Làm sao để đoán được tuổi Trâu?

Nhiều người đã biết "Sự tích trâu mất răng" qua câu chuyên "Trí khôn để ở đâu?" trong sách giáo khoa phổ thông. Câu chuyện kể rằng: Hổ ngu ngốc bị người trói và đánh cho một trận nên thân, trâu thích chí cười ngặt ngẽo chẳng may răng cửa trên bị đập mạnh vào cây, gãy hết cả. Thật ra, theo phân loại động vật thì trâu cũng như bò thuộc loài nhai lại, chúng nhai cỏ chủ yếu bằng răng hàm (có 24 chiếc ở tuổi trưởng thành), trâu bứt cỏ bằng lưỡi và 8 răng cửa hàm dưới, còn hàm trên chỉ là một gờ cứng sừng hóa, không có răng. Cũng như ở người răng trâu lúc đầu chỉ là răng sữa, sau đó được thay dần bằng răng trưởng thành. Căn cứ vào quy luật mọc răng, thay răng và mức độ mòn răng (của răng cửa hàm dưới) người ta có thể xác định tương đối chính xác. Sau đây là cách xem răng đoán tuổi trâu:

Để thấy được răng trâu ta dùng tay trái kéo thẳng mũi trâu, tay phải cạy mõm thóc vào hàm dưới kéo xuống cho con vật há mõm đủ rộng để có thể quan sát được hiện trạng của răng. Chẳng hạn đối với nghé khi thấy đã mọc đủ 8 răng thì nó được 6-7 tháng tuổi (ở bê thì được một tháng tuổi). Đối với trâu khi thấy răng cửa giữa rụng (răng sữa) là trâu được 20-22 tháng tuổi. Từ tuổi này trâu chuẩn bị thay răng, do đó ta cần quan sát quá trình thay răng trưởng thành để đoán tuổi trâu theo thứ tự như sau:

- Nếu thấy răng cửa giữa mọc bằng (răng trưởng thành) đồng thời răng cửa bên rụng (răng sửa) là trâu 2 tuổi.

- Răng cửa bên mọc bằng (răng trưởng thành) trâu 3 tuổi.

- Răng cửa áp góc rụng (răng sữa) trâu 3 tuổi rưỡi.

- Răng cửa áp góc mọc bằng (răng trưởng thành) trâu 4 tuổi.

- Răng cửa góc rụng (răng sữa) trâu 4 tuổi rưỡi.

- Răng cửa góc mọc bằng (răng trưởng thành) trâu 5 tuổi.

Đến đây, trâu đã thay xong toàn bộ răng răng cửa nên ta phải căn cứ vào tình trạng mòn răng để đoán tuổi trâu như sau:

- Nếu thấy răng cửa góc bắt đầu mòn, các răng khác mòn thành hình vệt dài, trâu 6 tuổi.

- Răng cửa áp góc mòn thành hình tròn và răng cửa giữa mòn thành hình vuông trâu 9 tuổi.

- Răng cửa giữa xuất hiện sỉ tinh tròn (đó là dấu vết còn lại của tủy răng) trâu 12 tuổi.

- Cuối cùng, khi thấy rắng ngắn, thưa dần và lung lay trâu 13 tuổi trở lên.

Tuy nhiên, trong thực tiễn sản xuất, bằng cách xem răng đoán tuổi người ta có căn cứ khoa học giúp cho việc mua bán trâu cũng như khi cần áp dụng chế độ nuôi dưỡng chăm sóc tùy theo lứa tuổi, sử dụng loại thải (đối với trâu kéo cày).