Dự án Luật giáo dục (sửa đổi): Vẫn còn những tranh cãi về quy định về sách giáo khoa

Theo quy định của Dự thảo Luật, chương trình giáo dục phổ thông được thực hiện thống nhất trong toàn quốc. Mỗi môn học có một hoặc một số sách giáo khoa. Cơ sở giáo dục được lựa chọn sách giáo khoa để sử dụng ổn định trong giảng dạy, học tập có tham khảo ý kiến của giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh, bảo đảm công khai, minh bạch phù hợp với điều kiện thực tiễn. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo chịu trách nhiệm về chất lượng chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông.

Đại biểu Phạm Thị Thu Trang (Quảng Ngãi) bày tỏ lo ngại, quy định như trên sẽ dẫn đến hệ luỵ mỗi trường, mỗi nhiệm kỳ lãnh đạo, niên học lại lựa chọn sách giáo khoa khác nhau, gây lãng phí, xáo trộn xã hội.

Thực tế đã xảy ra đối với một số môn học, đầu năm học, cha mẹ học sinh mua sách giáo khoa cho con em mình, dán nhãn, ghi tên đầy đủ nhưng khi vào học, giáo viên lại yêu cầu mua sách mới theo nhà trường. Có trường hợp phải đợi một thời gian mới có sách, ảnh hưởng đến quá trình học tập của học sinh.

Đồng quan điểm, đại biểu Trần Văn Lâm (Bắc Giang) cho rằng, dự thảo Luật cần có hướng dẫn cụ thể trong lựa chọn sách giáo khoa ở mỗi địa phương, mỗi vùng miền, loại hình nhà trường: “Nếu quy định cơ sở giáo dục chủ động lựa chọn sách giáo khoa thì phức tạp, rối loạn. Học sinh chuyển trường, chuyển vùng phải thay sách; trong một huyện, xã có nhiều trường, mỗi trường có một sách khác nhau thì sẽ rất phức tạp và khó khăn. Liệu có hiện tượng "xúc tiến thương mại" để bộ sách của mình được dạy trong nhà trường không?,” đại biểu băn khoăn.

Qua khảo sát tình hình thực tiễn tại nhiều địa phương, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng sách giáo khoa cần ổn định qua nhiều năm để tránh lãng phí, do vậy, chỉ nên có một chương trình và một bộ sách giáo khoa thống nhất áp dụng chung trong cả nước. Theo đại biểu, cùng một địa phương mà mỗi trường giảng dạy một sách giáo khoa khác nhau là điều bất hợp lý. Bên cạnh đó, việc quy định "cơ sở giáo dục được lựa chọn sách giáo khoa để sử dụng ổn định trong giảng dạy, học tập có tham khảo ý kiến của giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh…" cũng mang tính hình thức vì cha mẹ học sinh hay học sinh không có đủ kiến thức, hiểu biết để lựa chọn bộ sách phù hợp. Do vậy, ban soạn thảo cần cân nhắc thận trọng nội dung này.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh: Luật giáo dục phải bám vào xu thế thế giới để hội nhập

Giải trình về nội dung này, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phùng Xuân Nhạ cho biết, Bộ sẽ thực hiện đúng như mục tiêu, tinh thần Nghị quyết 88 của Quốc hội về “Đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông.”

Tuy nhiên, khác với những lần đổi mới trước, lần này, chương trình tổng thể sẽ bám vào mục tiêu, đi vào chi tiết và môn học, tất cả được xây dựng trên nguyên tắc chuẩn đầu ra, có sự logic giữa các môn học.

“Để đảm bảo tính linh hoạt giữa nội dung cơ bản và văn hóa địa phương, trong chương trình thiết kế tỷ lệ 80% nội dung kiến thức khung thống nhất toàn quốc, còn lại 20% thiết kế linh động tùy thuộc vào địa phương. Các chương trình này viết theo hướng dẫn của Bộ và sẽ được thẩm định để thống nhất với chương trình tổng thể rồi mới ban hành," Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho biết.

Theo Bộ trưởng, Bộ đã có thông tư hướng dẫn những người được viết sách giáo khoa. Sau khi viết xong, Bộ thành lập Hội đồng thẩm định sách giáo khoa quốc gia sau đó được mới ban hành. Việc biên soạn trên tinh thần khuyến khích giáo viên chủ động thiết kế bài giảng, tránh thụ động dựa vào sách giáo khoa như một tài liệu đóng khung để thầy giảng, trò chép.

"Xu hướng quốc tế không cố định vào một bộ sách. Việc này có ý nghĩa thu hút nhiều người giỏi và khuyến khích giáo viên chủ động thiết kế bài giảng, tránh cứng nhắc, bám vào sách giáo khoa, tránh thầy đọc trò chép", Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ nói. 

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đánh giá, hiếm có luật nào được bàn luận sôi nổi như Luật Giáo dục, thể hiện sự quan tâm lớn của đại biểu và toàn dân. Theo Phó Thủ tướng, mong muốn trong Luật thì nhiều và cụ thể, tuy nhiên, Luật Giáo dục không đứng riêng được mà phải đứng trong tổng thể với các luật khác.

“Có nhiều vấn đề hạn chế, tiêu cực trong ngành, nhưng nhìn lại không phải do luật chưa tốt mà do thực hiện chưa tốt. Luật Giáo dục lần này đã bám vào xu thế thế giới để hội nhập, trong đó có xu thế là không nhồi nhét, phải sáng tạo và tận dụng công nghệ mới,” Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh.