Khởi công vở kịch hát "Ngàn năm mây trắng" - bài ca về lòng kiên trung của những nàng Tô Thị

Tổng Giám đốc Đài tiếng nói Việt Nam - PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ phát biểu tại buổi công bố lễ khởi công vở kịch hát "Ngàn năm mây trắng".

Sáng 18/7, tại Hà Nội, Nhà hát Đài Tiếng nói Việt Nam đã tổ chức khởi công vở Kịch hát "Ngàn năm mây trắng". Vở diễn nhằm hưởng ứng Liên hoan quốc tế Sân khấu thử nghiệm lần thứ IV, Hà Nội - 2019 do Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam tổ chức đồng thời là công trình kỷ niệm 74 năm thành lập Đài Tiếng nói Việt Nam và 70 năm thành lập Nhà hát Đài Tiếng nói Việt Nam.

"Ngàn năm mây trắng" được dàn dựng từ kịch bản văn học của PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ; chuyển thể kịch hát nghệ sĩ Hoàng Song Việt và NSƯT Thanh Ngoan; với sự tham gia của: NSƯT Thanh Ngoan - NSƯT Triệu Trung Kiên (Đạo diễn); Họa sĩ Hồng Vân (Thiết kế mỹ thuật); NSƯT Duy Hòa (Sáng tác âm nhạc); Hồng Hải (Thiết kế ánh sáng); Tuyết Minh (Biên đạo múa); Minh Hùng (Thiết kế trang phục).

Chia sẻ tại buổi lễ khởi công, Tổng Giám đốc Đài tiếng nói Việt Nam, PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ cho biết, ông viết vở kịch thơ này từ đề tài và cảm hứng các câu chuyện cổ tích, các truyền thuyết về hòn Vọng Phu, nàng Tô Thị. Lịch sử hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc ta đã có vô vàn Hòn Vọng Phu: Người vợ chờ chồng nơi chiến trận trở về; chờ chồng đi biển nhưng bặt vô âm tín; chờ chồng đi làm ăn buôn bán phương xa; chờ chồng đi sứ, đi ra nước ngoài hay một số lý do, hoàn cảnh nào đó…

Trong đó, sự tích (hay truyền thuyết) chờ chồng nơi chiến trận, nỗi niềm chinh phụ - chinh phu vẫn tiêu biểu và điển hình hơn cả. Cũng vì vậy, trong nhóm các sự tích về Hòn Vọng Phu thì sự tích về Nàng Tô Thị mang tính điển hình rất cao, ý nghĩa nhân văn sâu sắc, muôn đời lay động lòng người. Ở nơi địa đầu xứ Lạng của Tổ quốc, phía trên động Tam Thanh, chùa Tam Thanh, thành Nhà Mạc… lại có pho tượng đá tự nhiên hình mẹ bồng con gợi cho chúng ta hình tượng chinh phụ chờ chồng.

Ba nhân vật chính của vở kịch thơ là: Tô Thị (người vợ), Trần Khôi (người chồng), Trương Lỗ (kết nghĩa huynh đệ với Trần Khôi, cuối cùng lộ rõ là kẻ thủ ác). Các nhân vật của tác phẩm được thể hiện số phận, tính cách một cách rõ nét thông qua tài năng, năng khiếu nghệ thuật của các diễn viên thể hiện qua các loại hình nghệ thuật truyền thống như hát Chèo, Cải Lương, hát Xẩm, hát văn Huế.

“Tác phẩm này đã được tôi viết theo lời kịch thơ, còn nhào nặn ra sao để chuyển thể thành hát cải lương, chèo, xẩm và hát văn Huế là nhờ vào bàn tay của hai đạo diễn - NSƯT Thanh Ngoan và NSƯT Trung Kiên. Tôi nghĩ đây là sự đổi mới mạnh mẽ rất thú vị. Bàn tay của đạo diễn và các diễn viên có thể sẽ tạo ra những ấn tượng riêng biệt. Tôi hi vọng đây là một vở đáp ứng được những tiêu chí của Hội nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam và mức độ thành công như thế nào hoàn toàn thuộc về hai đạo diễn, các nghệ sĩ, êkíp sáng tạo”, PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ nói.

NSƯT Triệu Trung Kiên (đứng) chia sẻ về vở diễn "Ngàn năm mây trắng"

Cũng vì điều này, vở diễn có cùng lúc hai đạo diễn đó là Đạo diễn - NSƯT Thanh Ngoan phụ trách phần Chèo, Xẩm, hát Văn Huế; Đạo diễn - NSƯT Triệu Trung Kiên phụ trách phần Cải Lương. Người xem sẽ thú vị và ngạc nhiên khi các ca sĩ (hát truyền thống và hát nhạc mới) của Nhà hát Đài Tiếng nói Việt Nam hóa thân trên sân khấu bằng những đòi hỏi khắt khe của Kịch hát, Kịch nói, Múa.

Tham gia vở diễn là các nghệ sĩ nổi tiếng của Nhà hát Đài Tiếng nói Việt Nam và một số nghệ sĩ Nhà hát Cải lương Việt Nam và Nhà hát Chèo Việt Nam, bao gồm: NSƯT Thu Trang (vai Tô Thị), Quang Khải (vai Trương Lỗ), Tuấn Thanh (vai Trần Khôi), NSƯT Văn Chương (vai Trần Khôi 2), Tất Dũng (vai Trần Khôi 3), Đăng Kiên (vai Trưởng trò gánh hát chèo), Hạnh Ngân (vai Công chúa), NSƯT Minh Phương (vai Bà già hát xẩm)... cùng một số nghệ sĩ, diễn viên và Dàn nhạc dân tộc Nhà hát Đài Tiếng nói Việt Nam.

Nội dung vở kịch hát xoay quanh ba nhân vật chính là Tô Thị (người vợ), Trần Khôi (người chồng), Trương Lỗ (kết nghĩa huynh đệ với Trần Khôi, cuối cùng lộ rõ là kẻ thủ ác). 

Các nhân vật của tác phẩm được thể hiện số phận, tính cách một cách rõ nét thông qua tài năng, năng khiếu nghệ thuật của các diễn viên. Nổi lên rõ nhất, chủ đề chính của vở ca kịch là ca ngợi những chiến binh Việt Nam dũng cảm đã lấy máu mình bảo vệ giang sơn Tổ quốc, đặc biệt ca ngợi tấm lòng thủy chung, hiền hậu, đảm đang, nhân ái của người phụ nữ Việt.

Điểm gây bất ngờ và mang tính thử nghiệm trong vở kịch hát này là sự kết hợp giữa hát truyền thống và hát mới. Hai đạo diễn - NSƯT Thanh Ngoan phụ trách phần chèo, xẩm, hát văn Huế; đạo diễn - NSƯT Triệu Trung Kiên phụ trách phần cải lương, cùng bắt tay thực hiện vở kịch hát.

Đạo diễn, NSƯT Triệu Trung Kiên cho biết, sau khi đọc và được mời dàn dựng, anh và  NSƯT Thanh Ngoan đã ngay lập tức tìm ý tưởng dàn dựng. Từ đặc thù chuyên môn của Nhà hát Đài Tiếng nói Việt Nam với cơ cấu gồm Đoàn Ca nhạc mới và Đoàn Ca nhạc dân tộc, trong đó Đoàn Ca nhạc Dân tộc có đủ các loại hình như cải lương, chèo, hát xẩm, hát văn, quan họ… nên "Ngàn năm mây trắng" sẽ là vở kịch hát, mà phần “hát” ở đây sẽ là âm hưởng của các loại hình cải lương, chèo, hát xẩm và hát văn Huế.

Khi xem "Ngàn năm mây trắng", người xem trong nước và quốc tế sẽ có trải nghiệm thú vị khi cùng lúc được thưởng thức nhiều loại hình âm nhạc và nghệ thuật truyền thống của Việt Nam, cùng với đó là chất liệu dân gian được thấm đẫm trong âm nhạc và mỹ thuật của vở diễn. 

“Đây không phải lần đầu tiên tôi làm sân khấu thử nghiệm, nên tôi không lo lắng và e ngại sự kết hợp giữa loại hình nghệ thuật hát cải lương, hát chèo, hát xẩm và hát văn Huế. Cá nhân tôi cũng mong chờ hiệu quả của sự hoà trộn giữa hát cải lương, chèo, xẩm và hát văn Huế. Bên cạnh đó còn sự thể nghiệm của các ngôn ngữ sân khấu khác tạo nên một tác phẩm mang nhiều tìm tòi, đổi mới, cách tân, để khán giả có sự trải nghiệm và tạo cảm xúc. 

Sau khi tham gia Liên hoan quốc tế sân khấu thử nghiệm lần thứ IV, Hà Nội - 2019 do Hội Nghệ sỹ Sân khấu Việt Nam tổ chức, vở "Ngàn năm mây trắng" sẽ phục vụ công chúng ở Nhà hát Đài Tiếng nói Việt Nam, Nhà hát Lớn Hà Nội, trên các kênh sóng phát thanh, truyền hình của Đài Tiếng nói Việt Nam, một số đài phát thanh, truyền hình và một số địa phương trong cả nước.

"Ngàn năm mây trắng" mang chủ đề ca ngợi những chiến binh Việt Nam dũng cảm đã lấy máu mình bảo vệ giang sơn của Tổ quốc. Đặc biệt ca ngợi tấm lòng thủy chung, hiền hậu, đảm đang, nhân ái của người phụ nữ Việt. Theo đạo diễn Trung Kiên, vở kịch hát “Ngàn năm mây trắng” có thời lượng khoảng 1 tiếng 45 phút với sự tham gia của hơn 60 nghệ sĩ, nhạc công của Nhà hát Đài Tiếng nói Việt Nam thể hiện các loại hình nghệ thuật truyền thống khác nhau. 

Nguyễn Thanh