Làm gì để thu hút được “đại bàng” đến làm tổ?

Nâng cao chất lượng dòng vốn

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, nguyên thành viên Ban Nghiên cứu Kinh tế của Thủ tướng cho rằng, đây là lúc Việt Nam cần phải lựa chọn dòng vốn và những nhà đầu tư tiềm năng, trong đó cần đặc biệt chú ý đến vấn đề trình độ khoa học công nghệ của doanh nghiệp, và cam kết chuyển giao công nghệ của các doanh nghiệp FDI.

Bà Lan cho biết, Nghị quyết 50 của Bộ Chính trị vừa qua đã chỉ ra rằng, các chuyển giao công nghệ của các doanh nghiệp FDI có cam kết nhưng trên thực tế vẫn chưa có. Thí dụ như cam kết nội địa hóa cho một số sản phẩm của Việt Nam trong ngành sản xuất ô tô, song trên thực tế vẫn không thực hiện được.

Hay như vấn đề bảo vệ môi trường vẫn có một loạt doanh nghiệp FDI gây ô nhiễm môi trường và vi phạm luật Việt Nam; việc sử dụng lao động giá rẻ là chính, còn đào tạo nâng cao tay nghề cho người lao động không đáng bao nhiêu… Tất cả những vấn đề trên đã nói lên những hạn chế về chính sách thu hút, quản lý FDI ở Việt Nam.

Theo bà Lan vấn đề thu hút vốn FDI hiện nay ở Việt Nam có 3 vấn đề lớn cần phải đặc biệt lưu ý. Thứ nhất, thu hút đầu tư nước ngoài thời gian tới cần phải chú ý đến khía cạnh đảm bảo an ninh - quốc phòng của đất nước. Thứ hai, nhà đầu tư nước ngoài (NĐTNN) phải đáp ứng được yêu cầu bảo vệ môi trường và chuyển giao công nghệ, nghĩa là Việt Nam sẽ kén chọn và ưu tiên cho những doanh nghiệp, những nhà đầu tư có chuyển giao công nghệ chứ không chấp nhận những dự án đầu tư với công nghệ thấp có nguy cơ gây ô nhiễm.  Thứ ba, trong thu hút vốn FDI, Việt Nam cần lựa chọn và không chấp nhận những nhà đầu tư khi vào Việt Nam để đầu tư những dự án mang giá trị ảo. "Ví dụ như là trên danh nghĩa là doanh nghiệp nội địa, nhưng thực chất đứng đằng sau là vốn NĐTNN, họ chi phối hoạt động của doanh nghiệp "ma" tại Việt Nam để nhằm tạo vỏ bọc, trốn thuế, hưởng ưu đãi" – bà Lan nêu.

Từ góc nhìn doanh nghiệp, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Vũ Tiến Lộc lưu ý, Việt Nam cần tranh thủ cơ hội chuyển dịch dòng vốn đầu tư FDI chất lượng cao từ một số quốc gia. Chẳng hạn, Chính phủ Nhật Bản đã dành 2,2 tỷ USD trong gói cứu trợ kinh tế cao kỷ lục của nước này để giúp các nhà sản xuất Nhật Bản chuyển quy trình sản xuất ra khỏi Trung Quốc trong bối cảnh dịch bệnh phá vỡ chuỗi cung ứng giữa các đối tác thương mại lớn.

Theo Chủ tịch VCCI, năm 2021 sẽ là thời điểm tăng vốn FDI nhờ vào thu hút đầu tư nước ngoài do có thương hiệu, nơi đến đầu tư an toàn và trung thực. Đây là cơ hội rất tốt cho các doanh nghiệp Việt Nam để có thể hợp tác đón nhận các dòng đầu tư này từ các quốc gia phát triển có nguồn vốn dồi dào và trình độ công nghệ cao. Đây cũng lúc Việt Nam cần phải lựa chọn dòng vốn và những nhà đầu tư tiềm năng, trong đó cần đặc biệt chú ý đến vấn đề trình độ khoa học công nghệ của doanh nghiệp, và cam kết chuyển giao công nghệ của các doanh nghiệp FDI.

Sẵn sàng cho "đại bàng" đẻ trứng

Mới đây tại cuộc họp Thường trực Chính phủ về tình hình, triển vọng và các giải pháp thu hút đầu tư nước ngoài ứng phó với các thách thức toàn cầu bởi COVID-19 gây ra do Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng cần các biện pháp, cách làm thiết thực, cụ thể để tranh thủ luồng đầu tư dịch chuyển vào Việt Nam, trọng tâm là các tập đoàn đa quốc gia lớn, công nghệ cao, đứng đầu các chuỗi cung ứng; phải có tinh thần tiến công, chủ động hơn.

Theo Thủ tướng, trong thu hút phát triển ở đất nước còn nghèo, "nhân vô thập toàn", không thể có một hạ tầng hoàn thiện, một cơ chế hoàn thiện, vì vậy "chúng ta biết tạo nên một sức mạnh từ lợi thế của Việt Nam" và phải làm nhanh hơn, tốt hơn. Nếu cứ bình bình, cách làm cũ, trì trệ, không đổi mới thì khó thành công. Vì vậy, Thủ tướng nêu rõ, cần có tư duy mới. Các ngành, các địa phương phải đón bắt, đón đầu dòng đầu tư mới này.

"Chúng ta phải nghĩ xem nhà đầu tư cần gì để bàn bạc, hợp tác, đáp ứng đúng điều họ cần để phát triển thành công, mang lại lợi ích cho cả 2 phía" - Thủ tướng nói và cho rằng các nước đang cạnh tranh quyết liệt, Việt Nam phải có các ưu đãi mang tính cạnh tranh, thu hút đầu tư có chọn lọc, hướng vào các tập đoàn đa quốc gia lớn, công nghệ cao, hiện đại, thân thiện môi trường.

Với những yêu cầu nói trên Thủ tướng yêu cầu phải xây dựng ngay đề án để Thủ tướng có sự chỉ đạo chung trên tinh thần là nhanh và mạnh hơn, rõ hơn. Đặc biệt, đề án phải giải quyết các điểm nghẽn của nhà đầu tư như vấn đề mặt bằng, nguồn nhân lực.

Thủ tướng đồng ý thành lập tổ công tác đặc biệt do Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, cùng lãnh đạo một số cơ quan. Địa phương nào có dự án thì bổ sung vào thành phần của địa phương đó để giải quyết nhanh các thủ tục, nhu cầu mà nhà đầu tư đặt ra.

"Thu hút đầu tư nước ngoài công nghệ cao, giá trị gia tăng lớn là hướng đi cần thiết, nhưng bên cạnh đó, tiếp tục tạo điều kiện cho mọi thành phần kinh tế, nhất là tư nhân, đầu tư làm ăn tại Việt Nam" -  Thủ tướng cho biết thêm.

Tại cuộc học, các chuyên gia kinh tế cho rằng, qua tiếp xúc, tìm hiểu thì các nhà đầu tư đều bày tỏ tin tưởng, coi Việt Nam là điểm đến an toàn. Chúng ta có cơ hội, có nhiều lợi thế đón làn sóng đầu tư hậu COVID-19. Để đón đầu làn sóng này, thu hút các "đại bàng" đến làm tổ, cần có các giải pháp thích hợp.

Theo một số chuyên gia kinh tế, có 4 lĩnh vực mà các tập đoàn có xu hướng dịch chuyển vào là công nghệ thông tin và công nghệ cao, thiết bị điện tử, thương mại điện tử và logistics, hàng tiêu dùng và bán lẻ.