Nhân lực trẻ với những thách thức lớn

Cơ hội

Theo thống kê hiện cả nước có 178,000 lao động có bằng cử nhân, thạc sĩ vẫn chưa có việc làm. Cũng theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, số sinh viên tốt nghiệp trong năm 2014-2015, hơn 425.000 người. Những sinh viên mới ra trường này sẽ đóng vai trò là nguồn nhân lực trẻ, bổ sung cho thị trường tuyển dụng Việt Nam. Đặc biệt khi nền kinh tế có những dấu hiệu khá tốt về tăng trưởng với 65% doanh nghiệp có nhu cầu tuyển dụng cao vào nửa cuối năm 2015, chất lượng nguồn cung lao động trẻ lại là vấn đề đáng được quan tâm nhất tại thời điểm hiện tại.

Nhìn về phía nhu cầu tuyển dụng, quý 3/2015 chứng kiến những dấu hiệu khởi sắc của nền kinh tế với nhiều dự án FDI được đầu tư hơn. Tính đến nay, trong cả nước đã có 17,499 dự án FDI trong tổng số 448.148 doanh nghiệp đang hoạt động tại Việt Nam, dự đoán sẽ mang lại sự tăng trưởng trong nhu cầu việc làm. Khảo sát của JobStreet.com cũng cho thấy 65% doanh nghiệp có nhu cầu tuyển dụng cao trong nửa cuối năm 2015, đặc biệt là trong ba lĩnh vực Kinh doanh, bán hàng, công nghệ thông tin và kỹ thuật.

Đối mặt

Nhu cầu tuyển dụng chủ yếu tập trung vào phân khúc nhân viên chiếm 59% và nhân sự cấp cao, trưởng nhóm chiến 21%. Chỉ có khoảng 10% nhu cầu tuyển dụng của thị trường sẽ dành cho phân khúc nhân sự mới ra trường, khiến vấn đề giải quyết việc làm cho nguồn lực trẻ này sẽ là thách thức lớn trong thời gian sắp tới.

Ngay cả trong lĩnh vực sản xuất, được dự đoán sẽ tạo ra nhiều việc làm hơn trong nửa cuối năm 2015 cũng chỉ dành 19% cơ hội cho sinh viên mới tốt nghiệp. Trong khi đó 3 ngành có nhu cầu tuyển dụng nhân lực mới ra trường cao nhất trong quý 3 sẽ công nghệ thông tin, kỹ thuật và chăm sóc khách hàng.

Sinh viên mới ra trường tìm việc

Khảo sát của JobStreet.com với gần 3,000 sinh viên mới tốt nghiệp cho thấy đến 69% nguồn nhân lực này chưa có việc làm, trong khi đó cũng có đến 72% các doanh nghiệp có nhu cầu tuyển dụng nguồn nhân lực này.

Điều này cho thấy, tại phân khúc nhân lực trẻ, mới ra trường và chưa có kinh nghiệm, thị trường vẫn có cả cung lẫn cầu. Tuy nhiên sinh viên mới tốt nghiệp vẫn không tránh khỏi “nỗi lo thất nghiệp”, bởi “mức lương cạnh tranh” của sinh viên mới ra trường không còn là yếu tố tiên quyết khiến các doanh nghiệp cân nhắc nhiều trong tuyển dụng, mà kỹ năng và tỉ lệ nhảy việc mới là điều khiến các công ty chú trọng hơn.

Nhìn vào mức lương dành cho cấp bậc mới ra trường của 10 vị trí có mức lương cao nhất được JobStreet.com công bố tháng 5/2015, vẫn còn 1 khoảng cách không nhỏ để người mới ra trường có thể đạt được mức lương dành cho vị trí nhân viên. Cụ thể, tại ngành Y tế, Kinh doanh, bán hang và tiếp thị, phát triển kinh doanh, nhân sự mới ra trường chỉ đạt mức lương bằng 1/3 đối với vị trí nhân viên là vào khoảng từ 5triệu đến 7 triệu đồng. Phần lớn các vị trí tại các chuyên ngành khác, nhân sự mới ra trường cần phải tăng “gấp đôi” mức hiện tại để đạt được mức lương dành cho vị trí nhân viên.

So sánh trực tiếp với Malaysia tại những vị trí kể trên, mức lương mà nhà tuyển dụng dành cho nhân sự mới ra trường tại Việt Nam cũng còn khá thấp, chỉ bằng 3/2 hoặc 1/2 so với sinh viên mới tốt nghiệp tại Malaysia.

Tuy nhiên, khi khảo sát đối với ứng viên, mức thu nhập của sinh viên mới ra trường tại Việt Nam thấp hơn đến 7 lần so với Malaysia khi phần lớn nhân sự phân khúc này chỉ đạt mức thu nhập từ 2 triệu đồng – 5 triệu đồng, trong khi lao động mới ra trường tại Malaysia trung bình nhận được 14 đến  16 triệu đồng mỗi tháng.

“Một yếu tố nữa cũng khiến nhà tuyển dụng ái ngại ứng viên mới ra trường là phần lớn người lao động không “trung thành” với việc làm đầu tiên và thường có xu hướng “nhảy việc” sau một thời gian Khi được hỏi lý do không muốn tuyển dụng nhân sự mới ra trường, 67% doanh nghiệp Việt Nam quan ngại về kỹ năng, 33% lo lắng về tỉ lệ nhảy việc cao” Bà Nguyễn Thị Việt Thanh, Tổng Giám đốc Anphabe.com (Mạng cộng đồng nghề nghiệp) cho biết.

Tiếng Anh trở thành điểm yếu lớn, khiến nguồn lực lao động Việt Nam mất đi lợi thế cạnh tranh trên trường quốc tế, và đặc biệt khi các nhà tuyển dụng cũng đồng ý sẽ dành mức lương cao hơn từ 11-20% đối với những ứng viên có trình độ tiếng Anh lưu loát.

Yếu kém về kỹ năng, non nớt về kinh nghiệm hiện đang là thử thách lớn nhất của nhân sự Việt Nam đặc biệt tại phân khúc lao động mới tốt nghiệp, khi mà có đến 50% nguồn nhân lực này đang làm việc trái chuyên ngành. Không thể tìm được việc làm phù hợp là vấn đề khiến 17% ứng viên không làm việc đúng chuyên ngành, 45% ứng viên chỉ làm một công việc tạm thời cho đến khi tìm được đúng việc làm phù hợp với chuyên ngành đã học.

Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trẻ trong thời kỳ hội nhập dường như không chỉ là vấn đề của giáo dục mà còn là vấn đề lớn của cả thị trường nhân sự, tuyển dụng. Và một trong những thách thức lớn nhất đối với thị trường là mang đến việc làm phù hợp, đúng chuyên ngành và năng lực của lực lượng lao động.