Nghệ thuật vẽ tranh trên kính

Ông Trần Bá Thuận (Tư Thuận), thợ vẽ tranh lâu năm ở đây cho biết: “Nghề này xuất hiện khoảng đầu năm 1950 và phát triển mạnh ở các xã Long Điền, Long Kiến, Long Giang... Trong những năm gần đây, tại xã Long Điền B thế mạnh truyền thống của nghề tiểu thủ công nghiệp khá độc đáo này đã được phát huy...”

Ở miền Tây Nam bộ việc thờ phụng tổ tiên và các vị Phật luôn được coi trọng. Do đó, tranh thờ rất cần thiết cho mọi gia đình, vừa thể hiện lòng tín ngưỡng - vừa tạo mỹ quan cho từng căn hộ. Ở Long Điền B. có hàng trăm hộ vẽ tranh. Phần lớn tranh vẽ trên kính  đều dựa theo truyện cổ tích như: sự tích Thích Ca Mâu Ni; các truyện Tấm - Cám; Lâm Sanh - Xuân Nương, Thoại Khanh - Châu Tuấn, Nhị Thập Tứ Hiếu, Phạm Công - Cúc Hoa; Lục Vân Tiên; Lưu Bình - Dương Lễ; tranh phong cảnh; tranh hoa quả tranh thờ với những câu đối: “Tổ Công, Phụ Đức, Thiên Nhiên Thịnh/ Tứ Hiếu, Tôn Hiền, Vạn Đệ Vịnh”...

Một bộ tranh gồm 4 khung: Một khung hoành phi, một khung giữa và hai khung liễn đối hai bên. Sản phẩm tranh vẽ được chia thành 4 khâu: Trước tiên là cắt kính theo quy cách định hình bức tranh; kế tiếp là in lụa trên kính bằng mực tàu những đường nét, hoa văn, vành viền... Sau đó, thợ vẽ tô màu, gắn sao nháy, phơi bản... để cuối cùng vô khuôn gỗ và xuất xưởng... Anh Lê Thanh Hùng, thợ vẽ tranh có nhiều năm kinh nghiệm tâm sự: “Trước kia, vẽ các mẫu tranh đều do các nghệ nhân làm, nhưng từ ngày có kỹ thuật in lụa, các nghệ nhân dần dần thất nghiệp. Ngược lại, kỹ thuật in lụa màu rõ đẹp hơn, nhanh hơn, có thể sản xuất hàng loạt...”. Mỗi người thợ có thể đảm trách thực hiện nhiều khâu.

Ảnh: Tác phẩm tranh trên kính.

Trung bình từ 3 - 4 ngày, một lao động làm hoàn thành 10 bộ tranh, mỗi tháng thu nhập hơn 2.500.000 đồng. Bình quân mỗi hộ xuất xưởng từng đợt từ 500 - 700 bộ tranh. Anh Sáu Đức ở xã Long Điền B có 3 con đi vẽ tranh mướn cho một cơ sở bộc bạch: “Hằng tháng, mỗi cháu kiếm thu nhập trên-dưới 1.200.000đồng, sau khi đã trừ chi phí ăn uống mỗi ngày. Trung bình, cứ sơn màu xong một bộ 4 tấm tranh được hưởng công 40.000đồng. Thu nhập của mỗi cháu đi vẽ tranh mướn khá hơn so với đi làm ruộng mà lại không phải vất vả ngoài trời mưa, nắng...”. Tại một cơ sở vẽ tranh ở ấp Long Tân, chúng tôi thấy có 4 - 5 thợ vẽ tranh từ 15 - 17 tuổi, đang cầm cây cọ trên tay miệt mài sơn phết thật uyển chuyển, điệu nghệ trên những tấm kính đủ mọi kích cỡ đã được định hình sẵn các loại hoa văn, vành viền và hoạ hình bên trong theo một chủ đề có sẵn bằng kỹ thuật in lụa với đường nét rõ ràng, sắc đẹp... Sơn phết màu là khâu hoàn chỉnh bức tranh, công việc không khó, nhưng đòi hỏi người thợ phài thuần thục, khéo léo và chính xác... Nhiều thanh niên sau khi xuất ngũ trở về địa phương cũng học và làm nghề vẽ tranh trên kính. Người có lưng vốn thì mở cơ sở làm chủ, người ít vốn thì đi vẽ tranh mướn, kiếm thu nhập trên-dưới 2 triệu đồng/tháng...

Hiện nay, các xóm tranh vẽ trên kính có hơn 1.000 hộ làm nghề này, thu hút khá đông lao động nhàn rỗi ở địa phương và các vùng lân cận. Tranh kính được được đông đảo người dân nông thôn ưa chuộng, từ miệt Cà Mau, Bạc Liêu, Vĩnh Long, Đồng Tháp, Cần Thơ, Mỹ Tho đến Bình Dương, Đồng Nai, Khánh Hoà, Phú Yên... Nhờ nghề vẽ tranh trên kính mà nhiều gia đình nơi đây thoát khỏi cảnh nghèo vươn lên khá - giàu. “Xóm Tranh” ngày càng sung túc.