“Khoảng trống” chính sách thai sản đối với phụ nữ nông thôn

90% phụ nữ nông thôn mang thai không được hỗ trợ

Một cuộc nghiên cứu về “Thực trạng và đề xuất chính sách thai sản cho phụ nữ nông thôn” của Trung ương Hội LHPN Việt Nam tại 3 tỉnh Hưng Yên, Quảng Trị, Đồng Nai với 600 phụ nữ có gia đình thuộc nhiều độ tuổi, nghề nghiệp; trình độ học vấn đa phần là thấp. Kết quả nghiên cứu ban đầu cho thấy, 1,9% chị em chưa đi khám thai trong suốt quá trình thai kỳ; 47% đi khám thai ở trạm y tế xã, số còn lại đi khám ở các cơ sở khác. Đặc biệt có đến gần 50% phụ nữ nông thôn phải trở lại làm việc, lao động, sản xuất khá sớm sau khi sinh, điều này dẫn đến sự hạn chế về điều kiện nghỉ dưỡng, chăm sóc sau sinh và nuôi con bằng sữa mẹ; trên 60% phụ nữ nông thôn mang thai có nguồn thu nhập chính của gia đình là từ người chồng, chỉ có 3,4% có thu nhập chính từ bản thân. Kết quả khảo sát cũng cho thấy có đến trên 90% phụ nữ nông thôn mang thai không được Nhà nước, địa phương hỗ trợ...Khảo sát nhu cầu, mong muốn của chị em cho thấy, có đến trên 65% phụ nữ nông thôn mang thai lần đầu cho rằng Nhà nước nên có chính sách hỗ trợ chi phí sinh con tại cơ sở y tế, được hỗ trợ tiền mặt khi sinh con đúng chính sách dân số…

Kết quả một cuộc khảo sát gần đây của Cục An toàn lao động (Bộ LĐ-TB&XH) cho thấy, các bệnh nghề nghiệp, mãn tính do làm việc trong môi trường độc hại, nguy hiểm của người lao động nông nghiệp ngày mỗi tăng. Ô nhiễm môi trường sản xuất nông nghiệp và nông thôn tác động xấu đến sức khỏe của phụ nữ nhiều hơn nam giới, bởi phụ nữ là người đảm nhận chính các hoạt động sản xuất, trồng trọt và chăn nuôi.Bên cạnh đó, việc thực hiện chức năng sinh sản của phụ nữ cũng là một gánh nặng khi phụ nữ nông thôn không được hưởng các chế độ thai sản như phụ nữ thuộc các lĩnh vực làm công ăn lương khác, họ cũng không được hưởng các tiêu chuẩn về bảo hiểm xã hội, y tế trong thời gian mang thai, sinh nở.

Tìm giải pháp hỗ trợ phụ nữ nông thôn

Theo bà Nguyễn Thị Tuyết Mai, Trưởng Ban Gia đình - Xã hội, Trung ương Hội LHPN Việt Nam, hiện nay, phần đông phụ nữ nông thôn đang phải hoạt động ở những ngành nghề nặng nhọc và độc hại, ảnh hưởng tới sức khoẻ sinh sản, trong khi nhận thức của người dân và bản thân phụ nữ về chăm sóc sức khoẻ khi mang thai và nuôi con nhỏ còn hạn chế; thời gian nghỉ ngơi, chế độ dinh dưỡng trước và sau khi sinh chưa được quan tâm đúng mức… Hơn nữa, nhóm phụ nữ ở nông thôn, phụ nữ làm việc ở khu vực phi chính thức hiện chưa được nhận được sự ưu tiên từ chính sách thai sản. Họ chưa được nghỉ sinh và cho con bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu như khuyến cáo nên cần xem xét có quy định hỗ trợ nhóm này”.

Giám đốc Trung tâm Phụ nữ và Phát triển bà Cao Hồng Vân cho biết: Chúng tôi đã nghĩ đến việc xây dựng chính sách này từ lâu, tuy nhiên việc nghiên cứu, hoàn thiện chính sách này gặp rất nhiều khó khăn. Bởi số lượng phụ nữ nông thôn, buôn bán nhỏ rất lớn (chiếm 72% phụ nữ cả nước), việc chi ngân sách hỗ trợ kinh tế cho nhóm này rất khó thực hiện. Hơn nữa, việc chị em ở nông thôn thực hiện quy định nghỉ tuyệt đối trong một khoảng thời gian nào đó cũng khó quản lý… "Việc giải quyết những vấn đề xung quanh việc đưa ra chính sách thai sản cho phụ nữ nông thôn, đưa ra một phương thức phù hợp cần phải có thời gian và cần sự chung tay của các đoàn thể, các tổ chức trong xã hội", bà Vân nói.

Từ kết quả khảo sát, nghiên cứu, nhóm thực hiện đề tài cũng đưa ra một số kiến nghị, đề xuất ban đầu về chính sách thai sản cho phụ nữ nông thôn hiện nay. Trong đó đáng chú ý là đề xuất về một số hình thức hỗ trợ phụ nữ nông thôn khi sinh con đúng chính sách; hình thành Quỹ hỗ trợ thai sản dựa vào xã hội hoá…

Tuy nhiên nhiều đại biểu cho rằng, có thể thực hiện cách hỗ trợ phụ nữ mang thai tại nông thôn như:  miễn hoặc giảm một phần chi phí khi sinh con tại cơ sở y tế, hỗ trợ một khoản tiền cho mẹ và bé khi sinh, hỗ trợ chăm sóc y tế, bổ sung chính sách thai sản đối với các trường hợp tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện (hiện nay tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện mới chỉ có quy định về lương hưu và chế độ tử tuất). Bên cạnh đó, một số ý kiến cũng cho rằng, cần khuôn lại việc đề xuất chính sách đối với một số đối tượng phụ nữ nông thôn hẹp hơn, khả thi hơn như hỗ trợ thai sản đối với phụ nữ nông thôn nghèo, cận nghèo. Việc xây dựng quỹ hỗ trợ thai sản nên dựa vào cộng đồng, trong đó có một phần sự hỗ trợ của nhà nước và nên hướng tới tất cả các đối tượng phụ nữ trong độ tuổi sinh con, gắn với mô hình bảo hiểm vi mô, các mô hình hiện có của Hội LHPN.