Gỡ “nút thắt” trong khởi tố hành vi trốn đóng bảo hiểm xã hội

Các đại bểu dự lễ công bố Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP ngày 15/8/2019 của Hội đồng Thẩm phán TANDTC.

Xác định trách nhiệm của tổ chức công đoàn

Phát biểu tại buổi lễ, TS. Nguyễn Trí Tuệ, Phó Chánh TANDTC cho biết, thực hiện pháp luật về bảo hiểm, trong 5 năm qua, BHXH Việt Nam, BHXH các địa phương đã chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng trong phòng, chống tội phạm, xử lý vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN. Tuy nhiên, các hành vi nợ, trốn đóng và gian lận về BHXH, BHYT, BHTN ngày càng gia tăng và diễn biến phức tạp.

Thực hiện Kế hoạch triển khai thi hành Bộ luật Hình sự năm 2015 và Nghị quyết số 41 của Quốc hội trong TAND, để kịp thời đáp ứng yêu cầu của công tác phòng, chống tội phạm trong lĩnh vực bảo hiểm, khắc phục những bất cập, hạn chế trong thực tiễn xét xử, Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã ban hành Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP ngày 15/8 hướng dẫn áp dụng Điều 214 về tội gian lận BHXH, BHTN, Điều 215 về tội gian lận BHYT và Điều 216 về tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động của Bộ luật Hình sự. “Nghị quyết này đã được Hội đồng Thẩm phán TANDTC thông qua ngày 25/6/2019 và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/9/2019.

“Nghị quyết gồm 8 điều tập trung vào các nội dung: Phạm vi điều chỉnh, giải thích thuật ngữ, giải thích một số tình tiết định khung hình phạt, một số trường hợp truy cứu trách nhiệm hình sự, xử lý hành vì trốn đóng trước ngày 1/1/2018, xác định tư cách tố tụng của cơ quan BHXH, tổ chức thực hiện, hiệu lực thi hành. Đồng thời, Nghị quyết đã xác định trách nhiệm của tổ chức công đoàn, cơ quan BHXH trong quá trình khởi tố”, ông Tuệ cho hay.

Phó Chánh án TANDTC cho biết thêm, theo quy định của Bộ Luật hình sự, không chỉ cơ quan BHXH và tổ chức công đoàn, mà bất kỳ ai phát hiện hành vi trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cũng có quyền gửi đơn tố cáo đến các cơ quan chức năng để xem xét khởi tố. Bởi việc trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN không còn là hành vi khởi kiện dân sự. Công đoàn nếu thấy có dấu hiệu vi phạm có quyền gửi văn bản đến cơ quan điều tra xem xét khởi tố.

TS. Nguyễn Trí Tuệ, Phó Chánh TANDTC: Nghị quyết 05 đã được Hội đồng Thẩm phán TANDTC thông qua ngày 25/6/2019 và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/9/2019.

Ông Đào Ngọc Ánh, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam cho rằng, các nội dung hướng dẫn của Nghị quyết 05 đã cơ bản, giải quyết được những vướng mắc hiện nay. Theo ông Ánh, các hành vi nợ, trốn đóng và gian lận về BHXH, BHYT, BHTN ngày càng gia tăng và diễn biến phức tạp. “Hiện nay, các tình tiết, hành vi vi phạm trong quy định có nhiều điểm cần phải hướng dẫn, trong đó, tư cách của cơ quan BHXH tham gia tố tụng cũng chưa được hướng dẫn cụ thể. Đối với các hành vi phạm trước năm 2018 xử lý như thế nào cũng là khó khăn, vướng mắc. Trước thực tế đó, việc ban hành nghị quyết hướng dẫn áp dụng các điều luật về tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động là hết sức cần thiết”, ông Ánh nói.

 Bảo vệ tốt hơn quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động

Dự và phát biểu tại lễ công bố, ông Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội đánh giá cao nội dung của nghị quyết và cho biết, mặc dù các hành vi trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN đã được quy định trong Bộ luật Hình sự năm 2015, tuy nhiên những quy định này vẫn còn mang tính chất định tính, chung chung, có cách hiểu khác nhau, cần có sự hướng dẫn để bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật. “Với việc Nghị quyết 05/2019/NQ-HĐTP được thông qua sẽ đảm bảo việc áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử đối với các tội danh tại các Điều 214, 215 và 216 của Bộ luật Hình sự. Qua đó góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm và xử lý các hành vi vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT và BHTN, đó là những chính sách trụ cột trong hệ thống an sinh xã hội của đất nước”, ông Lợi nhận định.

Ông Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội đánh giá cao nội dung của Nghị quyết 05.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội mong rằng, sau khi Nghị quyết này được ban hành, các qui định của Bộ luật hình sự về 3 tội danh trong nội dung Nghị quyết sẽ được triển khai, áp dụng đồng bộ, thống nhất trên thực tiễn, qua đó sẽ tăng cường tính răn đe, cảnh báo và bảo vệ tốt hơn quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động và của cơ quan BHXH trong lĩnh vực BHXH, BHYT và BHTN. Về phía TNDTC tiếp tục có những chỉ đạo để thông tin sâu rộng Nghị quyết đến các thẩm phán, cán bộ, công chức ngành Tòa án nói riêng và các cơ quan tư pháp nói chung trong việc đẩy mạnh việc triển khai thực hiện Nghị quyết này trong thực tiễn.

“Đối với BHXH Việt Nam, cơ quan chủ trì triển khai thực hiện, cần tích cực chủ động hơn nữa trong việc phối hợp với TANDTC, Bộ Tư pháp, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Phòng Thương mai và Công nghiệp Việt Nam để thông tin, tuyên truyền rộng rãi cho người lao động, doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức và người sử dụng lao động về Nghị quyết 05 cũng như quy định về các tội danh gian lận BHXH, BHYT và BHTN cho người lao động của Bộ luật Hình sự, với mong muốn pháp luật của chúng ta được thực thi trong cuộc sống”, ông Lợi đề xuất.

HÒA THANH