Những bê bối kéo Tập đoàn Lotte xuống dốc

Shin Dong Bin (giữa) tại sân bay. Dù việc tranh chấp "ngôi vương" thường diễn ra trong các chaebol, nhưng trường hợp của Lotte là ngoại lệ, bởi nó đi ngược lại với truyền thống Nho giáo vốn quen thuộc với người Á Đông, khi con trai lại tiếm quyền lật đổ chính cha đẻ. Ảnh:Reuters

Lotte Group được thành lập vào năm 1948, với xuất phát là một công ty bán kẹo cao su cho trẻ em trong thời hậu chiến ở Nhật Bản. Tập đoàn này hiện được định giá khoảng 106 tỷ USD và là doanh nghiệp lớn thứ 5 của Hàn Quốc.

Năm 1967, Lotte Hàn Quốc bắt đầu mở rộng kinh doanh, từ thực phẩm, bán lẻ sang tài chính, xây dựng, hóa dầu và khách sạn, thành lập hàng chục công ty con trên toàn cầu với những công trình, dự án lớn mọc lên tại khắp châu Á và thế giới.

Con tiếm quyền cha, em trục xuất anh

Tuy nhiên, sóng gió ập tới bắt đầu từ tranh chấp quyền thừa kế giữa 2 con trai của người sáng lập tập đoàn Shin Kyuk Ho, 93 tuổi. Cuộc chiến ngày càng diễn ra ác liệt thì hai anh em ngày càng “cạn tình cạn nghĩa”.Theo Strait Times, đỉnh điểm của sự việc là con thứ Shin Dong Bin bí mật tiếm quyền cha, để sa thải anh trai Shin Dong Joo ra khỏi Lotte. Chưa dừng lại, Dong Bin còn mạo nhận quyền thừa kế và ra quyết định sa thải người cha ra khỏi chiếc ghế chủ tịch, hoàn tất việc kế nhiệm với tư cách người đứng đầu doanh nghiệp của gia đình.

Ngay sau khi sự việc lật đổ diễn ra, người anh cả, Dong Joo, khẳng định em trai thao túng số liệu, không báo cáo các khoản lỗ tại Trung Quốc cho cha. Đồng thời, Dong Joo cũng đưa ra một bức thư viết tay khẳng định anh mới là người thừa kế. Tuy nhiên, Dong Bin đã bác bỏ nội dung này và cho biết bức thư "không có tính pháp lý", được viết khi ông Shin không minh mẫn.

Trước sự việc, ông Shin Kyuk Ho gửi lời xin lỗi tới báo chí và công chúng cả nước vì “tình hình đáng thương” đang xảy ra tại Lotte. Bên cạnh đó, ông khẳng định, ông chưa từng bổ nhiệm Shin Dong Bin là người thừa kế và đồng thời tuyên bố sẽ lấy lại những gì đã thuộc về mình.

Lùm xùm quanh tòa nhà chọc trời cao 123 tầng

Hôm 10/6, hơn 200 công tố viên Hàn Quốc đã đột kích 17 địa điểm liên quan đến Lotte Group, gồm văn phòng của người sáng lập tập đoàn tại Khách sạn Lotte ở Seoul, cũng như nhà của đương kim Chủ tịch Shin Dong Bin, sau những cáo buộc về việc tạo ra quỹ đen thông qua giao dịch nội bộ, Yonhap đưa tin.

Một người phụ trách quản lý quỹ của tập đoàn nói với các công tố viên rằng, Shin Kyuk Ho và Shin Dong Bin đã tạo ra quỹ đen thông qua các giao dịch bất hợp pháp trong nội bộ lần lượt khoảng 10 và 20 tỷ won mỗi năm. Số tiền này được dùng để hối lộ các quan chức dưới thời cựu Tổng thống Lee Myung Bak, trong cuộc chạy đua xin giấy phép xây dựng tổ hợp Lotte World Tower và Lotte World Mall tại phía nam thủ đô Seoul.

Chính quyền dưới thời Tổng thống Lee đã cho phép Shin Kyuk Ho xây dựng, dù phải thay đổi một đường bay quân sự của căn cứ không quân gần đó. Trong quá trình xây dựng, doanh nghiệp vướng vào hàng loạt cáo buộc như lỗi xây dựng và gây mất an ninh.

Việc xây dựng khu phức hợp, gồm một tòa nhà cao 555m, là ước mơ của ông Shin. Người ta nói rằng ông muốn sống đến năm 123 tuổi, hơn cả người cao tuổi nhất thế giới hiện nay. Vì thế, ông đã xây tòa nhà 123 tầng tại Seoul - dự kiến là tòa nhà cao nhất Hàn Quốc khi hoàn thành.

Năm ngoái, chính phủ Hàn Quốc cản trở kế hoạch phát triển tòa nhà chọc trời cao 123 tầng tại thành phố Seoul của Lotte, với lý do quan ngại về độ an toàn. 

Nhiều kế hoạch phải hoãn hoặc hủy

Sau những cáo buộc về quỹ đen và các cuộc kiểm tra của công tố viên, Lotte Group buộc phải dừng việc đấu thầu công ty hóa chất của Mỹ Axiall. Một giám đốc điều hành của Lotte cho biết, giá chào mua của công ty hóa chất hạng trung của Mỹ cao nhưng lý do chính là Lotte Chemical không thể tiếp tục theo đuổi cuộc chiến trong điều kiện hiện tại của tập đoàn.

                                                               Một khách sạn thuộc tập đoàn Lotte. Ảnh:Forbes.

Bên cạnh đó, kế hoạch niêm yết Khách sạn Lotte, gồm những cửa hàng kinh doanh miễn thuế - một phần kế hoạch tháo gỡ mạng lưới sở hữu chồng chéo phức tạp giữa hơn 90 công ty thuộc Lotte Group, cũng bị tạm hoãn vô thời hạn.

Quyết định hoãn IPO là một tổn thất lớn đối với Lotte. Trong bối cảnh đại gia đình sáng lập Lotte chia rẽ vì tranh giành quyền lực, cuộc khủng hoảng của họ trở nên trầm trọng hơn. Lý do chính là các công tố viên Hàn Quốc mở rộng điều tra đối với hoạt động kinh doanh của tập đoàn sau những cáo buộc về hành vi lập quỹ đen, biển thủ tiền và hối lộ. 

“Cuộc khủng hoảng này có thể được coi là một vấn đề quản trị và khuất tất tại tập đoàn Lotte. Trong tương lai, Lotte phải cải thiện hoạt động quản trị một cách cơ bản”, Kim Ho Joon, Giám đốc bộ phận Nghiên cứu quản trị của Công ty Chứng khoán Daishin tại Seoul, nhận xét.

Ngoài ra, cuối năm ngoái, giới chức nước này cũng từ chối gia hạn giấy phép cho các cửa hàng miễn thuế đang hoạt động tại tòa tháp của tập đoàn.

Hàng loạt nhân vật cấp cao bị điều tra

Hôm 7/7, Tòa án quận Trung tâm thành phố Seoul ban lệnh bắt chính thức đối với Shin Young Jia, 73 tuổi, là con gái của nhà sáng lập Lotte, bởi cáo buộc nhận hối lộ từ nhiều công ty cho quyền kinh doanh tại các cửa hàng miễn thuế của Lotte. Số tiền "lại quả" có thể lên tới hơn 3 tỷ won (tương đương 2,5 triệu USD), Yonhap đưa tin.

3 ngày trước khi Young Jia bị bắt, giới chức đã điều tra nhà của một quản lý Quỹ Học bổng Lotte - một trợ lý thân cận của người phụ nữ 73 tuổi. Bà cũng từng bị cảnh sát triệu tập để thẩm vấn.

Bên cạnh đó, các công tố viên cho hay, bà cũng bị cáo buộc bòn rút khoảng 4 tỷ won (khoảng 3,5 triệu USD) từ một công ty phân phối nhập khẩu do con trai bà quản lý. Giới chức nhấn mạnh, họ sẽ điều tra kỹ người phụ nữ này, từ vấn đề tham nhũng cá nhân đến những vi phạm khác của tập đoàn.

Trước đó, hôm 11/6, Noh Byung Yong, chủ tịch của Lotte Corp và từng là người đứng đầu Lotte Mart, bị bắt vì cáo buộc tắc trách trong vụ máy khử trùng phun ẩm độc hại khiến nhiều người mắc bệnh và tử vong.

Đây là một trong những vụ bê bối tồi tệ nhất liên quan đến sản phẩm tiêu dùng sử dụng hóa chất. Vụ việc vỡ lở sau khi 4 phụ nữ mang thai thiệt mạng vì bệnh phổi – không rõ nguyên nhân căn bệnh – vào năm 2011. Một cuộc điều tra của chính phủ cho thấy sự liên quan giữa những người chết vì bệnh phổi và các hóa chất sử dụng để làm sạch không khí trong nhà.

Theo Yonhap, 41/221 nạn nhân và 16/90 người thiệt mạng sử dụng sản phẩm của lotte.

Mới đây, lãnh đạo của Lotte Chemial Huh Soo-young bị triệu tập đến Văn phòng Công tố viên quận Trung tâm Seoul để trả lời xung quanh cáo buộc “lobby” các cơ quan thuế địa phương và lôi kéo vào vụ kiện trái luật của công ty chống lại Chính phủ.

KP Chemical Corp., một công ty con của Lotte, sau này là Lotte Chemical, bị nghi ngờ đã sắp xếp một vụ kiện chống lại Chính phủ vào năm 2006 với các hồ sơ kế toán giả mạo và đã nhận được một khoản 27 tỷ won (24 triệu USD) tiền hoàn thuế.

Công ty cũng bị nghi ngờ đã chuyển khoảng 20 tỷ won hoa hồng bất hợp pháp cho chi nhánh của mình để tạo lập quỹ đen.

2 tuần trước, người tiền nhiệm của Huh Soo-young là Ki Joon bị bắt vì có liên quan đến các cáo buộc tham nhũng.

Bên cạnh đó, các công tố viên dự kiến triệu tập ông Lee In Won, người đàn ông số 2 của Lotte Group kiêm phụ tá thân cận của Chủ tịch tập đoàn Shin Dong Bin, với những tội danh liên quan đến cuộc điều tra về tập đoàn vào ngày 26/8. Tuy nhiên, vào đêm hôm trước, ông Lee, sống tại trung tâm thành phố Seoul, không trở về nhà sau khi rời đi khoảng 21h.

Khoảng 7h20 sáng 26/8 (theo giờ địa phương), giới chức trách nhận được thông tin từ người dân địa phương cho biết, họ phát hiện thi thể người đàn ông khoảng 60 tuổi treo trên cây gần một đường mòn tại Yangpyeong, cách thủ đô Seoul 55 km về phía đông.

Cảnh sát thông tin, họ phát hiện chứng minh thư trên quần áo của Lee và đang kiểm tra hiện trường, gồm cả xe của ông tại khu vực gần đấy. Một lá thư tuyệt mệnh được tìm thấy trong xe, nhưng nội dung không được công bố.