Hà Giang: Dựa vào rừng để bảo vệ rừng (2)

Bài 2: Rừng là cuộc sống 

Rừng là một nguồn tài chính

Khoảng 5 năm trở lại đây, khi nhà nước có chính sách Chi trả dịch vụ môi trường rừng, một số địa phương tại tỉnh Hà Giang đã có thêm một nguồn thu lớn, nguồn tiền này đã góp phần không nhỏ vào việc nâng cao trình độ dân trí, cải thiện đời sống của bà con của miền Cao nguyên đá.

Theo thông tin từ UBND tỉnh Hà Giang, tổng diện tích tự nhiên toàn tỉnh là 791.488ha, đất quy hoạch cho lâm nghiệp là 588.068 ha, chiếm hơn 74% diện tích đất tự nhiên của toàn tỉnh, trong đó diện tích rừng cung ứng dịch vụ môi trường rừng (DVMTR) trên địa bàn tỉnh là 275.129,4ha/ 455.592 ha chiếm 60,4% diện tích rừng.

Từ khi có DVMTR bà con chăm sóc bảo vệ rừng rất tốt, các vụ phá rừng giảm

Rừng tại Hà Giang được quản lý và bảo vệ với 4 chủ rừng là tổ chức nhà nước quan lý bảo vệ 35.451,3ha và hơn 1.500 chủ rừng là cộng đồng dân cư thôn quản lý 239.678,1ha, do vậy ngành lâm nghiệp có vị trí quan trọng trong việc ổn định đời sống và phát triển kinh tế xã hội của tỉnh.

Với diện tích rừng lớn và địa hình chia cắt mạnh, là đầu nguồn của những con sông lớn như: sông Lô, sông Gâm, sông Chảy và rất nhiều sông suối nhỏ nên Hà Giang có thế mạnh cho phát triển thủy điện, đây cũng chính là những đơn vị sử dụng DVMTR nhiều nhất ở Hà Giang.

Theo thống kê đến nay tỉnh Hà Giang có 46 dự án thủy điện đã được các cấp có thẩm quyền phê duyệt, quy hoạch với tổng công suất lên tới 768,8MW và 11 trung tâm sản xuất nước sinh hoạt, trong đó có 22 thủy điện đã đi vào hoạt động với với suất hàng nằm là 354MW, trung bình mỗi năm đóng góp hơn 30 tỷ đồng cho công tác bảo vệ và phát triển rừng trên địa bàn tỉnh.

Thủy điện là nguồn thu chính tiền DVMTR

Hiện tỉnh còn 24 nhà máy (7 đang thi công, 17 chuẩn bị thi công) với công suất hàng năm dự kiến 418MW khi đi vào hoạt động mỗi năm sẽ đóng góp thêm hơn 33 tỷ đồng tiền DVMTR. Ngoài ra, tỉnh Hà Giang còn là lưu vực của 3 nhà máy liên tỉnh là Thác Bà (Yên Bái), Na Hang, Chiêm Hóa (Tuyên Quang) bình quân hàng năm ủy thác cho tỉnh Hà Giang 10 tỷ đồng.

Hà Giang xác định đây là nguồn thu tài chính ổn định, bền vững với môi trường, hàng năm đầu tư cho bảo vệ và phát triên rừng trung bình trong giai đoạn 2013 – 2016 là gần 40 tỷ đồng và được tăng dần theo các năm vì nhiều đơn vị sử dụng DVMTR đi vào hoạt động.

Rừng giúp xóa đói giảm nghèo

Chi trả DVMTR được thực hiện tốt, nên những năm gần đây tình trạng vi phạm Luật Bảo vệ và phát triển rừng, phá hại rừng, cháy rừng đã giảm đi đáng kể, đáng chú ý là độ che phủ rừng và chất lượng rừng tăng. Năm 2012 tổng diện tích rừng toàn tỉnh Hà Giang là 447.907 ha đến năm 2016 diện tích rừng của tỉnh đã tăng lên 455.592ha, tăng 7.685ha.

Các vụ vi phạm Luật Bảo vệ và phát triển rừng trong lưu vực cung ứng DVMTR đã ngày một giảm, cụ thể là việc khai thác rừng trái phép năm 2012 là 28 vụ, năm 2015 chỉ còn 21 vụ và các vi phạm khác như cháy rừng, lấn chiếm rừng… đều giảm từ 7 – 10 vụ/ năm.

Bà con làm già từ việc vay vốn từ quỹ thôn mà ngồn tiền lấy từ DVMTR

Không chỉ giảm về các vụ vi phạm Luật Bảo vệ và phát triển rừng, mà người dân còn có nguồn thu nhập từ chính sách chi trả DVMTR thông qua công tác quản lý và bảo vệ rừng, tại Hà Giang có một số nơi mức được hưởng từ DVMTR còn cao hơn mức hỗ trợ ngân sách (200.000đ/ha), có những nơi chi trả lên tới 440.000đ/ha như lưu vực thủy điện Nho Quế 3.

Từ đó bình quân thu nhập của các hộ được giao khoán bảo vệ rừng từ 1 – 2 triệu đông/hộ/năm, thậm chí có những vùng hộ nhận khoán có thu nhập 15 triệu đồng/ hộ/ năm như lưu vực thủy điện Nậm Mu, Nậm An, tại huyện Bắc Quang.

Bên cạnh đó, ngoài hỗ trợ trực tiếp cho các hộ được nhận khoán bảo vệ rừng, một số thôn bản đã họp bàn thống nhất sử dụng tiền DVMTR để đầu tư cho các các công trình phúc lợi xã hội khác nhằm phục vụ lợi ích chung của thôn bản như xây trường học, nhà văn hóa, làm đường giao thông, xây trạm y tế...

Bà con thu hái sản phẩm phụ từ rừng

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Minh Tiến, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Giang cho biết: “Nhờ vào DVMTR mà toàn tỉnh Hà Giang đã làm mới và tu sửa 33,9km đường giao thông nông thôn, tu sửa và xây dựng 451 công trình là nhà văn hóa thôn, điểm trường tại các huyện Yên Minh, Quản Bạ, Vị Xuyên, Xín Mần; Mua cây giống để trồng 35.000 cây, lập quỹ thôn giúp bà con phát triển kinh tế được gần 10,5 tỷ đồng tại các huyện Xín Mần, Bắc Mê,…”

Từ những thực tế trên cho thấy, việc chi trả DVMTR cùng với các nguồn thu khác đã góp phần tạo công ăn việc làm, xóa đói giảm nghèo, cải thiện sinh kế, nâng cao chất lượng cuộc sống, giúp người dân gắn bó với rừng và từng bước góp phần thay đổi hệ thống giao thông nông thôn.