Khánh Vĩnh (Khánh Hòa): Người dân khốn đốn vì nguồn nước ô nhiễm

Sáng nào cũng vậy, anh Cao Khương (thôn Gia Rú, xã Khánh Thành) dậy khá sớm đem 2 cái can khoảng 10 lít (mỗi can 5 lít) đi lấy nước ở con suối Nhỏ về nấu ăn, uống.Tới Khánh Thành chúng tôi chứng kiến nguồn nước ô nhiễm, toàn bộ dòng nước có màu vàng có mùi tanh hôi. Anh Khương nói: “Mấy ngày nay trời có mưa nên con suối Nhỏ mới có nhiều nước chứ những ngày trời nắng thì ít lắm, lấy cả buổi (4 giờ đồng hồ) mới đầy 2 can nước”. Cũng theo anh Khương, trước đây, người dân sinh hoạt hàng ngày từ nguồn nước ở con suối lớn chảy ngang qua xã. Thế nhưng khoảng 2 năm nay, dòng nước ở con suối này trở nên vàng, có mùi hôi và tanh. Người dân lấy nước này ăn, uống, tắm giặt thì bị đau bụng, ngứa ngáy”. Nguyên nhân của sự việc được người dân ở đây cho là do hoạt động khai thác quặng trái phép ở trên đầu nguồn con suối. Bà Cao Thị Nhiên (thôn Gia Rú) bức xúc nói: “Bao đời nay chúng tôi vẫn sinh hoạt bằng nguồn nước lấy từ con suối Lớn. Vậy mà mấy năm gần đây nguồn nước con suối này bị ô nhiễm quá nặng bởi tình trạng khai thác quặng trái phép. Nước bị ô nhiễm, ngay cả đến trâu, bò cũng không uống thì làm sao chúng tôi sử dụng được”.

Hàng ngày anh Cao Khương phải dùng can đi múc nước

Được biết năm 2004, một tổ chức phi chính phủ tài trợ xây dựng cho người dân xã Khánh Thành, Khánh Vĩnh hệ thống nước sạch. Tuy nhiên, từ năm 2009 đến nay, hệ thống này bị hỏng nặng, vận hành lại tốn điện nên người dân đã ngừng sử dụng, địa phương cũng đã đầu tư làm hệ thống nước tự chảy, đưa vào bể lọc, rồi dẫn nước đến các hộ dân theo hệ thống ống nhựa có sẵn. Thế nhưng do ống dẫn hư hỏng nhiều, hệ thống nước tự chảy yếu, nên nước chỉ đến được một số ít hộ dân. Còn đa số người dân tự xoay sở kiếm nước để sinh hoạt hàng ngày. Anh Cao Liêng A (31 tuổi, ở thôn Gia Răng) than: “Thiếu nước sinh hoạt, chúng tôi đành lặn lội lên con suối Nhỏ để lấy nước về dùng. Tuy nhiên nước ở con suối này rất ít và cũng không đảm bảo sạch. Có khi trâu, bò dằm ở phía trên suối, mình ở dưới này cũng phải lấy nước về dùng, bị đau bụng nhiều nhưng dùng mãi cũng quen. Biết là bẩn nhưng không dùng thì lấy nước đâu để uống, nấu ăn”.

Bà Cao Thị Ái, Trưởng thôn Gia Rú cho biết: “Tình trạng thiếu nước sinh hoạt của bà con ở đây đang rất nghiêm trọng. Nhìn cảnh người dân dùng nước suối nấu ăn chúng tôi xót xa lắm, ngay chính gia đình tôi cũng phải dùng nước suối vì hệ thống nước sạch không chảy. Tại các cuộc họp dân ở thôn, xã, tiếp xúc cử tri bà con đã kiến nghị rất nhiều lần, nhiều năm, những tình trạng này vẫn chưa được giải quyết. Chúng tôi rất mong các cấp, ngành, địa phương sớm có phương án giải quyết việc thiếu nước sinh hoạt cho người dân. Đồng thời, quyết liệt sử lý dứt điểm tình trạng khai thác quặng trái phép trên địa bàn xã để trả lại sự trong sạch cho con suối Lớn”.

Toàn xã Khánh Thành có 4 thôn: Tà Mơ, Dòng Cạo, Gia Răng và Gia Rú, vơi hơn 1.780 nhân khẩu. Ông Huỳnh Bá Linh, Chủ tịch UBND xã Khánh Thành cho biết: “Hiện toàn xã có trên 60% người dân đang sống trong tình trạng thiếu nước sinh hoạt trầm trọng. Còn hệ thống nước sạch do tổ chức Y tế Hà Lan tài trợ bị hư hỏng nặng là do ý thức sử dụng của bà con rất thấp. Trước tình hình này, chúng tôi cũng đã trích kinh phí hơn 700 triệu đồng để khơi thông và nạo vét đập suối Đá đưa nước về cho bà con. Đồng thời, dự trù khoản kinh phí hơn 60 triệu đồng để hỗ trợ một phần chi phí cho những hộ dân nào đào giếng. Ngoài ra, chúng tôi cũng đang tích cực phối hợp với các ngày chức năng đẩy mạnh công tác truy quét, đuổi những đối tượng khai thác quặng trái phép trên thượng nguồn con suối Lớn”.     

Khai thác quạng nên nguồn nước bị ô nhiễm nặng

Còn theo lãnh đạo UBND huyện Khánh Vĩnh, hiện nay, không chỉ người dân ở xã Khánh Thành, một số xã như: Yang Ly, Khánh Bình, Khánh Nam… cũng thiếu nước sinh hoạt. Do kinh phí hạn hẹp nên mỗi năm huyện chỉ đầu tư, sửa chữa hệ thống nước sạch tại một số xã chứ không thể triển khai toàn bộ cùng một lúc. Tuy nhiên, sau mỗi mùa mưa lũ, các hệ thống này lại bị hư hỏng nên việc khắc phục rất khó khăn. Và hiện này, huyện Khánh Vĩnh cũng đang tích cực tìm các phương án để sớm giải quyết tình trạng thiếu nước sinh hoạt cho người dân.

Tình trạng thiếu nước sinh hoạt, nước bị ô nhiểm đang là hiểm họa lớn đối với người dân ở Khánh Thành và nhiều xã miền núi ở Khánh Vĩnh, từ tình trạng trên nhiều chứng bệnh như tiêu chảy, ngộ độc, các chứng bệnh sốt huyết, bệnh đường ruột... rất dễ lây lan trên diện rộng. Thiết nghĩ, nếu tình trạng này còn kéo dài sẻ ảnh hưởng rất lớn đến đời sống người dân nơi đây. Điều đầu tiên mà chính quyền địa phương nơi đây cần triển khai là tuyên truyền cho người dân sử dụng nước đun sôi, xây dựng các bể lắng lọc. Biện pháp lâu dài có kế hoạch cải tạo hệ thống nước sạch, ngăn chặn tình trạng khai thác vàng trái phép gây ô nhiểm nguồn nước. Đảm bảo đủ nguồn nước sạch cho người dân nơi đây. Tránh tình trạng bệnh tật có thể phát sinh, đảm bảo sức khỏe cho cộng đồng.