhiều thay đổi đột biến.

Việc rau quả ngoại nhập gia tăng mạnh mang đến cơ hội cho người tiêu dùng có nhiều lựa chọn đa dạng, điều này cũng trở thành thách thức cho các nhà sản xuất rau quả nội địa. Sản phẩm rau quả nội địa lâu nay vẫn có nhược điểm là tính mùa vụ, sản lượng trồi sụt, giá lên xuống thất thường và đặc biệt là chất lượng, mẫu mã không đồng đều. Vì vậy dễ hiểu khi ngành sản xuất rau quả nội địa phải có ngay phương cách cải thiện kịp thời các điểm yếu của mình để có thể cạnh tranh sòng phẳng ngay trên sân nhà với trái cây ngoại.

Nông sản nội làm gì trước sức ép cạnh tranh?

Giữa sức mua hoa quả hàng ngoại tăng cao, sản phẩm nông sản VN, đặc biệt là nông sản sạch, giá luôn cao hơn so với mặt bằng chung gian nan tìm đầu ra. Bởi lẽ, người tiêu dùng hoang mang, thiếu niềm tin khi cầm trên tay sản phẩm nông sản sạch nhưng không dám chắc mua được sản phẩm tốt hay không.

Trong khuôn khổ Tuần lễ nông sản thực phẩm an toàn, đặc sản của Bắc Bộ,  bà Nguyễn Thị Hồng Gấm, Chi cục quản lý chất lượng nông lâm thủy sản tỉnh Điện Biên cho hay: với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng thuận lợi, Điện Biên có rất nhiều loại đặc sản chất lượng cao như cà phê, chè, gạo…với chất lượng vượt trội, các sản phẩm này được đông đảo người tiêu dùng biết đến, nhưng để tìm lối ra ổn định cho đặc sản vùng cao này cũng không phải dễ. Do khâu xúc tiến thương mại kém, việc đầu tư quản lý thương hiệu chưa tốt khiến đặc sản gạo tám Điện Biên đang bị làm nhái khá nhiều trên thị trường. Bà Gấm hy vọng, với việc dán tem nhãn truy suất nguồn gốc điện tử do ngành nông nghiệp Hà Nội áp dụng tại Tuần lễ nông sản đặc sản an toàn Bắc Bộ lần này sẽ giúp người tiêu dùng lựa chọn đúng loại đặc sản của Điện Biên. 

Theo ông Nguyễn Văn Chí, Giám đốc Trung tâm xúc tiến Thương mại nông nghiệp Hà Nội cho hay: khó khăn lớn nhất là thiếu cơ chế chính sách cho việc tổ chức liên kết chuỗi nhất là chính sách cho công tác giới thiệu sản phẩm thông qua hệ thống cửa hàng thực phẩm an toàn, cửa hàng tiện ích để người tiêu dùng được tiếp cận. Chính phủ, Bộ NN& PTNT chưa có cơ chế chính sách hỗ trợ vùng để tạo ra liên kết giữa DN của Hà Nội và các địa phương nhằm tạo ra sản phẩm hàng hóa chất lượng cao, đặc sản vùng miền đủ sức cạnh tranh, đáp ứng yêu cầu tiêu thụ nội địa và hội nhập quốc tế.

 “Chính sách về đất đai là một rào cản lớn, DN luôn trong tình trạng khó khăn về đất sản xuất, kho bãi, địa điểm giới thiệu và bán sản phẩm nông sản an toàn trong khi giá thuê đất thực hiện sản xuất kinh doanh nông sản rất cao, DN đầu tư nông nghiệp khó đáp ứng lợi nhuận để đáp ứng các loại chi phí này. Bên cạnh đó công tác kiểm tra giám sát chất lượng sản phẩm nông nghiệp mặc dù đã được quan tâm song cũng còn không ít các hạn chế dẫn tới có sản phẩm kém chất lượng tiêu thụ tại thị trường khiến DN làm ăn chân chính bị lép vế, người tiêu dùng mất niềm tin”, ông Nguyễn Tiến Hưng- Giám đốc Cty TNHH thực phẩm sạch BigGreen Việt Nam cho hay.

Trong khi đó, giá cả nông sản an toàn thương hiệu Việt khó cạnh tranh với các sản phẩm tự do, trôi nổi trên thị trường, bản thân DN rất ngại trong việc thực hiện các thủ tục pháp lý đăng ký nhãn hiệu hàng hóa, tem nhãn xuất xứ sản phẩm do đội chi phí cao nếu như không có sự hỗ trợ của cơ quan chức năng… Trước sức “đổ bộ” ào ạt của hoa quả ngoại nhập, nông sản Việt Nam đang cạnh tranh vất vả ngay trên sân nhà.