Đẩy mạnh hoạt động phòng ngừa, nâng cao hiệu quả công tác cai nghiện ma túy, hỗ trợ người bán dâm và nạn nhân bị mua bán

Phát biểu khai mạc và báo cáo tại Hội nghị, đồng chí Đàm Thị Minh Thu, Cục trưởng Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội cho biết, thực hiện các nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ giao tại Chương trình phòng, chống mại dâm giai đoạn 2021 - 2025 (Quyết định số 1629/QĐ-TTg ngày 28/9/2021 phê duyệt Chương trình phòng, chống mại dâm giai đoạn 2021 - 2025); Chương trình phòng, chống ma túy giai đoạn 2021 - 2025 (Quyết định số 1452/QĐ-TTg ngày 31/8/2021); Chương trình phòng, chống mua bán người giai đoạn 2021 - 2025 và định hướng đến năm 2030 (Quyết định số 193/QĐ/TTg ngày 9/2/2021), trong hai năm 2021 - 2022, Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội đã tập trung vào các hoạt động hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về phòng, chống mại dâm, cai nghiện ma túy và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán; chỉ đạo, hướng dẫn Sở LĐ-TB&XH các tỉnh, thành phố xây dựng Kế hoạch và triển khai các nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ và Bộ giao; đẩy mạnh các hoạt động tập huấn nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ tại cơ sở; tiếp tục thực hiện việc thí điểm mô hình trợ giúp người bán dâm và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán.

Tại các địa phương, 100% các tỉnh, thành phố đều ban hành kế hoạch, chương trình và tổ chức thực hiện tích cực các lĩnh vực về công tác phòng, chống tệ nạn xã hội. Kết quả, từ ngày 1/1/2022 đến ngày 31/12/2022, các cơ sở cai nghiện ma túy công lập trên cả nước đã tổ chức cai nghiện cho 63.253 người, trong đó: số tiếp nhận mới là 31.010 người; Số chuyển từ năm 2021 sang là 31.812 người; Số tái hòa nhập cộng đồng là 33.886 người; tại thời điểm 31/12/2022 các cơ sở cai nghiện ma túy công lập trên cả nước đang tổ chức cai nghiện là 29.367 người. Cũng trong năm 2022, các cơ sở cai nghiện ma túy đã tổ chức tiếp nhận, điều trị, cai nghiện cho 171 người nghiện từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi, trong đó 53 người có quyết định cai nghiện bắt buộc của Tòa án và 118 người vào cai nghiện tự nguyện. Số người lưu trú tạm thời trong thời gian xác định tình trạng nghiện và trong thời gian lập hồ sơ là 2.579 người. Hiện cả nước có 13 cơ sở cai nghiện ma túy tự nguyện do tổ chức, cá nhân thành lập; công suất tiếp nhận khoảng 3.000 - 4.000 người. Năm 2022 đã tổ chức cai nghiện cho 2.896 người, trong đó số tiếp nhận mới là 2.465 người, số chuyển từ năm 2021 sang là 431 người, số tái hòa nhập cộng đồng là 2.418 người; Các cơ sở này hiện đang quản lý 478 người nghiện ma túy; 22 cơ sở điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế thuộc ngành LĐ-TB&XH quản lý tại 18 tỉnh, thành phố đang tổ chức điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế cho 4.218 người nghiện ma túy; 20 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tổ chức cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng cho 3.656 người nghiện. 100% các địa phương tổ chức quản lý sau cai nghiện ma túy tại nơi cư trú, số người đã hoàn thành chương trình cai nghiện và được hỗ trợ, quản lý sau cai tại cộng đồng là 20.478 người.

Về phòng, chống tệ nạn mại dâm, đội liên ngành 178 các địa phương đã kiểm tra 68.411 lượt cơ sở kinh doanh dịch vụ dễ lợi dụng để hoạt động mại dâm, phát hiện 14.093 cơ sở vi phạm. Xử lý bằng hình thức nhắc nhở, cảnh cáo 4.266 cơ sở; phạt tiền 4.816 cơ sở với số tiền phạt 47 tỷ 515 triệu đồng; 320 cơ sở bị đình chỉ kinh doanh; 39 cơ sở bị rút giấy phép kinh doanh; 4.652 cơ sở bị áp dụng các hình thức xử phạt khác. Các tỉnh, thành phố tăng cường công tác kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật đối với nhiều cơ sở kinh doanh dịch vụ trên địa bàn, tiêu biểu như: TP Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đồng Nai, Long An, Nghệ An, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương, Quảng Ninh, Sóc Trăng, Tây Ninh.

Theo báo cáo của ngành công an, các lực lượng chức năng đã thực hiện 2.595 cuộc truy quét tại địa điểm công cộng và 1.673 cuộc triệt phá tại các cơ sở kinh doanh dịch vụ; 5.553 đối tượng vi phạm (trong đó, 2.158 người bán dâm, 2.093 người mua dâm; và các đối tượng liên quan khác). Viện kiểm sát nhân dân đã khởi tố, điều tra đối với 1.088 vụ/1.576 bị can liên quan đến hoạt động mại dâm; thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử 975 vụ/1.410 bị cáo. Tòa án các cấp đã thụ lý, xét xử: 1.004 vụ/1.463 bị cáo. Số người bán dâm có nhu cầu, được tiếp cận các dịch vụ hỗ trợ xã hội, hòa nhập cộng đồng 22.532 lượt người. Trong đó có 436 người được hỗ trợ giáo dục hướng nghiệp, dạy nghề, vay vốn, tạo việc làm; 2.023 người được tư vấn, trợ giúp pháp lý; 4 người được vay vốn; 20.073 người được hỗ trợ y tế, chăm sóc sức khỏe và cung cấp các dịch vụ về phòng, chống lây nhiễm HIV.

Công tác hỗ trợ nạn nhân bị mua bán, theo báo cáo của Sở LĐ-TB&XH các tỉnh, thành phố, trong 2 năm, số người được tiếp nhận, xác minh là 627 người; xác định 365 người là nạn nhân bị mua bán. Trong đó, hỗ trợ cho 352 người có nhu cầu. Cụ thể là: 79 nạn nhân được bảo vệ an toàn, 285 nạn nhân được hỗ trợ nhu cầu thiết yếu, 216 nạn nhân được hỗ trợ chi phí đi lại, 131 nạn nhân được hỗ trợ y tế, 75 nạn nhân được trợ giúp pháp lý, 175 người được hỗ trợ tâm lý, 62 nạn nhân được trợ cấp khó khăn ban đầu, 10 nạn nhân được hỗ trợ vay vốn, 12 nạn nhân được hỗ trợ việc làm.

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác phòng, chống tệ nạn xã hội cũng còn một số tồn tại, hạn chế và cần được xem xét, giải quyết với tinh thần thẳng thắn, cầu thị và đổi mới, sáng tạo để có được sự chuyển biến thực chất, mạnh mẽ hơn trong thời gian tới, Cục trưởng Đàm Thị Minh Thu thẳng thắn nhận định.

Chia sẻ tại hội nghị, TS. Nguyễn Cửu Đức, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa giáo văn xã (Văn phòng Chính phủ), Ủy viên Thư ký Ủy ban Quốc gia phòng chống HIV/AIDS, ma túy, mại dâm cho biết, vừa qua, Chính phủ đã kiện toàn Ủy ban Quốc gia phòng, chống AIDS, ma túy, mại dâm. Thời gian tới, các địa phương cần kiện toàn Ban chỉ đạo phòng, chống AIDS, ma túy, mại dâm các cấp để xây dựng chương trình, kế hoạch, tổ chức chỉ đạo triển khai thống nhất công tác phòng, chống AIDS, ma tuý, mại dâm trên địa bàn, bố trí và sử dụng có hiệu quả kinh phí và các nguồn lực…

Theo TS. Nguyễn Cửu Đức, việc triển khai Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 và Công điện 365/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ (về đôn đốc triển khai quyết liệt, hiệu quả công tác xác định tình trạng nghiện ma túy và cai nghiện ma túy theo Luật Phòng, chống ma túy năm 2021) đã đạt một số kết quả tích cực. Nhiều địa phương đã chủ động rà soát, thống kê, lập danh sách người sử dụng trái phép chất ma túy để quản lý như: Cao Bằng, Đắk Nông, Điện Biên, Hải Phòng, Lai Châu, Lạng Sơn, Nghệ An, Quảng Bình, Ninh Bình, Quảng Trị, Huế... Nhiều địa phương tích cực lập hồ sơ đưa nhiều người nghiện đi cai nghiện bắt buộc: Điện Biên, Hà Nội, Hải Phòng, Nghệ An, Sơn La, Yên Bái... Sở Y tế 61/63 tỉnh, thành phố đã công bố 3.521 cơ sở y tế đủ điều kiện xác định tình trạng nghiện ma túy.

Tuy nhiên hiện nay, công tác xác định tình trạng nghiện ma túy tại nhiều địa phương hiệu quả còn hạn chế; không bảo đảm về cơ sở vật chất, khu lưu trú dành riêng cho người nghiện ma túy; thiếu y bác sĩ. Công tác cai nghiện tại gia đình và cộng đồng tại nhiều địa phương chưa được triển khai hiệu quả.

Tại hội nghị, các đại biểu đã tập trung đánh giá tình hình triển khai văn bản quy phạm pháp luật, các Quyết định của Thủ tướng, của Bộ trưởng; làm rõ những kết quả đã đạt được; những hạn chế, yếu kém còn tồn tại, những khó khăn vướng mắc trong công tác phòng, chống tệ nạn xã hội phải giải quyết; chỉ ra nguyên nhân khách quan, chủ quan và bài học kinh nghiệm; dự báo những khả năng, tình huống trong giai đoạn 2023 - 2025 và xác định những nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn 2023 - 2025.

Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Nguyễn Văn Hồi đánh giá cao những kết quả trong công tác phòng, chống tệ nạn mại dâm, cai nghiện ma túy và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán mà Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội và Sở LĐ-TB&XH các tỉnh, thành phố đã đạt được. Bên cạnh đó, Thứ trưởng cũng nhận định, công tác cai nghiện ma túy, phòng, chống mại dâm và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán còn nhiều khó khăn. Để nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tệ nạn xã hội nhằm đạt được mục tiêu của 3 Chương trình trong năm 2025, Thứ trưởng Nguyễn Văn Hồi yêu cầu Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội và Sở LĐ-TB&XH tập trung thực hiện các nhiệm vụ:

Một là, tập trung hoàn thiện, sửa đổi, bổ sung các chính sách pháp luật về phòng, chống tệ nạn xã hội, nhất là chính sách về phòng, chống mại dâm vì Pháp lệnh phòng, chống mại dâm đã ban hành 20 năm và hiện nay đã bộc lộ nhiều bất cập.

Hai là, tăng cường các hoạt động truyền thông phòng ngừa tại địa phương, nhất là phòng ngừa mại dâm, mua bán người trong các trường học, khu công nghiệp, khu chế xuất; thực hiện phòng ngừa thông qua việc lồng ghép với các chương trình mục tiêu giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới và chương trình phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Ba là, đối với công tác cai nghiện, cần phải nghiên cứu và học tập kinh nghiệm cai nghiện của các nước trên thế giới và các nước trong khu vực. Các địa phương cần làm tốt công tác phối hợp liên ngành, nhất là với ngành Công an trong công tác phát hiện, quản lý và cai nghiện ma túy. Làm tốt công tác quản lý ca trong cai nghiện tại gia đình, cộng đồng và quản lý người sau cai nghiện kết hợp với hỗ trợ học nghề, việc làm. Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị cho các cơ sở cai nghiện.

Bốn là, tăng cường công tác đào tạo, nâng cao năng lực cho đội ngũ người làm công tác phòng, chống tệ nạn xã hội tại cơ sở. Chú trọng đến việc phối hợp với các trường đại học trong việc xây dựng tài liệu, tổ chức đào tạo một cách bài bản, dài hạn.

Năm là, thực hiện thí điểm các mô hình cai nghiện ma túy, hỗ trợ người bán dâm, hỗ trợ nạn nhân bị mua bán và quan trọng là phải thể chế hóa các mô hình làm cơ sở để bố trí nguồn lực cho việc thực hiện.

Sáu là, tiếp tục thực hiện Quy chế phối hợp trong công tác tiếp nhận, bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân giữa Bộ LĐTBXH, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Ngoại giao. Thực hiện hỗ trợ nạn nhân bị mua bán một cách kịp thời, theo đúng quy định của pháp luật.

Bảy là, Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội sớm ban hành thông tư định mức kinh tế- kỹ thuật dịch vụ cai nghiện ma túy, hỗ trợ người bán dâm, hỗ trợ nạn nhân bị mua bán.

Tám là, tăng cường các hoạt động kiểm tra, giám sát ở các cấp về thực hiện công tác phòng, chống tệ nạn xã hội; thực hiện nghiêm túc chế độ thông tin, báo cáo định kỳ, đột xuất ở địa phương để tổng hợp báo cáo Bộ, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ủy ban Quốc gia của phòng, chống AIDS và phòng, chống tệ nạn ma túy, mại dâm.