Nhiều đại biểu mất tư cách đại biểu Quốc hội- Nỗi buồn của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV

Cảm giác của ông thế nào khi  kỳ họp này lại có thêm tới 4 ghế trống tại hội trường Quốc hội?

Tôi nghĩ ghế trống mà như đại biểu Ngô Đức Mạnh đi làm nhiệm vụ đại sứ ở Nga thì đó cũng là điều vinh dự cho Quốc hội. Tuy nhiên còn tới 3 đại biểu khác phải cho thôi hoặc đương nhiên mất quyền đại biểu khi toà án tuyên có tội thì đó cũng là nỗi buồn cho nhiệm kỳ quốc hội khóa 14 này.

Có lẽ trong lịch sử 4 khóa tham gia quốc hội, tôi chưa thấy khoá nào như vậy, có nhiều lý do nhưng nói chung là đáng buồn và công tác cán bộ của chúng ta, như thế cần đánh giá, xem xét lại.

Mới nửa đầu nhiệm kỳ mà Quốc hội đã “rơi rụng” tới 7 đại biểu do các vấn đề khác nhau. Có những đơn vị bầu cử như Quảng Nam, đến thời đểm này đã khuyết 2 đại biểu (một đại biểu mất và một đại biểu không được làm nhiệm vụ nữa). Liệu điều đó ảnh hưởng thế nào, thưa ông?

Rõ ràng là khi đại biểu Quốc hội mất đi, thôi làm nhiệm vụ đại biểu hay bị miễn nhiệm, làm cho khu vực bầu cử bị thiếu đại biểu thì cũng khiến cho tiếng nói của địa phương đó bị ảnh hưởng tại Quốc hội. Cử tri mất đi đại diện của mình. Quảng Nam, một tỉnh nhỏ mà mất tới 2 đại biểu rõ ràng là ảnh hưởng lớn đến ý kiến của cử tri phản ánh về Quốc hội. Nếu chỉ khuyết 1 người hoặc việc thiếu khuyết rơi vào những tỉnh/thành lớn, có nhiều đại diện thì địa phương có thể điều tiết được. Nhưng ở đây, Quảng Nam là tỉnh nhỏ, vốn đã ít đại biểu rồi mà giờ lại “khuyết” mất 2 người thì đúng là khó khăn lớn cho hoạt động của chính các đại biểu đang còn hoạt động của địa phương này và cũng là khó khăn cho cử tri của tỉnh khi muốn phản ánh tâm tư đại biểu của mình với Quốc hội.

Thế còn hoạt động của Quốc hội liệu có bị ảnh hưởng?

Thực ra cũng có ảnh hưởng nhưng nói tóm lại thì con số này so với tổng số gần 500 đại biểu thì cũng không phải là một tỷ lệ lớn, cũng không tác động lớn lắm tới quyết định của Quốc hội. Với những đại biểu đương nhiên bị mất quyền hoặc là phải cho thôi thì đó cũng không phải là những đại biểu xuất sắc gì để chúng ta phải cần vì ý kiến của họ cực kỳ quan trọng mà cái cần rút kinh nghiệm chính là từ đầu đã lựa chọn không đúng.

Trước thềm kỳ họp này của Quốc hội thì báo chí cũng đặt câu hỏi về xác định trách nhiệm trong việc giới thiệu, thẩm tra những người được giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội dẫn đến tình trạng người trúng cử không được xác nhận tư cách, người bị kỷ luật, người rơi vào vòng lao lý. Và có người lại cho rằng "trách nhiệm thuộc về nhân dân, cử tri" ?!

Quan điểm của tôi, người dân chỉ chịu trách nhiệm khi các cơ quan đã lên danh sách người được giới thiệu để bầu mà bầu không đúng. Còn ở đây có vấn đề là chúng ta lựa chọn ứng viên một cách rất bài bản, đi từ cơ sở, giới thiệu từ cơ sở lên, rồi đưa ra Mặt trận để hiệp thương. Quá trình đó chúng ta làm rất chặt chẽ, bài bản mà vẫn “lọt” người như vậy thì tôi cho rằng các tổ chức, xem xét, đánh giá công tác cán bộ và công tác hiệp thương của mặt trận chưa được nghiên cứu kỹ.

Trách nhiệm của người dân là lá phiếu nhưng vì không phải là người dân trực tiếp giới thiệu và bỏ phiếu mà do quy trình giới thiệu, cơ cấu làm từ dưới lên, từ trên xuống rồi còn thông qua hiệp thương nữa mới có danh sách đó. Vậy nên, thực tế, người dân chỉ bỏ phiếu trong danh sách ứng viên được giới thiệu, hiệp thương đưa ra chứ không bỏ ngoài danh sách đâu nên nói trách nhiệm thuộc về cử tri là không đúng.

Ở đây, vấn đề quan trọng là công tác quy hoạch và hiệp thương của chúng ta chưa chắc chắn và có lẽ cũng có lỗ hổng nào đó.

Công tác hiệp thương của Mặt trận cần phải làm rất kỹ và có lẽ chúng ta phải nghe thêm ý kiến của nhân dân. Tôi nghĩ có đại biểu trong quá trình giới thiệu, hiệp thương người dân đã ý kiến rồi nhưng chúng ta chưa làm hết trách nhiệm của mình để nghiên cứu kỹ vấn đề này.

Tôi nghĩ việc đổi mới để lựa chọn đại biểu Quốc hội luôn luôn cần thiết, lấy chất lượng làm gốc.

Nghĩa là theo  ông cần phải đổi mới việc vận động bầu cử, cho tranh cử để cử tri có thể lựa chọn đúng người?

Việc đó rất cần thiết, danh sách bầu cử đã có số dư rồi thì tại sao không cho tranh luận, tranh cử. Cái đó hoàn toàn có thể làm được. Giờ chúng ta đang giới thiệu, bầu 5 để lấy 3 thì người ta vẫn có quyền đưa ra phương án là nêu chương trình hành động, nếu trúng cử thì làm gì, hứa gì… Thực ra chúng ta đã làm cái này rồi nhưng chỉ có điều tranh cử quyết liệt, thể hiện một cách công khai minh bạch thì ta chưa thể hiện rõ.

Tôi ví dụ ở một tổ bầu cử  5 người lấy 3 thì nên để tất cả các ứng viên có quyền tranh luận về chương trình hành động của người khác. Nếu là tôi thì tôi làm thế nào, dự kiến của anh tốt hay không tốt ở chỗ nào… Qua đó người ta sẽ thấy được chất lượng của các ứng cử viên đại biểu Quốc hội thấy được mục đích của mỗi người vào Quốc hội để làm gì.

Xin trân trọng cảm ơn ông!