Huyện Hương Khê (Hà Tĩnh): "Họa vô đơn chí" từ Thủy điện Hố Hô!

Dược liệu
05:24 - 17/10/2016

Nhà máy Thuỷ điện Hố Hô đang xả lũ

Dự án đi ngược lợi ích cộng đồng.

Nhà máy Thủy điện Hố Hô có công suất 13MW (với 2 tổ máy) do Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Điện miền Bắc 1 làm chủ đầu tư, được khởi công xây dựng từ ngày 30/11/2005, đưa vào vận hành, phát điện hòa lưới điện Quốc gia vào tháng 4/2010. Đây là một dự án gây tranh cãi về tính phản khoa học và trái với lòng dân, nhất là với một dự án có mức ảnh hưởng về tác động môi trường quá lớn mà công suất thì lại quá nhỏ. Vậy nên, ngay từ khi dự án bắt đầu triển khai đã có nhiều câu hỏi đã đặt ra rằng, phải chăng chỉ vì lợi nhuận nhỏ của doanh nghiệp mà bỏ qua lợi ích lớn của cộng đồng?

Bài học đắt giá đầu tiên của nghịch lý Thủy điện Hố Hô là vào năm 2007, mặc dù lúc đó nhà máy chưa khánh thành, song phần thân đập cơ bản đã thi công xong. Như thường lệ, hàng năm vào khoảng tháng 7 đến tháng 10, tại huyện Hương Khê thường có mưa lũ xuất hiện. Sự xuất hiện mưa lũ hàng năm như một quy luật sinh tồn khi dòng sông Ngàn Sâu đem phù sa màu mỡ dâng hiến cho người. Thế nhưng, mùa mưa lũ đó nước từ thượng nguồn đổ về nhanh biến hàng trăm ha diện tích đất đai vùng lòng hồ thuộc 2 xã Hương Liên và Hương Lâm trở thành túi nước khổng lồ, không những đe dọa trực tiếp mạng sống của hàng trăm hộ gia đình bà con ở đây, mà vô hình dung đập chứa còn trở thành “quả bom nước” treo lơ lửng trên đầu hàng vạn người dân miền hạ du Ngàn Sâu, sẵn sàng bị “kích hoạt” bất cứ lúc nào!

Lũ ngập nhà dân xã Hương Giang, huyện Hương Khê

Vậy nhưng, cái gì đến nó phải đến! Thế là chính cơn lũ năm 2007, đã biến huyện Hương Khê như trở thành một biển hồ mênh mông sóng dữ, sau khi nước áo ào tràn qua đập chính vào đêm 7/ 8 năm đó, đẩy cả chiếc máy cẩu nặng hàng chục tấn sắt xuống dòng ngàn sâu ra xa tới hàng chục km, khiến nhiều người dân phải chết oan, bởi chưa bao giờ họ phải đón nhận cơn lũ trái quy luật và lên nhanh bất thường đến thế.

Và tiếng kêu ai oán của những sinh mạng con người đầu tiên phải trả giá cho Dự án Thủy điện Hố Hô vẫn còn văng vẳng đâu đó khắp đôi bờ Ngàn Sâu, thì đến năm 2010, một lần nữa mưa lũ lại đến, và Thủy điện Hố Hô lại trở thành kẻ tội đồ mà lần đầu tiên người dân Hương Khê được nghe tới cái tên lạ hoắc là “lũ chồng lũ” đã đẩy hàng vạn người dân vô tội đến cơn đại họa vô cùng khủng khiếp! Những vành khăn tang trên mái đầu của những đứa trẻ thơ khóc mẹ, khóc cha; những tiếng kêu gào thảm thiết của những người cha, người mẹ mất con lại dậy trời, dậy đất!

Dù Dự án Thủy điện Hố Hô đã được hợp thức hóa thế nào thì nó vẫn được coi như một” dự án ma”! Bởi thời điểm dự án đang đi vào hoạt động, chúng tôi đã có cuộc gặp gỡ với ông Nguyễn Văn Thanh, Chủ tịch UBND huyện Hương Khê, ông Lê Trần Sáng và ông Phạm Duy Nghị, Phó Chủ tịch UBND huyện Hương Khê thời kì đó để tìm hiểu về công tác bồi thường tái định cư đối với dân vùng lòng hồ bị ảnh hưởng dự án, chúng tôi đều được các lãnh đạo huyện trả lời là không hề được biết dự án đầu tư, ký kết như thế nào?

Những ngày này người dân xã Hà Linh, huyện Hương Khê nỗ lực tìm nước sạch để nấu ăn nhưng không có

Oan trái trút xuống đầu dân

Vậy là chỉ tính từ khi xuất hiện Dự án Thủy điện Hố Hô đến nay, người dân Hương Khê đã gánh chịu không ít 2 lần “lũ chồng lũ”. Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ từ Phòng NN&TTNT huyện Hương Khê, từ đó tới nay ít nhất đã có gần 20 người dân bị chết và mất tích do lũ lụt; thiệt hại về tài sản thì vô cùng lớn.

Và trong những ngày vừa qua, mưa trên diện rộng diễn ra khắp các tỉnh miền Trung, ngay địa bàn Hà Tĩnh nhiều nơi ngập trong biển nước; mưa, gió rất dữ. Thế nhưng diẽn biến lũ lụt ở Hương Khê vẫn trái ngược so với dự báo, bởi nó còn có thêm yếu tố nhân họa từ Dự án Thủy điện Hố Hô đem đến. Riêng dự án này bất khả thi đã đành, việc điều hành xả lũ của nhà máy lại còn hết sức tùy tiện, nhất là thường được xả vào lúc ban đêm khiến trời cũng trở tay không kịp chứ đừng nói tới người!

Trong những ngày qua chúng tôi lại ngược về vùng rốn lũ Hương Khê, mà không thể không bị ám ảnh, bởi tiếng kêu ai oán của những người dân vô tội phải làm “vật tế thần” cho Dự án Thủy điện Hố Hô trước hai cơn lũ lịch sử năm 2007 và 2010. Vậy nên, khi vừa chạm tới đất Hương Khê tại địa phận xã Hà Linh, hình ảnh chị Nguyễn Thị Viên trước cơn lũ dữ năm 2010, lại chợt hiện về: Lúc đó chị Viên vừa tròn 29 tuổi, không chồng, một mình nuôi 4 đứa con còn trẻ dại, hoàn cảnh hết sức khó khăn; chị được ngân hàng cho vay tiền hỗ trợ lãi suất làm vốn nuôi được 10 con lợn đang trong thời ký phát triển, nhưng chưa kịp mừng thì ngay trong đêm 16/10 nhà máy Thủy điện Hố Hô bất ngờ xả lũ, nước dâng nhanh lên tận mái nhà cuỗm đi tất cả. Rất may, giữa cơn nguy khốn đó bố đẻ của chị là ông Nguyễn Văn Viêm đã kịp chèo thuyền ba ván tới cứu 5 mẹ con chị thoát khỏi móng vuốt của thủy thần.

Hơn 200 lăng ong của ông Quỳnh Văn Xưng lũ cuốn trôi

Cũng tại nơi này, trong lúc chưa kịp hỏi thăm cuộc sống của chị Viên bây giờ ra sao, thì không ngờ chúng tôi gặp ông Quỳnh Văn Xưng (51 tuổi)- một người dân làm nghề nuôi ong lấy mật từ Đồng Nai ra xã Hà Linh, huyện Hương Khê thuê đất rừng để hành nghề. Ông Xưng trở thành công dân của địa phương được 6 tháng nay và đã gầy dựng đựơc hơn 300 lăng ong (tổ ong) đang kì cho lấy mật. Không ngờ, đêm 14/10 Nhà máy Thủy điện Hố Hô bất ngờ xã lũ, khiến ông không kịp trở tay. Lũ dâng quá nhanh đã cướp đi hơn 200 lăng ong, trị giá gần 300 triệu đồng của ông trong phút chốc. Vậy là giấc mộng làm ăn sinh sống nơi đất khách quê người của ông Xưng bỗng tan thành mây khói! Chẳng biết làm gì hơn với đôi bàn tay trắng, ông đành ngửa mặt lên trời mà kêu than!

Cùng xóm với ông Xưng, chúng tôi còn gặp anh Nguyễn Thế Anh, bà Nguyễn Thị Văn, ông Nguyễn Trọng Chinh đang bủn rủn hết chân tay, vì họ vừa trải qua một đêm trắng mắt chống chọi mạng sống của họ và gia đình họ với cơn lũ dữ. Chao ôi! Một gói mỳ tôm pha nước sôi bình thường thôi, họ cũng chẳng có mà ăn, vì bói đâu ra một gáo nước sạch khi mà dòng nước đục ngầu cuồn cuộ xóa đi tất cả.

Sau khi viết xong bài này, chúng tôi nghe được thông tin lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh và lãnh đạo huyện Hương Khê tỏ ra rất bức xúc với cách vận hành của đội ngũ những người quản lý Nhà máy Thủy điện Hố Hô, nhưng tất cả đã quá muộn.

Lũ lên tận nóc nhà dân xã Hương Giang, huyện Hương Khê do Nhà máy Thủy điện Hố Hô xả lũ đêm 14/10