Độc đáo xe đạp tre sang châu Âu

Anh Tân bên cạnh chiếc xe đạp tre

Độc đáo xe đạp tre

Gần chân cầu Cửa Đại bắc qua sông Thu Bồn có một ngôi nhà xinh đẹp nằm ẩn mình giữa bốn bề toàn cây xanh. Trong ngôi nhà bao nhiêu thứ được làm bằng tre trông rất đẹp mắt, ấn tượng nhất là chiếc xe đạp làm từ tre. Hỏi chủ nhân ngôi nhà, một người đàn ông trung niên ra đón tiếp. Đấy là anh Võ Tấn Tân.

Hỏi chuyện nghề, anh Tân bảo dài làm. Trước đây anh được ăn học tử tế, làm nhiều công việc khác nhau nhưng cuối cùng quay về quê nhà nối nghiệp cha ông. 

Anh Tân tốt nghiệp Trường Cao đẳng chuyên ngành điện - kỹ thuật nhưng lại đi làm du lịch. Làm được 10 năm, anh bỏ nghề để quay về mới gắn đời mình với cây tre. Nhưng anh không đi theo lối mòn của ông nội và cha mình với những sản phẩm thủ công xưa cũ mà khởi động chặng đường mới bằng cách tìm đến các điểm du lịch, bán đồ lưu niệm tại TP Hội An để tìm hiểu quà lưu niệm đặc trưng rồi về dùng tre chế tác.

Từ đó, thêm nhiều sản phẩm từ tre được ra đời như hộp đựng giấy ăn, đựng bánh kẹo, đèn bàn… Lấy cảm hứng bảo tồn cua đá ở Cù Lao Chàm, anh làm ra hộp đựng giấy ăn, đồ trang điểm có hình dáng cua đá…

Trên tất cả, anh cho rằng thành công lớn nhất của mình đến hiện tại là hoàn thiện xe đạp tre và “đạp” những chiếc xe độc đáo này ra nước ngoài, chủ yếu là châu Âu. Cũng với xe đạp tre, anh đang ấp ủ thực hiệc các tour du lịch bằng xe đạp tre. Cách đây không lâu, anh đã thử nghiệm và thu được nhiều tín hiệu khả quan nên đang dồn sức làm thêm nhiều xe đạp, dự kiến khoảng 30 chiếc.

Đến với nghề tre, tưởng như đơn giản nhưng thật ra anh đã phải đối mặt với hàng trăm, hàng ngàn lần thất bại. Nói là xe đạp tre nhưng không phải tất cả đều là tre, mà chính xác chỉ có khung sườn, bộ phận chịu lực là bằng tre. Từ đó, “lòi” thêm cái khó nữa, là khi liên kết tre với các bộ phận còn lại của xe, phải đảm bảo tính cơ học. Nên thời gian đầu, lỗi anh thường gặp nhất là nếu sườn chịu được lực thì không đảm bảo tính cơ học khác, nhất là không ổn định sự truyền động và ngược lại.

Những đồ vật làm từ tre  

 "Có đôi lúc muốn bỏ cuộc. Nhưng tôi không cho phép mình dễ dãi như vậy. Thời gian đó, tôi dành tất cả để giải quyết vấn đề trên. Mãi hơn 2 năm sau thì mới thành công. Tuy vậy, vẫn chưa đủ để đảm bảo tính hoàn chỉnh cho 1 chiếc xe đạp, ý tôi là về thẩm mỹ và thời gian sử dụng”, anh Tân cho hay.

Thế là anh mất thêm 1 năm nữa để hoàn thiện 2 yếu tố này. Cái hay là anh hài hoà giải quyết độ bền của xe gắn liền với giá trị thẩm mỹ. Đó là tre trước khi đưa vào làm xe được ngâm nước mặn chống mối mọt từ 8 tháng đến 1 năm. Sau đó sẽ đem phơi khô rồi gia công thô. Khi gắn hoàn chỉnh, anh sẽ đánh lớp keo chống thấm nước. Đoạn tiếp nối giữa các bộ phận, anh dùng một loại keo do anh tự chế tạo. Loại keo này có đặc điểm là rất bền và có cùng màu với tre.

 Khi những chiếc xe đạp được hoàn thành, anh đặt 1 chiếc ở một quán cà phê trên đường Trần Phú của phố cổ Hội An. Từ đó, khách tìm đến anh nhiều. Anh tiết lộ rằng, khách mua xe đạp tre chủ yếu là khách nước ngoài. Một phần vì có thiết kế đơn giản nhưng đẹp, phần còn lại là nó thân thiện với môi trường.

Khách tìm đến nhiều, nảy sinh thêm những yêu cầu khác, và anh mất thêm không ít thời gian để làm ra những chiếc xe đạp tre theo yêu cầu của khách không chỉ về thẩm mỹ, mà về mục đích sử dụng. Đó là xe để đi trong phố, leo núi, địa hình… Mỗi chiếc xe như thế, có giá từ 10 triệu đồng đến cả trăm triệu đồng. Trung bình mỗi tháng, anh xuất bán ra nước ngoài từ 7 - 8 chiếc trở lên.

Sản xuất ô tô tre

Hôm tôi đến, anh Tân đang cặm cụi với những công đoạn cuối cùng cho chiếc xe ô tô điện du lịch bằng tre đầu tiên. Đó cũng là minh chứng cho sáng tạo, biến tấu không ngừng nghỉ cùng tre của anh. Và cũng như xe đạp tre thì ngoài động cơ và các bộ phận truyền động, điện, tín hiệu ra, thì tất cả là sự hiện diện của tre. Dáng hình rất thanh thoát, tạo cái nhìn thân thiện, gần gũi.

Chiếc xe này, anh đã làm được 3 tháng, hiện đã hoàn thiện. Đối với anh, ô tô điện tre tuy phức tạp hơn xe đạp tre nhưng thực hiện thì dễ dàng hơn nhiều. Bởi nó cho phép anh dễ dàng sử dụng những đoạn tre có kích thước lớn. Và chiếc xe anh làm đã tiến hành thử nghiệm thành công. Chiếc xe chở được gần chục người, những đoàn khách đến tham quan, anh dùng xe ô tre chở đi du ngoạn.

 Chiếc ô tô tre chạy bằng điện  

Cuộc trò chuyện của chúng tôi diễn ra khi anh vẫn đang miệt mài với sản phẩm mới này, going như anh cần mẫn đến từng làng quê bạt ngàn tre ở Điện Bàn, Quế Sơn, Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam để tuyển chọn. Công việc này diễn ra thường xuyên, để luôn có nguyên liệu cho công cuộc sáng tạo.

Anh nói rằng, tre thôi thúc anh đi đến tận cùng của sự sáng tạo. Còn ở góc cạnh kinh tế, anh muốn những người dân ở các làng quê có thể sống được bằng trồng tre, đồng thời giữ lại được hồn quê. Mà giữ được tre, tức là giữ được môi trường, đây là điều rất quan trọng, nhất là trong bối cảnh cơn bão biến đổi khí hậu đang hoành hành khắp nơi.

Tôi “bỏ mặc” anh với sản phẩm đang nên hình hài, lang thang trong không gian mà chỉ có nhắm mắt mới không thấy bóng dáng của tre. Bên phải là cái trại nhỏ với hàng tá công cụ để anh chế tác, biến tấu cùng tre. Nên không có gì khó hiểu, khi anh đặt một kệ để trưng bày các sản phẩm từ tre. Đối diện nó là một căn nhà cũng đang trong giai đoạn hoàn thiện. Ở đó, tre cũng hiện diện đủ loại đồ vật; bên góc phòng, những chiếc xe đạp tre đang chờ ngày xuất ngoại. Anh bảo tôi vào thăm, rồi cho hay, phòng này sẽ là không gian trưng bày các sản phẩm từ tre của anh làm.

Tôi hỏi: Thế còn trên lầu thì sao? Anh đáp: “À, đó là nơi nghỉ ngơi của tôi”. Được chủ nhân cho phép, tôi nhón bước trên cầu thang bằng tre để đi lên, lan can cầu thang cũng là tre nốt. Gian phòng hiện ra, những thanh tre thẳng tắp, đều đặn chạy kín vách. Thảo nào, anh lại đam mê sáng tạo với tre như vậy…