Những vướng mắc trong triển khai Luật An toàn vệ sinh lao động và kiến nghị hoàn thiện chính sách

Công tác thông tin, tuyên truyền phổ biến Luật và huấn luyện về ATVSLĐ được đẩy mạnh. Tháng hành động về ATVSLĐ lần thứ 1 (năm 2018) được tổ chức thành công với sự tham gia và hưởng ứng tích cực của các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp trên cả nước với hàng chục nghìn tin, bài, tài liệu được tuyên truyền phát đến tận tay người lao động, doanh nghiệp; nhiều hoạt động phong phú, thiết thực đặc biệt là để thúc đẩy các hoạt động huấn luyện về ATVSLĐ, cải thiện điều kiện làm việc của doanh nghiệp; tổ chức nhiều lớp tập huấn, phổ biến văn bản mới, hướng dẫn triển khai các văn bản hướng dẫn Luật. Đặc biệt, lần đầu tiên Hội đồng quốc gia về ATVSLĐ đã tổ chức thành công phiên đối thoại định kỳ về ATVSLĐ với sự tham dự của gần 200 đại biểu đại diện các cơ quan, hiệp hội và doanh nghiệp với 175 câu hỏi được trao đổi, giải đáp tại buổi tọa đàm; phối hợp với các tập đoàn, tổng công ty tổ chức các cuộc thi tìm hiểu pháp luật về ATVSLĐ nhằm tuyên truyền, nâng cao nhận thức về ATVSLĐ tới doanh nghiệp và người lao động. Công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát về ATVSLĐ được triển khai tích cực:  Năm 2017, Cục An toàn lao động cũng đã phối hợp Phối hợp với Thanh tra Bộ thực hiện kiểm tra khoảng hơn 40 tổ chức huấn luyện về ATVSLĐ. Qua thanh tra, kiểm tra đã đề xuất nhiều kiến nghị đối các doanh nghiệp khắc phục các sai phạm, làm tốt hơn công tác ATVSLĐ; phối hợp với Sở LĐTBXH các địa phương tổ chức 06 đoàn kiểm tra tại 30 doanh nghiệp và hơn 20 tổ chức hoạt động kiểm định; tập trung kiểm tra đối với các cơ sở hoạt động huấn luyện ATVSLĐ và kiểm định kỹ thuật an toàn lao động. Qua kiểm tra đã thu hồi 78 kết quả kiểm định kỹ thuật an toàn lao động và yêu cầu các tổ chức hoạt động kiểm định nghiêm túc tuân thủ các quy định pháp luật, quy trình kiểm định trong quá trình cung cấp dịch vụ kiểm định kỹ thuật an toàn lao động;

Đặc biệt, nhiều hoạt động về tuyên truyền, huấn luyện đến khu vực người lao động làm việc không có hợp đồng lao động cũng bắt đầu được tăng cường triển khai như: tuyên truyền, phổ biến Luật ATVSLĐ tới hơn 10 làng nghề; Phối hợp với dự án An toàn và Sức khỏe cho Lao động trẻ - Văn phòng ILO tại Hà Nội khảo sát về ATVSLĐ tại 6 làng nghề của 2 tỉnh Hưng Yên và Phú Thọ để xây dựng một số tài liệu huấn luyện, truyền thông về ATVSLĐ trong khu vực này; phối hợp với Trung ương Hội Nông dân VN tổ chức 2 khóa tập huấn ATVSLĐ cho cán bộ Hội nông dân các tỉnh; triển khai chương trình hỗ trợ xây dựng mô hình quản lý ATVSLĐ tại một số làng nghề thủ công mỹ nghệ Sơn Đồng, Hoài Đức, Hà Nội; Xây dựng phương án hỗ trợ thí điểm phòng chống tai nạn lao động khi sử dụng máy, thiết bị, vật tư có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động trong khu vực phi kết cấu...

Có thể nói Luật ATVSLĐ được ban hành là một bước tiến quan trọng nhằm bảo vệ quyền lợi cho người lao động cả khu vực trong và ngoài quan hệ lao động. Tuy nhiên bên cạnh những kết quả đạt được, việc triển khai Luật cũng gặp một số khó khăn, vướng mắc, cụ thể đó là: Còn phức tạp trong công tác quản lý hoạt động kiểm định dẫn đến 1 đối tượng thiết bị, 1 kiểm định viên làm kiểm định có thể phải xin nhiều giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động kiểm định từ nhiều bộ quản lý, ví dụ: Cẩu tháp (Bộ Xây dựng, Bộ LĐTBXH), bình áp lực (Bộ LĐ-TB&XH, Bộ Công thương) mặc dù khi trình Chính phủ, Quốc hội dự thảo Luật ATVSLĐ, Bộ LĐTBXH đã báo cáo về vấn đề này); Một số chính sách, chế độ về thời giờ làm việc, thời giờ làm thêm, về ATVSLĐ cần có sự điều chỉnh linh hoạt, phù hợp hơn với điều kiện phát triển của kinh tế, xã hội như: phương pháp xác định đặc điểm điều kiện lao động đối với nghề NNĐHNH; qui định danh mục nghề nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm trong nhiều văn bản, gây khó khăn trong công tác tra cứu, thực thi.

Việc triển khai phổ biến các văn bản quy phạm pháp luật xuống cơ sở để doanh nghiệp, người sử dụng lao động, người lao động nắm được còn rất hạn chế, nhất là đối với cán bộ cấp xã, phường; Việc mở rộng đối tượng áp dụng ra khu vực phi chính thức là một thách thức lớn, đòi hỏi phải có những đầu tư kinh phí nhất định. Trong khi đó, các cấp, các ngành, địa phương còn chủ quan chưa quan tâm bố trí kinh phí cho hoạt động này dẫn đến chưa triển khai được nhiều hoạt động về tuyên truyền và huấn luyện trong khu vực không có quan hệ lao động, trong các làng nghề. Công tác thống kê, báo cáo tình hình TNLĐ còn thấp. Công tác thanh tra, kiểm tra còn ít do kinh phí thực hiện rất hạn chế và lực lượng thanh tra còn quá mỏng chưa đáp ứng được yêu cầu thanh tra, kiểm tra so với yêu cầu thực tế số lượng doanh nghiệp đang ngày càng tăng lên (hiện có khoảng 600.000 doanh nghiệp, dự kiến đến 2020 có khoảng 1.000.000 doanh nghiệp); Công tác thông tin, tuyên truyền chưa sâu rộng và thường xuyên, mới chủ yếu tập trung vào Tháng hành động về ATVSLĐ; nội dung  hình thức tuyên truyền còn nặng về chuyên môn, kỹ thuật mà chưa có sự phân loại cho phù hợp với các đối tượng cụ thể.