Độc đáo người có bí quyết nắm bắt tâm tính các loài cá

Mỗi chuyến ra khơi, nhất thiết không tận dụng bắt hết cá nhỏ, hoặc bắt vô tội vạ

Những cuộc đánh vật lúc nửa đêm 

Ông Long bộc bạch rằng: các bí quyết này không dễ dàng mà có được đâu. Nó phải được chiêm nghiệm qua nhiều chặng đường và những lần vật lộn giữa sông nước, biển khơi để đánh bắt cá nữa. Tôi sống ở Hóa An, nhưng cũng ít khi ở một chỗ mà thường dày đây mai đó, để còn xem có ai sở thích tương tự như mình đặng còn truyền nghề”. Nhiều người ở Hóa An còn cảm động cho biết: Không chỉ giữ nguyên tắc đánh bắt nghiêm ngặt, tránh sự bừa bãi mà trong những lúc rãnh rỗi, ông Long còn rong ruổi qua nhiều khúc sông, nhiều xóm chài để tuyên truyền, khuyên bà con ngư dân không nên nôn nóng vì lợi ích trước mắt, mà dùng các loại thuốc nỗ để đánh bắt cá trên sông. Vậy nên chẳng mấy khi thấy bóng dáng ông ở nhà. 

Xưa, những ngày đầu tiên bước vào nghề chài lưới, ông Long nghèo rớt. Những đứa con thơ lần lượt ra đời, có lúc cuộc sống quá chật vật, tưởng khó mà vượt qua được những gánh nặng cơm áo. Rồi sau một cơn sốt nặng kéo dài ly bì 3 ngày trời bỗng ông thấy trong người cứ lâng lâng, có cảm nhận khác lạ trong mỗi lần đi đánh cá. Ông bảo: Dường như tôi bắt đầu lắng nghe được tiếng cá mỗi lần nhảy xuống sông, xuống biển. Có lúc nghe rõ ràng mồn một. Có lúc nghe loáng thoáng. Đặc biệt, nhiều lần đánh cá còn sống lê, thả vào nước cho chúng tiếp tục bơi, tôi còn có thể đoán ra thêm tính cách của nhiều loại cá khác nhau. Ông Long bật mí, loài cá ngừ biển hay cá chình sông dường như là hai loài cá tinh ranh nhất, khó nắm bắt nhất nhưng cứ cần mẫn theo dõi rồi cũng tìm ra được tính cách của chúng thôi. Hai loại cá này dường như chúng có cảm nhận và nhìn được ánh sáng. Thế nên thường phải săn ban đêm hoặc sáng tinh mơ thì mới được nhiều. Để săn được ban đêm thì phải là những tay săn lão luyện, không lão luyện thì trắng tay ngay. Hôm ấy, khi đêm bắt đầu buông xuống, ánh sáng hòa vào sóng nước sông Đồng Nai, ông Long cùng bạn của mình sau hồi lắm qua sát luồng nước rồi từ từ thả mình xuống sông. Ít phút sau, ông Long bắt đầu răng một loại lưới vây đặc biệt dọc theo các luồng cá mà ông đoán biết được. Sau đó ông tiếp tục thả xuống một số lưỡi câu hỗ trợ cho lưới. Mấy chục phút sau, ông Long nhoi lên khỏi mặt nước, kéo sau lưng hàng chục con cá chình. Ông thở phào bảo:Vậy xem như chuyến lặn này thành công. Có những lần đi đánh cá đêm trên dòng sông này phải vật lộn đến gần tảng sáng mà được rất ít cá. Thường ông Long cùng đồng nghiệp của mình đi đánh cá trên sông Đồng Nai hay sông Sài Gòn chỉ trong một ngày, một đêm. Nhưng khi ra biển lớn thì mỗi chuyến đi kéo dài hàng chục ngày. 

Bí quyết độc đáo nhất, ông Long vẫn gữa cho riêng mình. Ông bảo đó là bí mật trân truyền, sợ truyền ra hết, những người không có tâm sẽ đánh bắt hủy diệt hết. Thường, trong những lần ra biển, nếu đầu buổi tối chưa dò ra cá thì nửa khuya hoặc tờ mờ sáng, ông Long lặn xuống nước để dò cá. Tiếng cá thu luồng nhiều phát ra chút ánh sáng và tiếng kêu chẹp chẹp. Cá nốc nanh nếu tụ tập thành bầy sẽ phát ra tiếng cùm cụp rất lớn. Cá sao thì tiếng lọc tọc, cá ngao tiếng lục đục…Đoán được luồng cá, sở thích hay tâm tính của cá rồi thì biện pháp răng lưới cũng hết sức quan trọng.

Ông Long (bên phải) không chỉ đoán được tính cách của các mà còn vận động ngư dân không đánh bắt kiểu hủy diệt 

Bạn đồng hành cùng ông Long trong những lần vươn ra biển đánh bắt cá, ông Lê Vũ Hùng kể: Cái nghề nghe được cá, đoán được tính cách cá này phải là những ngư dân có tâm mới làm được. Nếu truyền hết bí quyết cho người xấu, họ đánh bắt vô tội vạ thì nguồn thủy hải sản sẽ cạn kiệt mất. Tâm tính khó đoán nhất đó là cá ngừ khủng. Chúng rất tinh ranh có khi thay đổi luồng đi, hướng đi liên tục. Để có thể săn được, sau khi nghe tiếng, đoán luồng cá đi thì phải chuẩn bị mồi câu là chính những con cá bạc má nhỏ. Những con cá nhỏ này móc vào những lưỡi câu to như ngón tay. Thả dày đặc dọc các luồng cá ngừ khủng kéo nhau đi ăn đêm. Nếu trúng đậm, mỗi chuyến ra khơi sẽ lời vài trăm triệu. Nhưng cũng có chuyến vật lộn mãi cũng chỉ được mấy chục triệu đồng. 

Bí quyết không phải ai cũng học được 

Đi dọc qua nhiều làng chài, cũng như nhiều xóm ngư dân ở khu vực miền Đông, nhưng chúng tôi rất hiếm thấy có được người có khả năng đặc biệt như ông Long. Ông giải bầy: Bí quyết này có lần tôi đã từng truyền cho một ngư dân nghèo, rất tâm huyết nhưng học mãi vẫn không thực hành được. Dường như cá khả năng độc đáo cần có thêm những giác quan đặc biệt riêng. Đối với tôi, sau một hồi lắng nghe, ngay cả khi đàn cá đang ở xa xa đã có thể cảm nhận được hướng di chuyển của chúng. Tuy nhiên, chỉ khi đàn cá tiến đến gần, mới nghe được rõ ràng nhất tiếng của chúng. Có người nghe tôi kể chuyện đã bắt chước nhưng không thực hành được. Khả năng đặc biệt này, sau khi được hướng dẫn chi tiết, cần thêm trải nghiệm và rèn luyện cũng như phải hiểu được dòng nước. Việc di chuyển của các đàn cá phụ thuộc rất lớn vào tình hình thời tiết và khí hậu. Đánh bắt được nhiều nhất thường vào mùa xuân hoặc mùa hè. Xác định các điểm đánh bắt cũng là điều quan trọng. Đặc biệt, nhiều luồng cá đoán được rồi, nhưng có khi luồng cá ấy ở những khu vực có tầng đáy phức tạp và hướng chảy của dòng hải lưu liên tục thay đổi, bằng mắt thường ta có thể thấy được những dòng nước xoáy đều từng đợt từ dưới lên. Để đối phó vơi tình huống này, phải huy động sáng kiến và khả năng bơi lặn của ngư dân. Thế nên, người đoán được tâm tính các loài cá cũng đồng nghĩa là người đánh bắt và am hiểu sông nước rất giỏi. 

 Một số lão ngư thường đồng hành cùng ông Long trong những chuyến đi đánh bắt dài ngày, đều bày tỏ lòng thán phục: Khả năng của ông Long mới nghe thì có về hơi huyền bí, nhưng lý giải ra thấy có lô-gic bình thường. Cuộc sống tuy chưa thật khấm khá nhưng ông Long rất nghiêm khắc, nếu đánh bắt cá ở sông Đồng Nai, hay sông Sài Gòn mà gặp luồng cá nhỏ, nhất định ông không buông lưới, có thể hôm đó được rất ít cá. Khi đánh bắt cá ở sông thì không cần trang bị dụng cụ hỗ trợ kỹ càng, vì lão ngư nào cũng rành chuyện bơi lội. Đặc biệt, có một kỹ thuật, ông Long trải lòng mình cho nhiều ngư dân cùng biết đó là sử dụng kỹ thuật nín thở. Kỹ thuật đặc biệt này khiến các ngư dân có thể nghe rõ hơn ở dưới nước và sẽ đoán được luồng cá to. Cá nhỏ thì không đoán được. Không chỉ đoán được tâm tính, nghe được các loài cá mà ông Long còn có dự định sẽ mở thêm chiến dịch làm sạch môi trường ở những đoạn sông hay xảy ra tình trạng ô nhiễm. Vì chính ô nhiễm cũng làm giảm sản lượng và khả năng sinh trưởng của các loài cá, nhất là cá trên các sông Sài Gòn, Đồng Nai.