Nhà tạm lánh của người lỡ bước

Dưới mái nhà tạm lánh

Người sáng lập ra chuỗi nhà tạm lánh này là chàng thanh niên tên Phan Thanh Nhàn. Chính anh đã khoác ba lô lên và “lang thang” ở tất cả các nước Đông Nam Á hàng năm trời để tìm tòi, chiêm nghiệm, nghiên cứu và xác định lập cho mình một mạng lưới Open Group (gọi tắt là Open, trụ sở chính tại P.5, Q. Tân Bình, TP. Hồ Chí Minh) chuyên cứu giúp nạn nhân của bạo hành, kỳ thị, gồm những người yếu thế, phụ nữ, trẻ em, cộng đồng người đồng tính, song tính, chuyển giới.

 Mẹ con nạn nhân trong vụ bạo lực gia đình tìm đến nhà tạm lánh

Nhàn tâm sự, cũng như mong ước của hàng vạn người, chúng tôi lập ra chuỗi nhà tạm lánh song không hy vọng ai đó phải vào trú. Tuy nhiên ở đời ai lường trước được, nếu có rủi ro gặp phải vấn nạn bạo hành thì nạn nhân vẫn còn có một nơi để tìm đến. Dù cuộc sống tại những ngôi nhà này còn nhiều khó khăn, nhưng nó vẫn đỡ hơn nhiều so với việc nạn nhân không còn nơi nào để đi và phải tìm cái cầu nào đó để nhảy xuống, hoặc tìm sợi dây để tự treo mình.

Ngay như trường hợp của chị Ngọc (40 tuổi, quê ở Hà Tĩnh) là một ví dụ. Vào ngày 30/01/2017, tức là mùng 3 tết Âm lịch vừa rồi, chị Ngọc tìm đến Open khi đang mang bầu tháng thứ 7, tay lại dắt theo đứa con nhỏ và chị ngất lả đi vì mấy ngày qua không có gì ăn. Được biết trước đó, chị làm rửa chén bát cho một quán ăn ở tỉnh Đồng Nai. Công việc rửa chén thì được dăm ba đồng, đủ nuôi con. Tuy nhiên, cái bầu của chị to quá, chủ tiệm cơm không thuê chị nữa, và chẳng có công việc nên chị lang thang, phiêu bạt về TP. Hồ Chí Minh.

Đón nhận quần áo, nhu yếu phẩm từ các nhà hảo tâm 

Hoặc như trường hợp của bạn Quốc, bạn đã cố liên lạc với nhà tạm lánh sau trận đòn “thập tử nhất sinh” từ bố. Khi đến Open, da thịt cậu vẫn còn in hằn vết thương, những lằn roi từ người cha đáng kính. Quốc chỉ mới 18 tuổi, song đã quen với những cái tát tai, roi mây, cán chổi... Tổn thương ở thể xác cũng sẽ qua nhanh chóng thôi, nhưng những tổn thương tinh thần khi bị chính người tạo ra mình xem là cặn bã, là một sản phẩm làm nhục nhã cho gia đình, những tổn thương ấy biết khi nào mới phai nhạt được?

Chị Ngọc mới sinh một em bé kháu khỉnh, bạn Quốc đã thoát khỏi đòn roi, đã có một công việc ổn định,… hàng trăm trường hợp tương tự, đến với nhà tạm lánh trong “thân tàn ma dại” và đã được cưu mang, giới thiệu việc làm, sớm ổn định cuộc sống. Đó cũng là cái đích mà tổ chức này đặt ra khi thành lập và nói như chuyên gia xã hội học Pham Thanh Nhàn, “khi ai đó bị bạo hành bởi chính người thân của mình, đó là lúc mà họ đau khổ nhất, hụt hẫng nhất, họ bỏ gia đình ra đi, nếu không được giải quyết khéo léo thì họ có thể suy nghĩ đến những con đường tiêu cực nhất, thậm chí có nhiều trường hợp uất hận đến tự vẫn”.

Phân loại sách vở chuẩn bị đi phát cho học sinh nghèo

Tạo kế sinh nhai…

Bắt nguồn từ mong muốn giúp các chị em sexwork (hành nghề mại dâm) chuyển đổi nghề nghiệp và lớn hơn là tư duy “người bước vào trong tâm thế nạn nhân nhưng người ra phải là người tự đứng vững được” nên các thành viên của tổ chức có ý tưởng và thực hiện Dự án chuỗi Open Café.

Mỗi ly café bán ra có thể lời được 5000 đồng, mỗi ngày các chị bán ít nhất 20 ly  thì xem như các chị đã có thêm 100.000 thu nhập, bình quân mỗi tháng kiếm thêm không dưới 3 triệu đồng, điều này tạo cơ hội đổi nghề cho các chị em, từ nghề lao động tình dục sang công việc bán café. Ngoài chị em sexwork ra thì với mô hình mở rộng, Open cũng dự kiến sẽ trao xe cho các bạn sinh viên nghèo. Thay vì phải đi làm thêm và phụ thuộc vào giờ giấc của chủ nhà sẽ ảnh hưởng đến việc học tập, thì có chiếc xe café như thế này các bạn có thể chủ động hơn trong công việc và thời gian các bạn làm để kiếm tiền trang trải học phí.

Dự án Open café đang thực sự là “cần câu cơm” của nhiều người

Nhà sáng lập Phan Thanh Nhàn cho biết, mỗi gói hỗ trợ trị giá khoảng 2 triệu đồng, bao gồm tiền xe đẩy café 1,2 triệu đồng/chiếc, tiền mua sắm ghế, ly nhựa, bao xốp, nguyên liệu ban đầu, bình thủy, nước đá khoảng 500.000, và kèm theo 300.000 tiền mặt để người bán có vốn xoay vòng. Ngoài ra các chị sẽ không mất gì thêm cả, địa điểm bán thì họ có thể xin để nhờ nhà dân xung quanh, miễn sao không vi phạm lộ giới để khỏi bị công an hốt về phường là được rồi.

Người nhận xe bán cũng cần có một cam kết phải sử dụng café do Open Group cung cấp, bởi vì giá trị thương hiệu, sự tồn tại của chuỗi café không chỉ ở hình thức cửa hàng mà còn phụ thuộc vào chất lượng của từng ly cà phê đến tay người tiêu dùng. Chúng tôi mong muốn rằng Open Café ở quận 1 cũng ngon và chất lượng tương đương với Open Café Thủ Đức, hoặc quận 3, quận 7, thậm chí mở rộng ra các tỉnh thành khác cũng phải có chất lượng giọt cà phê tương đương.

Các thành viên ăn uống tiết kiệm, dành tiền lo cho các nạn nhân

Toàn bộ lợi nhuận từ việc bán café này sẽ được tích góp tiếp tục, lợi nhuận thu đủ 2 triệu đồng từ việc bán café thì đồng nghĩa với việc có thêm 1 hộ gia đình được hỗ trợ “cần câu cơm” mới. Từ việc bán café bột cho 20 xe café ban đầu, lợi nhuận tích lũy sẽ cứ nhân rộng ra, thêm 1 chiếc xe Open Café là thêm một cơ hội chuyển đổi nghề cho ai đó.

Điển hình như năm 2016, chị Ngô Thị Mộng Linh làm thử nghiệm được một số xe café cốc và đã thành công. Năm nay chị Linh đề nghị mở rộng mô hình này. Trong năm 2017, Open hy vọng có thể gây quỹ đủ để phát triển 20 xe café. Dĩ nhiên tương lai với quy mô lớn hơn, chúng tôi sẽ còn mở rộng đối tượng hưởng lợi từ dự án, dự kiến sau 5 năm, Open sẽ có 200 hay 300 xe Open Café, thậm chí nhiều hơn nữa nếu có nhà hảo tâm giúp sức.

Phim “Thốn”, một tiếng nói lên án những vấn nạn bạo hành, đồng tính và HIV

… và sự ra đời của “Thốn”

Như đã nói, Open là tổ chức xã hội phi lợi nhuận, đồng thời là chi hội phòng chống AIDS ở TP. Hồ Chí Minh. Chính bởi thế, thời gian qua, Open đã có nhiều hoạt động trên lĩnh vực này.

Chia sẻ hoạt động, Phan Thanh Nhàn cho biết, Open đã xây dựng hệ thống cộng đồng bền vững trong công tác phòng chống HIV/AIDS tại Hà Nội. Tuyên truyền kiến thức về sức khỏe – giới tính – tình dục, phòng lây nhiễm HIV/AIDS cho hàng nghìn đối tượng, trong đó có người đồng tính, song tính, người chuyển giới. Đồng thời trở thành thành viên ban điều hành mạng lưới hỗ trợ phòng chống Lao Việt Nam, nâng cao năng lực, cập nhật kiến thức phòng chống AIDS, Lao, Viêm Gan B-C, và các bệnh đồng nhiễm khác.

Các thành viên của tổ chức Open Group

Open cũng vận động được hàng chục nghìn vật phẩm từ cộng đồng bao gồm, tài liệu truyền thông, bao cao su, bơm kim tiêm, và các mô hình truyền thông để giáo dục và phát tặng cho cộng đồng. Open cũng đã chia sẻ với sinh viên các trường đại học, thanh thiếu niên, trẻ em nhằm cao năng lực hỗ trợ trẻ em bị xâm hại tình dục.

Bên cạnh đó, Open còn là nơi nhận, phân loại, các loại hàng hóa quần áo, sách vở, nhu yếu phẩm do các nhà hảo thâm gửi đến để phân phát cho trẻ em, các nạn nhân của hủ tục nghèo đói, thiên tai, lũ lụt. Và đặc biệt nhất là sự ra đời của seri phim “Thốn”. Đây là dự án phim dài tập do các tình nguyện viên của Open thực hiện. “Thốn” sẽ nêu những vấn đề “nóng” của xã hội liên quan đến bạo lực, bạo lực trong nhà trường, gia đình, trong việc làm, bình đẳng giới; những điều giải dị, mong mỏi của những người yếu thế, đặc biệt là tuyên truyền vấn đề an toàn sức khỏe trong quan hệ tình dục và phòng lây nhiễm HIV/AIDS.