Người dân và cây trồng vùng biên giới bị khô cháy vì nắng hạn

Cây trồng khô khát

Thẩn thờ nhìn rẫy cà phê bị khô cháy lá phải chặt bỏ xếp thành từng đống, anh Nguyễn Bá Huấn (làng Bua, xã Ia Pnôn) cho hay, mấy tháng nay, thời tiết nắng nóng gay gắt khiến nhiều ao hồ, suối bị cạn, dẫn đến không có nước để cung cấp tưới cây công nghiệp, cây ăn quả. Rẫy cà phê 1 ha của gia đình tái canh cách đây được 3 năm, hiện đang trong giai đoạn thu bói. Do nắng nóng kéo dài, những con suối quanh đây đều khô cạn, còn các giếng khoan xung gần đây cũng hết nước nên không thể tưới cho cây trồng được. Giờ cây khô lá, chết cháy nên đành phải chặt bỏ. Ước tính thiệt hại của gia đình trong đợt hạn này hơn 120 triệu đồng. "Chưa có năm nào ở đây nắng hạn kéo dài như vậy. Nhiều rẫy cà phê của các hộ trong làng cũng đang chuẩn bị chặt bỏ vì cây bắt đầu khô héo, cháy lá. Chặt cây lòng tiếc lắm, như đứt từng khúc ruột, nhưng tôi cũng chảng biết làm gì cả vì có để lại nó cũng hỏng hết", anh Nguyễn Bá Huấn thở dài.

Tương tự, gần rẫy anh Nguyễn Bá Huấn, hơn 1,2 ha cà phê trồng được 7 năm của gia đình anh Nguyễn Văn Tâm cũng sắp phải chặt bỏ vì chết khát. Anh Tâm kể, gần 1 tháng nay, nắng nóng kéo dài khiến cho nguồn nước ở đây đều khô cạn. Mặc dù đã tưới được 7 đợt nhưng giờ không còn nước nên đành bất lực nhìn cây ngày ngày rụng lá, cháy khô. Rẫy cà phê này năm ngoái, gia đình thu được hơn 250 triệu đồng. Đây là nguồn thu nhập chính của gia đình, giờ sắp phải chặt bỏ, anh Tâm nói rằng thấy xót lắm. "Không có nước tưới thì cây chết, chẳng lẽ mua nước bình về tưới. Gần tháng nay, tôi trông ngày, trông đêm chờ mưa nhưng không có. Mùa này không những mất trắng, chặt bỏ cây rồi trồng lại phải 3 năm nữa mới có thu", anh Tâm ngao ngán.

Theo ông Rơ Châm Khiêm, Chủ tịch UBND xã Ia Pnôn, tổng diện tích cà phê của xã là 843 ha, hiện các thôn, làng báo cáo có khoảng 100 ha cà phê bị thiệt hại từ 50-70% do thiếu nước tưới. Mặc dù địa phương đã chủ động trong công tác phòng, chống hạn, tuy nhiên do thời tiết nắng nóng kéo dài, nguồn nước ở một số con suối, giếng khoan đã cạn kiệt, không còn đảm bảo nước tưới dẫn đến nhiều diện tích cà phê khô héo, cháy lá là không thể tránh khỏi. "Nếu trong thời gian tới không có mưa thì cà phê của bà con mất mùa rất rõ ràng. Thậm chí, nhiều diện tích cà phê có nguy cơ phải chặt bỏ sẽ tăng lên. Cách đây 10 ngày, xã thống kê báo cáo lên huyện có 25 ha cà phê bị thiệt hại do nắng hạn thì hiện nay con số này đã tăng gấp 4 lần", ông Khiêm lo lắng.

Còn ở làng Sơn (xã Ia Nan), vườn hồ tiêu 1,8 ha của gia đình bà Nguyễn Thị Lợi từng thu được 4 tấn hồi năm ngoái thì nay đã chết khô do thiếu nước tưới vì nắng hạn. Bà Lợi cho biết, gia đình đã sống ở đây được 20 năm nhưng chưa thấy năm nào nắng hạn kéo dài như năm nay. "Những năm trước, từ giếng đào đến giếng khoan của gia đình đều có nước để cung cấp đủ cho việc tưới cho vườn tiêu trong mùa khô. Nhưng năm nay, tất cả các giếng đều khô cạn nên vườn cây của gia đình bị khô cháy. Nhìn vườn cây chết cháy, ai cũng não ruột nên nhưng cũng đành phải nhổ cọc tiêu chuyển sang trồng các loại cây khác. Không chỉ tôi mà cả vùng này đều thế, cây hồ tiêu và cà phê không có nước coi như bỏ", bà Lợi buồn bã.

Theo bà Bùi Thị Thanh, Chủ tịch UBND xã Ia Nan, thời tiết diễn biến phức tạp, nắng hạn kéo dài đến nay khiến cho diện tích cà phê, hồ tiêu và cây ăn quả của người dân trong xã bị ảnh hưởng. Hiện có 291,6 ha cà phê, 18 ha tiêu và 3 ha cây ăn quả của xã đã bị khô hạn do không có nước tưới. Xã đã lập 3 tổ công tác thường xuyên xuống địa bàn để kiểm tra tình hình thiệt hại do nắng hạn gây ra. Tuy nhiên, diện tích cây trồng bị thiệt hại do nắng hạn sẽ tăng lên rất nhanh theo từng ngày nếu trong thời gian tới địa phương không có mưa.

Cả người cũng khát

Không những thiếu nước cho cây trồng, hiện có hơn 300 hộ dân ở làng Sơn và thôn Đức Hưng (xã Ia Nan) bị thiếu nước sinh hoạt. Ông Hoàng Văn Ga, Bí thư chi bộ, Trưởng thôn Đức Hưng cho biết, trong thôn có 2 giếng khoan cấp nước sinh hoạt tập trung cho 185 hộ dân hợp đồng đấu nối sử dụng nước. Còn lại 52 hộ dân sử dụng nước từ giếng đào, giếng khoan do các hộ tự đầu tư. Hai công trình cấp nước này có công suất thiết kế 73m3/ngày đêm được xây dựng và đưa vào sử dụng từ năm 2012. Tổng khối lượng nước tiêu thụ hàng tháng của nhân dân tại thời điểm hiện tại khoảng 1.600m3/tháng. Tuy nhiên, bước vào cao điểm mùa khô thì nhu cầu sử dụng nước sinh hoạt của nhân dân cao. Trong khi đó, mực nước ngầm 2 giếng khoan tụt giảm mạnh nên lượng nước bơm không đủ để cung cấp phục vụ cho nhân dân hàng ngày. Hiện 185 hộ bị thiếu nước sinh hoạt, trong đó có 40 hộ khó khăn thiếu nước trầm trọng. "UBND xã Ia Nan đã xuất kinh phí 10 triệu đồng hỗ trợ thôn, cộng với sự đóng góp của người dân để khoan 1 giếng nước. Tuy nhiên, lượng nước của giếng mới cũng chỉ được 0,7m3/giờ. Như vậy, có bơm hết công suất cũng chỉ được khoảng 15m3/ngày, chẳng thấm vào đâu", ông Ga thông tin.

Tại làng Sơn, hiện có 116 hộ dân cũng đang thiếu nước sinh hoạt. Hiện nay, hầu hết tất cả các giếng trong làng đều khô cạn, không còn nước để cung cấp. Bà Siu Blem cho hay, nhà bà có tất cả 3 cái giếng, từ trước đến nay chưa bao giờ thiếu nước vào mùa khô. Năm nay, tất cả các giếng đều khô cạn, khiến gia đình rất khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày khi phải đi rất xa để chở nước về dùng. "Rất may, hơn 10 ngày qua, Công ty TNHH một thành viên 72 (Binh đoàn 15, Bộ Quốc phòng) cho xe chở nước đến từng hộ dân trong làng để cung cấp dùng hàng ngày. Tuy lượng nước không nhiều nhưng phần nào cũng giúp dân làng chúng tôi chống chọi qua đợt hạn này", bà Siu Blem cho hay.

Bà Bùi Thị Thanh cho biết: Trước tình hình thiếu nước sinh hoạt của người dân ở thôn Đức Hưng và làng Sơn, UBND xã đã làm việc với Ban Quản lý công trình nước sinh hoạt và Ban nhân dân thôn Đức Hưng rà soát, lập danh sách các hộ dân bị thiếu nước để có biện pháp khắc phục. Đồng thời, UBND xã cũng đã đề xuất xin Công ty TNHH một thành viên 72 (Binh đoàn 15) hỗ trợ chở nước mỗi ngày một lần (18 m3 nước) cho thôn Đức Hưng và 2 ngày một lần cho làng Sơn. Nhờ đó, hiện nay, người dân ở thôn này cơ bản đã có nước để sinh hoạt hàng ngày. Trao đổi với chúng tôi, ông Trịnh Văn Thành, Phó Chủ tịch UBND huyện Đức Cơ cho biết, gần 1 tháng qua, thời tiết nắng nóng gay gắt dẫn đến nhiều ao hồ, suối bị cạn không có nước để cung cấp tưới cây công nghiệp, cây ăn quả. Trong đó, các xã Ia Nan và Ia Pnôn đã có báo cáo sơ bộ về tình hình thiệt hại đối với cây trồng và thiếu nước sinh hoạt của người dân.

Hiện một số xã như Ia Lang, Ia Din, Ia Kriêng cũng đã xảy ra tình trạng hạn hán nhưng chưa tổng hợp báo cáo gửi về huyện. Huyện đã chỉ đạo các xã phối hợp với cán bộ, công chức Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp hướng dẫn các xã thống kê, đánh giá mức độ thiệt hại, lập hồ sơ trình UBND huyện xem xét, chỉ đạo khắc phục thiệt hại do hạn hán gây ra. "Riêng các thôn, làng đang gặp khó khăn về nguồn nước sinh hoạt, huyện đã chỉ đạo các địa phương tăng cường vận động nhân dân nạo vét giếng, giọt nước, mua sắm các dụng cụ chứa để khắc phục thiếu nước sinh hoạt. Bên cạnh đó, huyện cũng sẽ làm với với các công ty thuộc Binh Đoàn 15 và những doanh nghiệp đứng chân trên địa bàn hỗ trợ người dân khắc phục tình trạng thiếu nước sinh hoạt. Kiên quyết không để người dân phải đi mua nước về dùng, đặc biệt đối với các hộ đồng bào dân tộc thiểu số, hộ nghèo, cận nghèo", Phó Chủ tịch khẳng định.