Di cư quốc tế: Cơ hội và thách thức

Nâng cao vị thế phụ nữ trong gia đình

Ngày 24/10, Học viện Phụ nữ Việt Nam và Trường Đại học Quốc gia Chonnam, Hàn Quốc phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học quốc tế với chủ đề: “Di cư quốc tế và hội nhập xã hội: Hòa nhập và phát triển bao trùm".

Phát biểu khai mạc hội thảo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Quang Tiến, Giám đốc Học viện Phụ nữ Việt Nam khẳng định: “Di cư là xu hướng phát triển mạnh mẽ trong thế kỷ 21. Di cư là một phần không thể thiếu của quá trình phát triển. Di cư đã và đang đóng góp những giá trị to lớn cho tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội; bù đắp thiếu hụt lao động cũng như góp phần giao lưu quốc tế, thúc đẩy chuyển giao công nghệ”.

Theo ông Trần Quang Tiến, di cư đóng góp quan trọng vào sinh kế hộ gia đình. Tham gia di cư lao động giúp cho người di cư có những trải nghiệm sự khác biệt về lối sống, văn hóa, góp phần thay đổi để thích nghi với môi trường sống mới, với công việc tại nơi đến.

Di cư cũng góp phần làm thay đổi vai trò giới trong gia đình. Phụ nữ di cư ngày càng đóng góp quan trọng vào sinh kế của hộ gia đình, cải thiện kinh tế, thu nhập của gia đình.

Vị thế, tiếng nói, quyền ra các quyết định trong gia đình của phụ nữ đã có nhiều thay đổi. Sự thay đổi trong phân công lao động gia đình cũng tác động tích cực tới các mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình.

Theo Báo cáo của Tổ chức di cư Quốc tế năm 2022, ước tính toàn thế giới có 281 triệu người di cư năm 2020, tương đương với 3,6% dân số toàn cầu. Số lượng người di cư quốc tế đã tăng liên tục trong 5 thập kỷ qua. Con số 281 triệu người di cư năm 2020 nhiều hơn 128 triệu so với năm 1990 và gấp ba lần con số ước tính vào năm 1970. Người di cư đã tạo ra 702 tỷ đô la Mỹ trong dòng kiều hối quốc tế. Sự gia tăng của người di cư trên thế giới trong những năm gần đây cho thấy di cư phần lớn là do những biến đổi kinh tế, xã hội, chính trị và công nghệ toàn cầu rộng lớn hơn đang ảnh hưởng đến hàng loạt các vấn đề chính sách được ưu tiên.

Những thách thức

Di cư giúp đa dạng văn hóa và xã hội, người di cư mang theo giá trị, niềm tin, và nét đặc thù về văn hóa đến những vùng đất mới làm cho xã hội trở nên phong phú, đa dạng hơn. Di cư có đóng góp lớn về mặt kinh tế, lao động. Di cư có thể cung cấp lao động giá rẻ có kỹ năng tốt cho các quốc gia thiếu nhân lực, đóng góp vào sự phát triển kinh tế.

Di cư cũng tạo cơ hội tái hợp với gia đình hoặc người thân tại đất nước mà họ chuyển đến tạo nên các mô hình gia đình đa quốc gia hoặc đa dân tộc.

Tuy nhiên, sự di cư cũng mang lại những tác động tiêu cực cho xã hội như: tạo áp lực lớn lên tài nguyên và môi trường của các khu vực tiếp nhận, dẫn đến sự cạnh tranh về tài nguyên và tác động đến môi trường.

Bên cạnh đó, tạo ra các tranh cãi và xung đột xã hội và chính trị, gây ra vấn đề cạnh tranh lao động và ảnh hưởng đến thu nhập của người dân trong nước, đặc biệt khi người dân trong nước cảm thấy bị đe dọa hoặc đối mặt với cạnh tranh với người di cư trong việc tiếp cận các dịch vụ và cơ hội.

Di cư có thể gây ra áp lực lên hệ thống an ninh xã hội và tài chính của các nước đích, đặc biệt khi người di cư cần hỗ trợ xã hội hoặc y tế; có thể ảnh hưởng đến quan hệ quốc tế và hợp tác giữa các quốc gia. Nó đặt ra các thách thức về chính trị và an ninh quốc tế.

Vấn đề di cư có tác động phức tạp đến xã hội và đòi hỏi sự đối ứng thông qua các biện pháp chính trị, kinh tế, và xã hội để đảm bảo tích hợp, bảo vệ nhân quyền, và tối ưu hóa lợi ích cho cả người di cư và các nước tiếp nhận.

Tại hội thảo, các đại biểu và các chuyên gia nhiều năm kinh nghiệm nghiên cứu lĩnh vực di cư và các vấn đề xã hội đã tập trung thảo luận 4 nội dung chính: Di cư và các vấn đề giới; di cư và chăm sóc sức khỏe; di cư và bảo trợ xã hội; vấn đề khác liên quan đến di cư.

Nhiều nội dung mang đậm ý nghĩa thực tiễn như: Việc hòa nhập của lao động nữ di cư hồi hương ở Việt Nam, so sánh pháp luật về quyền an sinh xã hội của người lao động nước ngoài di trú tại Việt Nam và người lao động Việt Nam, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong quản lý di cư…

Hội thảo là dịp để các chuyên gia nhiều năm nghiên cứu lĩnh vực di cư và các vấn đề xã hội trao đổi kết quả nghiên cứu khoa học, thảo luận các vấn đề liên quan đến sự thay đổi, thích ứng, về di cư quốc tế và hòa nhập xã hội diễn ra tại nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam, Hàn Quốc, Thái Lan, Trung Quốc.

Từ đó đề xuất các giải pháp hạn chế mặt trái của di cư, tăng cường sự thích ứng của người di cư trong quá trình hòa nhập, hội nhập xã hội, thông qua đó thúc đẩy bình đẳng giới và phát triển bền vững.