Đầu năm mua muối cầu may

Mùa xuân đến

Cứ mỗi khi nghe thấy tiếng xuân về, người người lại nô nức, lại rộn ràng bởi một năm mới lại đến. Mọi lo toan buồn phiền có thể trút bỏ hết để đón những niềm vui và những điều mới mẻ. Ai cũng vậy, không riêng gì bản thân tôi, người mà có một cuộc sống bươn trải, hay có thể nói là vất vả hơn những bạn bè cùng trang lứa.

Chính vì thế mà tôi phải lo nhiều nỗi lo hơn, gánh một gánh cuộc sống nặng nhọc hơn. Hơn ai hết tôi mong muốn năm cũ qua đi để niềm hy vọng vào một năm mới nhẹ nhàng hơn, tươi sáng hơn. Mỗi thời khắc giao thời là tôi luôn cảm thấy lòng mình ấm áp và yên tâm. Tôi là người sống có niềm tin, luôn có hy vọng rằng mọi chuyện sẽ suôn sẻ hơn trong năm mới.

Mọi suy nghĩ đang miên man, đang đung đưa theo tiếng nhạc xuân, tôi bất ngờ dừng lại bởi tiếng của cô con gái cất lên. Con gái tôi năm nay đang học lớp 7, đang ở độ tuổi thích tìm tòi và khám phá những điều xung quanh cuộc sống một cách tinh tế và có chiều sâu hơn. Cháu hỏi tôi rằng tại sao lại có câu “Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi” vậy mẹ? Con thấy lần nào đi chơi giao thừa nhà mình cũng mua một gói muối mà sao đêm giao thừa người ta bày bán muối nhiều đến vậy. Con gái tôi hỏi dồn dập hàng loạt câu hỏi liên quan đến việc mua muối đầu năm.

Tôi biết con gái tôi được chứng kiến cảnh cả nhà đi chơi giao thừa và mua muối, rồi con bé đã được chứng kiến cảnh rất nhiều người bán muối đêm giao thừa mà đến bây giờ nó mới thấy đủ chín chắn để muốn tìm hiểu về những tập tục đó. Tôi nghe mà lòng cũng thấy vui hơn bởi tôi cảm nhận được rằng con gái mình đã lớn, đã có suy nghĩ và biết đặt những câu hỏi với những điều xung quanh chứng tỏ rằng con tôi đã biết quan tâm đến cuộc sống. Tôi thấy một mùa xuân đang đến thật gần, sưởi ấm lòng tôi bằng sự trưởng thành của con gái.

Tôi nhẹ nhàng ngồi xuống và giải thích cho con gái tôi hiểu bằng tất cả những vốn liếng mà tôi có được trong đầu. Với con số 40 tuổi đời, tôi đã là mẹ của cô con gái 12 tuổi nhưng tôi cũng chưa chắc là tôi đã hiểu được hết ý nghĩa của việc mua muối cầu may đầu năm nhưng tôi vẫn giải thích để cho con tôi có thể hiểu một cách dễ dàng nhất và để nó thấy được giá trị của những tập tục hay của người Việt.

Mua muối cầu may

Khi tôi bắt đầu nhận thức được thì tôi vẫn nghe cha mẹ ông bà nói rằng: “Đầu năm mua muối cuối năm mua vôi”. Theo sự hiểu biết của tôi thì đầu năm người ta sẽ mua muối để mong được may mắn, cuối năm thì mua vôi có nghĩa là người ta sẽ xây dựng nhà cửa vào dịp cuối năm để sang năm mới được ở trong một ngôi nhà mới nhiều may mắn và tài lộc hơn. Đến khi lớn hơn nữa thì tôi đã tìm hiểu chi tiết hơn về tập tục mua muối đầu năm này.

Theo quan niệm của người xưa thì muối là một chất mặn, mà mặn thì có thể chống xú uế, xua đuổi tà ma và đem lại may mắn cho gia đình. Tục mua muối đầu năm còn có ý nghĩa cầu mong sự đậm đà trong gia đình, tình cảm gắn bó keo sơn giữa các thành viên trong gia đình. Hơn thế nữa là sự mặn mà, tình cảm thân thiết giữa các mối quan hệ ứng xử xã hội, quan hệ làm ăn. Hạt muối mang trong mình ý nghĩa phi vật thể rất sâu sắc. Cái mặn mà thể hiện sự đậm đà gắn kết và chân thật sâu nặng chứ không phải là những thứ hào nhoáng dễ phai.

Điều tôi giải thích cho con gái cũng chính là điều mà tôi cũng như rất nhiều người dân Việt mong muốn đó là sự chân thành, thật thà, bởi nếu tình cảm có chân thành thì mới giữ được lâu dài. Ở độ tuổi con gái tôi, có thể nó chưa hiểu hết được ý nghĩa của sự chân thành nhưng cũng phần nào hiểu được qua các mối quan hệ trong gia đình, bạn bè và thầy cô giáo ở trường. Nhìn vào ánh mắt của con gái lúc đó, tôi đã đọc được rằng con tôi đang suy ngẫm và dần dần sẽ hiểu được những điều tôi nói một cách thiết thực nhất.

Người dân Việt Nam thường mua muối vào ngay thời khắc giao thừa. Khi mua thì chỉ mua một bát nhưng sẽ trả tiền tương ứng với một, hai cân muối để cầu may. Theo quan niệm thì mua muối bao giờ cũng đong có ngọn chứ không gạt ngang miệng bát bởi gạt ngang miệng bát sợ sẽ mất lộc, vơi đi sự mặn mà.

Ngược lại với tục mua muối, người ta thường tránh mua vôi đầu năm vì vôi trắng, người xưa quan niệm vôi là biểu tượng cho sự bạc bẽo, ca dao xưa cũng đã có câu “bạc như vôi”. Chính vì thế, đầu năm phải tránh mua vôi để tránh những rủi ro trong năm mới, tránh được những mối hiểm nguy, hiềm khích, rạn nứt và đổ vỡ trong quan hệ tình cảm gia đình cũng như công việc. Chỉ nên mua vôi vào cuối năm để quét lại nhà, tường cổng cho sạch sẽ, trắng tinh tươm, chuẩn bị đón năm mới.

Vôi quét nhà cuối năm cũng có ý nghĩa là xóa đi những điều không hay trong năm cũ, thể hiện một sự khởi đầu, bắt đầu mới mẻ, tinh khôi để sửa chữa những sai lầm, khôi phục những thất bát đã qua. Tục lệ này ngày nay ít có người quan tâm, nhất là những người trẻ. Tuy nhiên, nhiều gia đình người Việt vẫn luôn nhắc nhở con cháu giữ gìn những thói quen và quan niệm đẹp đẽ đã có từ lâu đời của nhân dân ta.

Ở Việt Nam, từ đêm giao thừa đã có nhiều người đi bán muối dạo qua khắp các con phố hoặc mang thúng muối ra bán ngay trước cổng chùa. Để thu hút khách, nhiều người còn khéo léo đóng muối vào các túi vải màu đỏ rồi gắn ông thần tài loại nhỏ lên. Nhà nhà, người người đều háo hức mua một vài đồng muối lấy may cả năm, tuy nhiên, không ai kỳ kèo mặc cả bao giờ.

Ngoài quan niệm muối mang lại vị mặn mà, đậm đà, người Việt nói riêng và người phương Đông nói chung còn có quan niệm muối nằm trong danh mục nhóm thực phẩm quan trọng nhất, thiết yếu nhất tạo nên các hợp chất hữu cơ giúp nuôi sống con người. Song đã từ lâu ở nước ta cũng như nhiều nước khác, muối đúng là loại thực phẩm (gia vị) rất cần thiết nhưng không còn là của quý hiếm. Người ta có thể dễ dàng mua muối ở đâu cũng được và mua với số lượng bao nhiêu tùy ý nhưng tục mua muối đầu năm vẫn tồn tại như một tín ngưỡng văn hóa được lưu truyền đến tận ngày nay.

Người ta dành cho việc mua muối đầu năm một sự trang trọng. Ngày xưa, chiều 30 Tết, nhà nhà đem những cái âu đựng muối trong nhà ra cọ rửa sạch sẽ rồi hong cho khô ráo để đến sáng mùng 1 Tết, trong cái không khí xuân ngập tràn, họ lên chùa cầu may và không quên mua muối. Ngày nay cũng vậy nhưng cách đóng gói rồi cách bán muối ở thành phố cũng có phần khác hơn. Những gói muối nhỏ nhỏ xinh xinh màu đỏ màu vàng được bày bán ngay cổng chùa để người mua cảm thấy sự may mắn, sự chở che ngay đầu năm mới.

Cô con gái chăm chú lắng nghe từng câu nói của tôi khiến tôi càng muốn giải thích thật nhiều để con tôi có thể cảm nhận được hết những nét đẹp của những tập tục văn hóa Việt. Tôi chắc chắn một điều rằng tết năm nay con gái sẽ là người đầu tiên mua muối với mong muốn mang lại may mắn cho cả gia đình. Còn tôi thì luôn mỉm cười vì cuộc đời đã mang lại cho tôi những niềm vui, sự may mắn và niềm tin vào một năm mới đang đến rất gần.