Người lao động nên cân nhắc hưởng BHXH một lần

Những ngày qua, người lao động ở các KCN đặc biệt quan tâm đến chính sách đóng – hưởng bảo hiểm xã hội. Chính phủ đã đồng ý sẽ kiến nghị Quốc hội sửa đổi quy định theo hướng nếu người lao động không đủ thời gian đóng bảo hiểm xã hội để hưởng lương hưu thì được hưởng bảo hiểm xã hội một lần.

Xung quanh nội dung này, ông Bùi Sĩ Lợi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc hội cho biết:

PV: Thưa ông, khi xây dựng Điều 60 Luật BHXH 2014, các nhà làm luật hướng đến mục tiêu nào?

Ông Bùi Sỹ Lợi: Điều 60 Luật BHXH được Chính phủ trình QH năm 2014 nhằm tăng số người lao động được hưởng lương hưu khi về già, QH đều thống nhất cao với Tờ trình số 28, ngày 7/2/2014 của Chính phủ về Dự án Luật BHXH (sửa đổi) về bỏ quy định BHXH một lần tại Điều 55 Luật BHXH hiện hành. Đề xuất này của Chính phủ là căn cứ vào tổng kết đánh giá qua 6 năm thực hiện Luật BHXH năm 2006, trên cơ sở số liệu thực tế, bình quân trong giai đoạn 2007-2012 trong tổng số người được giải quyết chế độ hưu trí thì có khoảng 80% giải quyết hưởng BHXH một lần, chỉ có khoảng 20% hưởng lương hưu hàng tháng. Hàng năm, có khoảng gần 500.000 người hưởng BHXH một lần và con số này có xu hướng gia tăng qua từng năm.

Quan điểm của Chính phủ và Quốc hội mong muốn là thực hiện mục tiêu mở rộng đối tượng tham gia BHXH nhằm bảo đảm an sinh xã hội lâu dài cho người lao động theo tinh thần Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 01/6/2012 của BCHTW khóa XI về một số vấn đề về chính sách xã hội giai đoạn 2012-2020; Kết luận số 63- KL/TW tại Hội nghị lần thứ bảy Ban chấp hành trung ương Đảng khóa XI về một số vấn đề về cải cách chính sách tiền lương, bảo hiểm xã hội, trợ cấp ưu đãi người có công và định hướng cải cách đến năm 2020; Nghị quyết số 21-NQ/TW, ngày 22/11/2012 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH, BHYT giai đoạn 2012-2020 và Điều 34 Hiến pháp năm 2013 “Công dân có quyền được bảo đảm an sinh xã hội”.

PV: Như vậy, việc thể chế hóa quan điểm của Đảng và Hiến pháp trong Luật BHXH (sửa đổi) là nhằm bảo vệ quyền lợi tốt hơn trong chính sách bảo hiểm hưu trí cho NLĐ so với luật hiện hành. Ông có thể phân tích rõ hơn nội dung này?

Ông Bùi Sỹ Lợi: Trong thực tế, rất nhiều NLĐ sau khi nhận BHXH 1 lần trước đây mong muốn được hoàn trả lại quỹ BHXH phần đã nhận, tiếp tục thời gian làm việc và đóng BHXH để được hưởng lương hưu hàng tháng. Nhưng pháp luật không hồi tố.

Khi thiết kế Điều 60, Luật BHXH năm 2014 các trường hợp được hưởng BHXH 1 lần thu hẹp và dành cho NLĐ bị mắc các bệnh nguy hiểm đến tính mạng (như: ung thư, bại liệt, sơ gan cổ trướng, phong, lao, HIV chuyển sang giai đoạn AIDS và một số bệnh do Bộ Y tế quy định), để tăng số người lao động được hưởng chế độ hưu trí, nhằm bảo đảm an sinh lâu dài cho NLĐ.

Trong thời gian bảo lưu, chẳng may NLĐ từ trần, thì theo quy định họ có thể nhận được tiền mai táng phí bằng 10 tháng lương cơ sở. Ngoài ra, thân nhân của NLĐ cũng được hưởng mức trợ cấp tuất 1 lần hoặc tuất hằng tháng.

Quy định tại Điều 61 cho phép NLĐ đang bảo lưu có thể đóng BHXH nhiều lần, nhiều nơi gián đoạn nhưng vẫn được cộng dồn khi đủ điều kiện nhận BHXH hằng tháng. Trong thời gian bảo lưu nếu NLĐ muốn tham gia BHXH tự nguyện cũng được Nhà nước hỗ trợ để tiếp tục đóng BHXH.

PV: Vậy ông có thể giải thích được lý do mấy ngày vừa qua, nhiều người lao động trong các khu CN kiến nghị Chính phủ tiếp tục cho hưởng chính sách BHXH một lần như luật BHXH hiện hành?

Ông Bùi Sỹ Lợi: Trước hết chúng tôi rất chia sẻ và đồng cảm với NLĐ trong điều kiện cuộc sống hiện nay. Chúng tôi thấy rằng, BHXH là chính sách trụ cột của an sinh xã hội, BHXH như “của để dành” được Nhà nước bảo hộ nhằm bảo đảm quyền lợi tốt hơn cho người lao động khi hết tuổi lao động, mặc dù NSDLĐ đóng 14% trên quỹ lương và NLĐ chỉ đóng 8%. Luật BHXH là hướng tới mở rộng đối tượng bao phủ, bảo đảm an sinh xã hội dựa trên nguyên tắc đóng – hưởng và có sự chia sẻ, được Nhà nước quản lý chặt chẽ trên nguyên tắc bảo tồn và tăng trưởng quỹ. 

Chính sách BHXH một lần quy định trong Luật BHXH 2014 theo hướng tốt hơn về quyền lợi cho người lao động. Tuy nhiên, trong điều kiện thị trường lao động ở nước ta đang hoàn thiện, đời sống của người lao động, đặc biệt là lao động ở các khu công nghiệp còn nhiều khó khăn, tiền lương tối thiểu theo 4 vùng chưa đảm bảo nhu cầu sống tối thiểu (mới đáp ứng khoảng 70%), lao động làm việc trong các khu công nghiệp chủ yếu là người các tỉnh từ khu vực nông thôn, đều muốn làm việc một số năm và trở về quê tiếp tục lập nghiệp, vì vậy họ muốn thanh toán BHXH một lần để có tiền đảm bảo cuộc sống trước mắt là chính đáng để giải quyết khó khăn tức thời.

PV: Ghi nhận các ý kiến của người lao động, Chính phủ đồng ý sẽ kiến nghị Quốc hội sửa đổi quy định theo hướng nếu người lao động không đủ thời gian đóng bảo hiểm xã hội để hưởng lương hưu thì được hưởng bảo hiểm xã hội một lần. Quan điểm của ông về vấn đề này?

Ông Bùi Sỹ Lợi: Chúng tôi cho rằng, Chính phủ đề nghị Quốc hội sửa Điều 60 để NLĐ được quyền linh hoạt lựa chọn chính sách cũng căn cứ vào thực tiễn nêu trên.

Với tư cách là một chuyên gia tôi mong rằng, NLĐ rất cân nhắc khi quyết định lựa chọn để cố gắng có đủ điều kiện hưởng chính sách hưu trí khi hết tuổi lao động, tránh được rủi ro khi tuổi già.

PV: Xin cảm ơn ông!