Hiện đại hóa thị trường lao động, hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về lao động việc làm

Hàng chục triệu lao động bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch

Thông tin tại buổi tọa đàm trực tuyến “Triển khai giải pháp hỗ trợ và ổn định thị trường lao động trong bối cảnh đại dịch” do Báo Nhân Dân phối hợp Bộ LĐ-TB&XH tổ chức sáng 17/11,Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Lê Văn Thanh cho biết, từ đầu năm 2021, Covid-19 ảnh hưởng tiêu cực đến hàng chục triệu lao động. Trong quý III, người lao động bị tác động nhiều nhất với 4,7 triệu lao động bị mất việc làm, 14,7 triệu lao động tạm nghỉ hoặc tạm ngừng sản xuất, kinh doanh; trên 10 triệu lao động giảm giờ làm, tạm dừng việc làm. Đặc biệt, vùng Đông Nam Bộ và vùng đồng bằng sông Cửu Long bị ảnh hưởng rất nặng nề với 4,59% lao động vùng Đông Nam bộ có và 44,7% lao động vùng đồng bằng sông Cửu Long bị ảnh hưởng do ngừng việc, giãn việc, nghỉ việc.

Nguồn cung lao động bị suy giảm. Trong quý 3/2021, lực lượng lao động có 49,1 triệu lượt người, giảm 22 triệu lượt người so với cùng kỳ năm 2020. Lao động việc làm là 47,2 triệu người, giảm 2,7 triệu người so với cùng kỳ năm 2020. Như vậy, năm 2021, số lượng lao động giảm việc làm rất trầm trọng.

Tiền lương thu nhập giảm, đời sống công nhân lao động gặp nhiều khó khăn, tỷ lệ lao động thiếu việc làm, thất nghiệp tăng cao. Tỷ lệ thiếu việc làm quý III/2021 là 4,46%, là hơn 1,8 triệu người, tăng 1,86% so với quý trước. Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động là 3,98% hơn 1,7 triệu người, tăng hơn 1,25% so với cùng kỳ năm trước.

Về kết quả thực hiện Nghị quyết 68, Thứ trưởng Lê Văn Thanh cho biết, tính đến thời điểm này, tổng kinh phí thực hiện 27,24 nghìn tỷ đồng, hỗ trợ cho 27,62 triệu lượt đối tượng. Về thực hiện Nghị quyết 116 và Quyết định 28, tính đến nay đã hỗ trợ bằng tiền cho 11,365 triệu lao động với tổng số tiền hỗ trợ là 27,230 tỷ đồng (gói này dự kiến hỗ trợ 30 nghìn tỷ đồng). Giảm mức đóng bảo hiểm thất nghiệp cho người sử dụng lao động cơ bản hoàn thành, giảm mức đóng cho hơn 363.600 đơn vị sử dụng lao động, tương ứng với 9,68 triệu lao động với số tiền tạm tính điều chỉnh giảm đóng là 7.595 tỷ đồng, cơ bản hoàn thành chính sách (Theo Nghị quyết phải hoàn thành trước ngày 31/12/2021).

“Hiện còn có một số đối tượng bảo hiểm chưa nắm danh sách thì các đối tượng này sẽ đến trực tiếp bảo hiểm xã hội. Hy vọng trong thời gian ngắn nhất sẽ hoàn thành chính sách hỗ trợ người lao động và sử dụng người lao động từ Quỹ bảo hiểm thất nghiệp”, Thứ trưởng Lê Văn Thanh thông tin.

Gói hỗ trợ từ Quỹ BHTN: nhanh chóng, kịp thời, thủ tục thuận tiện

Theo TS Vũ Minh Tiến, Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn, qua gặp trực tiếp công nhân, lao động tự do, có một nhận xét chung là các chính sách của Chính phủ và các cấp, các ngành đối với người lao động trong 2 năm vừa qua được tóm gọn trong “3 từ hơn” và “3 từ nhất”: Các chính sách sau ngày càng kịp thời hơn, thiết thực hơn và thuận tiện hơn. Riêng 2 gói hỗ trợ gần đây nhất, đặc biệt là gói hỗ trợ từ bảo hiểm thất nghiệp, tất cả công nhân lao động và doanh nghiệp đều rất phấn khởi vì tính kịp thời và thủ tục thuận tiện.

“Như tôi được biết, hầu hết công nhân lao động và các doanh nghiệp đều đã tiếp cận được gói này. Đầu tiên tôi cũng rất hoang mang với mục tiêu 45 ngày nhưng đến nay về cơ bản đã hoàn thành mục tiêu “tốc tiến, tốc thắng”. Người lao động rất mong có thêm nhiều gói như gói hỗ trợ 68.”, ông Tiến nói.

Ông  Lê Tiến Trường - Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn dệt may Việt Nam cho biết,  trong đợt bùng phát dịch lần thứ 4, khoảng 65.000/155.000 lao động của Tập đoàn thuộc 19 tỉnh, thành chịu tác động lớn của dịch. Thời điểm nhạy cảm nhất, Tập đoàn có tới 56.000 người lao động không thể di chuyển tới nơi làm việc do tác động của dịch Covid-19.

Tuy nhiên, theo ông Lê Tiến Trường, chính hệ thống an sinh của Nhà nước và chính sách ổn định của doanh nghiệp là lời giải chính giúp phục hồi lao động của doanh nghiệp thời kỳ khó khăn này. Ông Trường dẫn chứng, đối với Tập đoàn Dệt may Việt Nam, tình trạng thiếu hụt lao động chủ yếu xuất hiện ở những doanh nghiệp trẻ hoặc và vẫn sử dụng nhiều lao động dịch chuyển ở các tỉnh ngoài. Còn với các doanh nghiệp lâu năm, có chế độ tốt và đã có khu trọ thì ít có lao động bỏ về quê. Sau giãn cách,  92% lao động của Tập đoàn đã trở lại làm việc tại TP.HCM. Chỉ còn hơn 1.200 trong tổng số 65.000 lao động  là không liên lạc được sau đợt dịch. 

“Bài học chúng tôi có thể thấy được qua đợt dịch đó là việc có một hệ thống an sinh của đất nước, cộng với hệ thống chính sách mang tính nội tại của doanh nghiệp thật hoàn chỉnh sẽ là điều kiện cơ bản để thị trường lao động, lực lượng lao động phát triển bền vững hơn trong lâu dài. Nhất là ở một đất nước có tỷ lệ người trong độ tuổi lao động lên đến hơn 60 triệu người như Việt Nam, thì đây sẽ là những nền tảng cơ bản cho phát triển” - Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn dệt may Việt Nam chia sẻ.

PGS-TS Giang Thanh Long (Khoa Kinh tế học, ĐH Kinh tế Quốc dân Hà Nội) cho rằng, lao động trong khu vực phi chính thức là nhóm đối tượng tổn thương nặng nhất do đại dịch trong suốt 2 năm qua. Đặc biệt trong đợt bùng phát dịch lần thứ 4, họ bị mất sinh kế và không có nguồn bù đắp như những người được hưởng bảo hiểm xã hội. Dù đã có hỗ trợ của Chính phủ nhưng vẫn còn một số lượng khá lớn lao động phi chính thức chưa tiếp cận hoặc tiếp cận chậm với chính sách hỗ trợ.  Theo TS Giang, đây cũng là lúc chúng ta nhận thấy rõ vai trò của chính sách bảo hiểm xã hội  trong việc hỗ trợ cho người lao động tham gia khi có khó khăn.

7 giải pháp phục hồi và phát triển thị trường lao động

Thứ trưởng Lê Văn  Thanh cho biết, hiện nay, Bộ LĐ-TB&XH đang dự thảo chương trình phục hồi và phát triển thị trường lao động, với 7 nhóm giải pháp lớn với những cơ chế chính sách tập trung vào những vấn đề sau:

Hỗ trợ trực tiếp người lao động: giúp chi trả chi phí đi lại, nhu yếu phẩm, tiền điện, tiền nước, chi phí xét nghiệm… Hiện nay các doanh nghiệp đi vào sản xuất phải xét nghiệm rất nhiều.

Hỗ trợ người sử dụng lao động phục hồi phát triển sản xuất kinh doanh, tạo việc làm cho người lao động.

Đào tạo bồi dưỡng, nâng cao chất lượng người lao động, cung cấp kịp thời cho doanh nghiệp ổn định sản xuất kinh doanh. Một số nơi thiếu lao động, biện pháp này hỗ trợ bảo đảm nguồn cung cho doanh nghiệp.

Hỗ trợ kết nối cung cầu lao động: hai bên có cung hoặc có cầu nhưng đôi khi không gặp nhau, chúng ta giúp cho việc kết nối này nhanh hơn.

Hoàn thiện bền vững thị trường lao động: hiện đại hóa thị trường lao động, hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về lao động việc làm, có kết nối chia sẻ dữ liệu với cơ sở dữ liệu dân cư Quốc gia của Bộ Công an.

Bảo đảm điều kiện về nơi sinh sống cho người lao động.

Xây dựng quan hệ giữa người lao động hài hòa, tiến bộ.

“Ngoài ra, Chương trình phát triển thị trường lao động mà Bộ LĐ-TB&XH đang trình Chính phủ, đang xây dựng trong đó chú trọng các giải pháp đào tạo việc làm chất lượng, phát triển kinh tế số, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực… Chúng ta nếu làm tốt chương trình này, sẽ phát triển kinh tế xã hội nhanh chóng và bền vững”, Thứ trưởng Lê Văn Thanh nhấn mạnh.