Độc đáo đàn gỗ dừa

Những ai đã từng đặt chân đến xứ dừa Bến Tre, sẽ nhận thấy từ lâu đời những sản phẩm phục vụ sinh hoạt đời sống của người dân nơi dây có rất nhiều thứ được làm bằng cây dừa. Cũng từ lâu, những sản phẩm hàng thủ công mỹ nghệ, được làm từ chất liệu cây dừa đã trở thành một trong những mặt hàng xuất khẩu được khách hàng nước ngoài ưa thích. Nhưng chuyện chế tác ra những cây đàn dân tộc từ cây dừa thì mới xuất hiện từ những năm gần đây. Sau nhiều năm trăn trở, mày mò chế tác, có nhiều công đoạn công phu, với sự khéo léo, tỷ mẩn của đôi bàn tay và niềm đam mê nhạc cụ dân tộc, hai nghệ nhân Lê Dân và Võ Văn Bá đã lần lượt cho ra đời những cây đàn từ gỗ dừa.

Nghệ nhân Ba Bá biểu diễn các loại nhạc cụ dân tộc  truyền thống do ông chế tác từ gỗ dừa rất độc đáo

Người có ý tưởng và khởi xướng chế tác những cây đàn dân tộc bằng gỗ dừa độc đáo là họa sĩ, nhạc sĩ Lê Dân. Nhưng người thực hiện ý tưởng ấy, biến ý tưởng ấy thành hiện thực, làm ra những cây đàn độc nhất vô nhị này chính là nghệ nhân chế tác đàn nổi danh xứa dừa Võ Văn Bá ở xã Nhơn Thạnh, TP Bến Tre. Ông Võ Văn Bá vốn là một nhạc công chơi được rất nhiều loại nhạc cụ dân tộc truyền thống. Là người đam mê nhạc cụ truyền thống dân tộc, lại là một nghệ nhân chế tác đàn có tiếng, nên khi được ông Lê Dân gợi ý thử nghiệm chế tác những cây đàn bằng gỗ dừa, ông Võ Văn Bá bắt tay thực hiện ngay. Ông đã dành nhiều thời gian, tâm huyết, công sức từ việc lựa chọn gỗ tới cưa xẻ, đục đẽo, bào, gọt, chạm, khắc, chỉnh âm để làm ra 27 loại nhạc cụ hoàn toàn bằng gỗ dừa. Đó là các loại đàn cò, đàn kìm, đàn gáo, đàn sến, đàn tranh, đàn đáy, đàn tranh, đàn bầu, bộ trống, mõ, kèn…Tất cả các loại nhạc cụ này được thiết kế và chế tác theo nhiều kich cỡ to, nhỏ, độ dầy, mỏng khác nhau để tạo ra những cung bậc âm thanh bổng, trầm khác nhau.

Nghệ nhân Ba Bá với bộ sưu tập các loại đàn cùng hai cây đàn được ông công phu chế tác tù hai trái dừa khô

Không chỉ làm theo khuôn mẫu của những cây đàn dân tộc truyền thống, mà trong quá trình chế tác, chỉnh sửa âm thanh, ông Bá còn sáng tạo thêm nhiều phần, nhiều chi tiết làm cho những cây đàn gỗ dừa trở nên tinh tế hơn, sinh động hơn về hình dáng và vang vọng, phong phú hơn về cung bậc âm thanh của tiếng đàn. Theo ông Bá chế tác một cây đàn từ gỗ dừa khó hơn nhiều so với các loại gỗ khác. Thịt của gỗ dừa thường rất nhiều xớ và bột, dễ vỡ nên trong quá trình làm phải rất cẩn trọng, tỷ mỷ, công phu, mất nhiều thời gian. Đặc biệt là phải lựa chọn những cây dừa càng lâu năm càng tốt, có cây phải cả trăm năm tuổi thì gỗ của nó mới có thể chế tác đàn được.

  Bộ đàn sến của nghệ nhân Ba Bá được chế tác từ gỗ dừa, là một trong những bộ sưu tập các loại nhạc cụ dân tộc quý  

Ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long với hoại hình đờn ca tài tử độc đáo, song nhạc cụ sử dụng vẫn còn mang tính vay mượm. Từ những suy ngẫm trăn trở này, ông đã quyết tâm thực hiện bằng được bộ đàn dân tộc truyền thống bằng gỗ dừa dành cho các ban nhạc đờn ca tài tử của xứ dừa Bến Tre thêm độc đáo về bản sắc. Bây giờ thì những cây đàn làm từ gỗ dừa của ông đã được sử dụng ở các ban nhạc đờn ca tài tử và đã được vinh danh. Đó là niềm an ủi, động viên lớn nhất trong cuộc đời ông, khi ông đã bước qua tuổi “xưa nay hiếm”, với mấy chục năm say mê chế tác đàn

. Bộ sưu tập các loại nhạc cụ phổ biến trong dàn nhạc đờn ca tài tử Nam bộ, được nghệ nhân Ba Bá chế tác từ mo nang, gỗ dừa

Khi nghe trình diễn những cây đàn làm từ gổ dừa giáo sư Trần Văn Khê đánh giá cao về chất lượng âm thanh và cả hình dáng những cây đàn. Ông cho rằng, không một quốc gia, một dân tộc nào trên thế giới trong tiến trình phát triển lại không có âm nhạc đi cùng. Điều đáng quý nhất của bộ đàn là nó được làm bằng chất liệu gỗ dừa, loại cây đặc trưng của Bến Tre. Và chỉ điều này thôi, nó đã góp phần làm cho đờn ca tài tử thêm độc đáo hơn về bản sắc…./