Đạo diễn nghệ sĩ nhân dân Khải Hưng bị hỏng 1 mắt sau khi quay "Sinh tử"

Chia sẻ về lý do trở lại làm phim cho VFC – nơi mình từng làm giám đốc và đã về hưu 12 năm, đạo diễn nghệ sĩ nhân dân Khải Hưng nói vui, ông từng có “lời nguyền” sẽ không bao giờ quay lại cơ quan cũ, đơn giản vì thời ông còn đương nhiệm cũng chẳng thích các vị giám đốc cũ đến thăm mình. Thế rồi tình cờ trong một lần đi dự đám cưới một đồng nghiệp và ngồi cạnh đạo diễn nghệ sĩ ưu tú Đỗ Thanh Hải – người kế nhiệm ông tại VFC, ông nhận được lời rủ rê từ anh: “Chú làm phim đi”. Trở về sau đó, ông nhận được email từ đạo diễn nghệ sĩ ưu tú Đỗ Thanh Hải về dự án phim mới muốn nhận được sự đồng hành và hợp tác từ ông. Đọc xong email này, không chút chần chừ, ông hồi âm lai: “Chú sẽ làm”.

Bắt tay vào thực hiện dự án phim 70 tập này, nghệ sĩ nhân dân Khải Hưng “cầm trịch” nửa đầu của phim, nửa còn lại do đạo diễn nghệ sĩ ưu tú Mai Hiền thực hiện. Rong ruổi đi làm phim dài tập ở tuổi ngoài 70, không ít người lo ngại cho sức khỏe của đạo diễn nghệ sĩ nhân dân Khải Hưng song về phần ông lại cảm thấy “vô cùng nhẹ nhõm”.

“Cha đẻ” của phim truyền hình Việt Nam kể, dù đi làm phim hay không thì ông vẫn duy trì thói quen sáng dậy từ 5h sáng tập thể dục quanh hồ gần nhà, 7h kém “xách” ô tô ra khỏi nhà và 7h là có thể bắt đầu vào công việc. Quá trình quay bộ phim này, thời khóa biểu của ông không thay đổi, có chăng là được “trám” thêm nhiều việc các. Đạo diễn kể, vị Chủ tịch của một tỉnh - nơi đoàn làm phim mượn được trụ sở làm bối cảnh quay từng ngạc nhiên trước cường độ làm việc của cả đoàn bởi: “Sáng đến làm việc thấy đã quay rồi, trưa nghỉ đi ăn cơm thì thấy đang quay, lúc sau về làm việc tiếp thì thấy quay xong rồi, chiều về lại thấy tiếp tục quay và sau đó thì quay tới đêm”.

Cũng theo đạo diễn nghệ sĩ nhân dân Khải Hưng, cái khó khi làm “Sinh tử” ngoài việc động chạm đến vấn đề nhức nhối và gai góc của đời sống xã hội, còn là ở lời thoại. Sở dĩ vậy bởi phần lớn lời thoại trong phim đều không phải ngôn ngữ thường nhật mà mọi người vẫn nói với nhau hay nghe thấy ngoài cuộc sống, mà lại mang tính chính sự và nhiều ngôn từ chuyên môn chuyên ngành. Minh chứng là tất cả các diễn viên, chưa một ai có dịp ngồi dự một cuộc họp thường vụ tỉnh bao giờ, càng không hình dung được hai vị lãnh đạo cấp cao của tỉnh đó là Bí thư và Chủ tịch tỉnh khi trò chuyện với nhau thì sẽ nói thế nào. Vì thế mà mặc dù phim toàn gương mặt gạo cội như: nghệ sĩ nhân dân Hoàng Dũng, nghệ sĩ nhân dân Trọng Trinh, Thúy Hà… song rất khó khăn mới có thể nhập tâm và thuộc thoại. Khó khăn này diễn ra trong khoảng nửa tháng đầu quay phim. Đó cũng chính là lý do ngay cả nghệ sĩ nhân dân Trọng Trinh cũng nhiều cảnh phải quay 50-70 đúp mới xong được vài câu thoại.

Tâm sự về điều này, nghệ sĩ nhân dân Trọng Trinh kể, từ khi bước chân vào nghề diễn viên cho tới bây giờ, đây là lần đầu tiên anh hóa thân vào một vai diễn mà ngôn ngữ đời sống chẳng được dùng đến ở trong phim, thay vào đó là những câu từ “chuẩn chỉ, chấm phẩy rõ ràng, không được sai dù chỉ một từ”. Nhiều lần, anh với nghệ sĩ nhân dân Hoàng Dũng ngỡ diễn thế là được rồi, định bảo “cho qua” nhưng đạo diễn nghệ sĩ nhân dân Khải Hưng nhất mực bảo không được, phải quay lại.

Bản thân nghệ sĩ nhân dân Trọng Trinh cũng cảm thấy khó hiểu vì rõ ràng có nhiều câu thoại anh đã mất cả đêm để học thuộc rồi, không hiểu sao đến sáng hôm sau ra quay thì lại cứ như… chưa đọc bao giờ, đành phải học lại. Lời thoại “khoai” đến độ khiến nghệ sĩ nhân dân Trọng Trinh phải thốt lên: “Chưa có vai diễn nào học lời khó thế này”. Còn diễn viên Thúy Hà trong vai Phó Bí thư Tỉnh ủy cũng tiết lộ, chị thường xuyên phải học thoại từ 9h tối đến 1h sáng nhưng đến lúc ra quay thì không còn từ nào ở trong đầu vì toàn phải nói những ngôn từ mà có lẽ cả đời chị chẳng dùng đến bao giờ.

Về phần mình, đạo diễn nghệ sĩ nhân dân Khải Hưng vẫn nhớ như in những phim quay dưới thời tiết ngoài trời lên đến 50 độ C và ông phải quay đi quay lại tới 50 đúp mới xong được 3 dòng thoại của diễn viên. Nói vậy để thấy lời thoại trong phim khó đến mức độ thế nào. Âu đây cũng là điều dễ hiểu với một vị đạo diễn nổi tiếng kỹ tính, cẩn trọng như đạo diễn nghệ sĩ nhân dân Khải Hưng, lại đảm nhận thực hiện một bộ phim chính luận đòi hỏi sự chuẩn mực như “Sinh tử”.

Phim quay và làm hậu kỳ xong xuôi, chỉ rậm rạp chờ ngày lên sóng, cũng là lúc đạo diễn nghệ sĩ nhân dân Khải Hưng bình thản chia sẻ về việc một bên mắt của ông bị hỏng do biến chứng của căn bệnh tiểu đường. Vị đạo diễn khẳng định, việc ông bị xuất huyết một bên mắt và bị hỏng là chuyện không liên quan đến bộ phim bởi tuổi ông cũng cao rồi, có thể chẳng làm phim thì cũng bị. Mặc dù vậy, ai cũng hiểu ông đã dành rất nhiều tâm huyết cho bộ phim này và cường độ làm việc đến giới trẻ cũng phải nể ít nhiều đã làm ảnh hưởng đến sức khỏe của ông.

Có một điều mà bất cứ diễn viên nào có cơ hội làm việc với đạo diễn nghệ sĩ nhân dân Khải Hưng đều nhận được từ sự khắt khe của ông, như họ tâm sự, đó là nhận được những chỉ dạy rất “đắt” về nghề. Như diễn viên Doãn Quốc Đam trong “Sinh tử” được giao hẳn vai Thủ trưởng cơ quan điều tra, cấp hàm Thượng tá – vai diễn mà anh tâm sự là hơi “sốc” lúc nhận kịch bản vì không ngờ được giao hẳn vai có chức tước như vậy. Tuy nhiên, Doãn Quốc Đam thừa nhận, đây là một vai khó bởi không biết phải đi đứng, nói năng thế nào cho ra đúng tác phong của nhân vật.

Nam diễn viên kể, chỉ riêng quay cảnh gặp nhân viên thôi, anh cũng bị đạo diễn nghệ sĩ nhân dân Khải Hưng nhận xét thẳng thừng là “đi như… thằng ăn cắp”. Cũng vì nhận xét “chát” đó mà nguyên cả một buổi sáng, trong lúc các diễn viên khác quay thì Doãn Quốc Đam cứ một mình đi từ đầu hành lang đến cuối hành lang, rồi nhờ quay phim cầm máy ghi lại xem mình đi thế nào, đã đỡ giống “thằng ăn cắp” chưa. Cho tới bây giờ, Doãn Quốc Đam vẫn hồi hộp không biết phim lên sóng thì vai diễn của mình sẽ được khán giả đón nhận thế nào.

Nói thêm về “Sinh tử”, nhà văn, nhà biên kịch Phạm Ngọc Tiến chia sẻ, anh từng làm rất nhiều kịch bản phim rồi, kể ra có tới vài trăm tập, nhưng chưa có kịch bản nào làm khó mình như vậy. Đặt bút thai nghén cho kịch bản phim này từ năm 2006 với ý nghĩ “sẽ làm phim cuối cùng rồi từ giã không làm nữa”. Viết xong, anh trình đề cương cho đạo diễn nghệ sĩ ưu tú Đỗ Thanh Hải – Giám đốc VFC. Đến năm 2018, anh gọi điện nói với đạo diễn nghệ sĩ ưu tú Đỗ Thanh Hải về việc nên triển khai làm “Sinh tử”. Bẵng đi một thời gian sau đó, người đứng đầu VFC gọi anh đến trao đổi về kịch bản phim, đặt vấn đề muốn anh “sửa lại một tý”.

Nhà biên kịch Phạm Ngọc Tiến tự nhận, anh là người cao ngạo trong công việc, không bao giờ chịu viết lại và “một tý” như lời đạo diễn nghệ sĩ ưu tú Đỗ Thanh Hải bằng cả cuộc đời của anh rồi. Tuy nhiên, sau đó anh đồng ý với lời đề nghị trên vì rất yêu kịch bản này và cả sự động viên khích lệ từ một người bạn ở bên Viện Kiểm sát. Theo như gợi ý từ đạo diễn nghệ sĩ ưu tú Đỗ Thanh Hải thì trong kịch bản sẽ viết thêm tuyến nhân vật kiểm sát viên, công tác trong ngành kiểm sát. 3 tháng sau, nhà biên kịch Phạm Ngọc Tiến hoàn thành hơn 320.000 chữ của kịch bản. Anh tính tỉ mỉ ra nếu in sách khổ 13x19cm là rơi vào khoảng 1200 trang.

“Khó – khô – khổ” là 3 thách thức mà đạo diễn nghệ sĩ ưu tú Đỗ Thanh Hải dùng để nói về dòng phim chính luận, đặc biệt là “Sinh tử”. Người đứng đầu VFC xúc động chia sẻ, êkip làm phim đã vượt qua rất nhiều khó khăn để hoàn thành bộ phim này, đặt cược cả tâm huyết, sức khỏe và thậm chí là cả sinh mệnh của mình ở phim khi đề cập trực diện đến các vấn đề gai góc của đời sống xã hội. Tuy vậy, đạo diễn nghệ sĩ ưu tú Đỗ Thanh Hải tin rằng, bộ phim không mang nặng tính tuyên truyền mà có giá trị nghệ thuật rất riêng.